Mk 6
6
Bə̂d mbe rɨ ə Nazàret nyaʼa ton ə Yeso
(Mt 13.53-58; Lk 4.16-30)
1Yeso nyaʼa nɔ̀ʼ rɨ əsɨ ze, wò ɨŋga e əbeŋ. Mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû ɨməd nyaʼa bə̀ wò mbɨ məd. 2À sɨ əni əkwɨ mɨ̀Jû, wɨ̀ nyaʼa kɔ chwi ɨnû ɨŋga nəb ə̀kàtɨ̀. Bə̂d mɨ̀nɔnɔʼ mbe nɨ nyaʼa əŋgu nyaʼa zu ɨnû mbe yiirɨ, əne biirɨ ni, “Mbaŋə̀ zɔ̂ ə nɨŋ ɨnû mbɔ̂ jìm rɨ əyi ə? Wɨ̀ ə nɨŋ ɨkwɨ ɨwe wɔ̂ rɨ əyi ə? Mbə̀ zə ɨnû yiirɨ mbe nɨ wɨə ghɨ̀ə̀! 3Ɨmbə̀ʼ wɔ̂ yɨə kabɨndà we nɨ yeʼ wan Mèri ə? Ɨmbə̀ʼ bɔŋgɔb məd yɨə Jems mbɨ Josès mbɨ Judàs fɔrɨ ə Saimòn ə? Chə wa i njàbɨ rɨ məd əgha mbɨ na ə?” Mbɨ nyaʼa biirɨ əne ton əməd.
4Yeso nyaʼa ghà əmbɨ mɨ̀mə̌d ni, “Bə̂d mbɨə wumnɨ ə wə̀d ɨ̀kə̀n Ŋwìə̀ ɨsɨ jìm, àyɨə chəi mbɨə wumnɨ əməd ɨŋga əbeŋ əməd, əkaʼ ɨnəbɨ məd bə̀ fɔrɨ ɨŋga nəb məd.”
5Chəi wɨ̀ nyaʼa ghɨ̌ ənû ə yiirɨ ə mɔʼɔ əŋgu, chè rɨ ənɨ ɨchî nɨ wɨ̀ nyaʼa zab mbi ɨbɔ ɨgun ə bə̂d əwɔn mɔʼɔ rɨpiî, vɨ̀ mɨ̀mə̌d. 6Zɨə nyaʼa chè əməd ɨchî nɨ chəi mbɨ nyaʼa berɨ ɨbenɨ fîŋ.
Yeso nyaʼa tom mbi mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû mbe wum chɔ̀b rɨ̀be
(Mt 10.5-15; Lk 9.1-6)
Yeso nyaʼa ghanə yènə̀ chwi ɨnû ɨŋga ɨsɨ mbe nɨ nyaʼa ɨban ɨban. 7Ənɨ wɨ̀ nyaʼə ghɨ̀ əne, wɨ̀ nyaʼa tɔŋ mbi mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû mbe wum chɔ̀b rɨ̀be əsɨ ni kɔ tom mɨ̀mə̌d ɨsɨg mɨbe mɨbe. Wɨ̀ nyaʼa bə̀ nàʼ ɨka əmbɨ mɨ̀mə̌d nɨ mbɨ chɨ ɨzwî rɨbɔ̀ŋ rɨŋga bə̂d. 8Wɨ̀ nyaʼa ghà əmbɨ mɨ̀mə̌d ni tɨ mbɨ nɨŋ ə əghɨ mɔʼɔ ənɨ mbɨə wòə̀, chè rɨ ənɨ ə mbàŋ. Wɨ̀ nyaʼa bə̀ ghà ni tɨ mbɨ nɨŋ ə ŋgə̀ŋ, kɨ̀ ə̀bàmɨ̀, kɨ̀ ɨkab. 9Wɨ̀ nyaʼa ghà ni mbɨ zɨ ɨtabɨ, àyɨə tɨ mbɨ zɨ ə ngywɨ̌ rɨ̀be. 10Wɨ̀ nyaʼa bə̀ ghà əmbɨ mɨ̀mə̌d ni, “Mbə̀ mɨ nyɨ ɨŋga nəb əsɨ ə mɔʼɔ, mbə̀ chub əŋgu pè ənɨ mbə̀ nɔʼ rɨ əsɨ ze. 11À mɨ yeʼ nɨ chəi mbɨ nɨŋ əwən əsɨ ə mɔʼɔ kɨ̀ nɨ chəi mbɨ zu ənû ze nɨ mbə̀ə ghàə̀, mbə̀ kud əgywɨ rɨ ənɨ mbə ɨwu #6.11Mɨ̀Jû nyaʼa mɨ yen ɨŋga ɨbeŋ cherə mbe nɨ kaʼi ɨbeŋ mɨ̀mə̌d, mbɨ nyaʼa berɨ kud əgywɨ rɨ ənɨ mbə ɨtabɨ bə̀ kùd rɨ ənɨ tə ngywɨ̌, ɨmbə̀ʼ ɨghəm nɨ mbɨ nyaʼə nèŋə̀ ni chəi ɨbeŋ mbe zeŋɨ. ənɨ mbə̀ə nɔʼə. Əze ə bɨrɨ yeʼ ənweenɨ əmbɨ mɨ̀mə̌d ni mbɨ fə ton ɨkə̂n chɔ̀m. [Mə ghà rəsìʼ ɨ nən ni, à bɨrɨ sɨ əni ze nɨ Ŋwìə̀ ə sob mɨsaʼi, wɨ̀ bɨrɨ diirɨ bə̂d mbe rɨ ə Sodòm bə̀ dììrɨ̀ mbe rɨ ə Gòmorà chè ɨchî nɨ wɨ̀ bɨrɨ diirɨ bə̂d mbe rɨŋga əsɨ ze.]” #6.11Chəi əsɨ ə̀ŋwàʼnɨ̀ zɔ̂ ɨŋga ɨ̀ŋwàʼnɨ̀ fɨso fi mɔʼɔ.
12Ənɨ wɨ̀ nyaʼa tom mɨ̀mə̌d əne, mbɨ nyaʼa jwɨ̀ wò ghà ni bə̂d mɨ̀jìm beŋ tə fîŋ. 13Mbɨ nyaʼa chɨ̀ ɨzwî rɨbɔ̀ŋ nɔnɔʼ rɨŋga bə̂d bə̀ zɔʼ bə̂d əwɔn nɔnɔʼ ənɨ mɨwud, vɨ̀ mɨ̀mə̌d.
Ɨchî nɨ Jɔ̌n we nɨ nyaʼə nàʼ mɨnib nyaʼa kwɨ
(Mt 14.1-12; Lk 9.7-9)
14Ɨfɔ̂n Herɔ̀d nyaʼa zu ɨnû mbɔ̂ jìm, ɨmbə̀ʼ ɨghəm nɨ ɨkum Yeso nyaʼa fə jàŋ ɨsɨ jìm. Bə̂d mɔʼɔ mbɨə nyaʼə ghàə̀ ni, “Jɔ̌n we nɨ nyaʼə nàʼ mɨnib fə zwemə. À yɨ əton nɨ wɨ̀ berɨ ɨka nɨ ghɨ ɨnû yiirɨ mbɔ̂.”
15Mbɨ mɔʼɔ mbɨə nyaʼə ghàə̀ ni, “Məd yɨ Èlaijà.” Mbɨ cherə mbɨə nyaʼə ghàə̀ ni, “Məd yɨə wə̀d ɨ̀kə̀n Ŋwìə̀ ɨghabɨ wɨ mɔʼɔ rɨ əbɔʼ mbɨ rəŋwe.”
16Àyɨə ənɨ Herɔ̀d nyaʼa zu ənû ze, wɨ̀ nyaʼa ghà ni, “Jɔ̌n we nɨ mə̀ nyaʼa sob ətu əməd fə zwemə!” 17Herɔ̀d ziə wɨə nyaʼə kɔndɨ əne ɨmbə̀ʼ ɨghəm nɨ wɨ̀ nyaʼa chà mɨ̀sɔgyɨ̀ mbɨ wò gywɨ̀ ə Jɔ̌n, kod, wò zɨ ə nəb ndəŋ dè ə Hèrɔdiàs. Hèrɔdiàs yɨə nyaʼa ɨwi Filip nɨ nyaʼə aŋgɔb Herɔ̀d, àyɨə Herɔ̀d nyaʼa nam əməd. 18Jɔ̌n wɨə nyaʼə mɨə ghà əmbɨ Herɔ̀d ni, “Chəi ta tɨkə ben ni à nam ɨwi we aŋgɔb.”
19Əze ə nyaʼa ghɨ̀ ni Hèrɔdiàs yim əməd ɨŋga i fîŋ. Əne wɨ̀ nyaʼa kə̀b ni njɨ tə zwiirɨ əməd, àyɨə chəi ənɨ tɨ̀ wɨ̀ nyaʼa ghɨ̀ əne 20ɨmbə̀ʼ ɨghəm nɨ Herɔ̀d wɨə nyaʼə bɔ ə Jɔ̌n. Wɨ̀ nyaʼa kyerɨ ni Jɔ̌n yɨə wə̀d zeŋɨ fɔrɨ ni ɨ wɨə nyaʼə ghɨ̀ ɨnû nɨ kuʼnɨ. Əne ɨ wɨə nyaʼə nə̀ŋgɨ əməd ni tɨ ənû ə mɔʼɔ ə ghɨ i ənɨ məd. Ɨ wɨə nyaʼə kàŋə̀ ghaʼə nɨ zu ɨnû mbe nɨ Jɔ̌n nyaʼə ghàə̀, àyɨə wɨ̀ nyaʼa mɨ zu, fîŋ tɔb əməd kwàʼ rɨŋgəʼ.
21Əpan ə nyaʼa jwɨ̀ əmbɨ Hèrɔdiàs əni ze nɨ ə Herɔ̀d nyaʼa kaʼ i əni əgywɨ, əne tɔŋ mbi mɨ̀kǔm fɔ̀n, tɔŋ ɨtu kyeŋ ɨgwɨ mɨ̀sɔgyɨ̀ bə̀ tɔŋ bə̂d kyeŋ mbe nɨ nyaʼa ə Galiliî. 22Ənɨ mbɨ nyaʼə jɨgə, wan Hèrɔdiàs, wɨ əyi, nyaʼa nyɨ bin əbin. Əze ə nyaʼa ghɨ̀ fîŋ Herɔ̀d mbɨ tɨ bə̂d mbe nɨ wɨ̀ nyaʼa wonɨ tɨ bɔŋə. Əne wɨ̀ nyaʼa ghà əmbɨ wan əyi we ni, “Biirɨ əghɨ ze nɨ à kəbɨ, mə bɨrɨ naʼ ɨ ne.” 23Wɨ̀ nyaʼa kàʼ wan əyi we kàn ni, “Əghɨ ze nɨ à biirɨ rɨ num, mə bɨrɨ naʼ ɨ ne, ka àbei əbà ə fibɨ̀ tɨ ənɨ mɨ ŋgɔ̀ŋ.”
24Ənɨ wɨ̀ nyaʼa gha əne, wan əyi we nyaʼa jwɨ̀ wò biirɨ əmbɨ i nɨŋ ni, “Mə̀ biirɨ əghɨ zi ə?”
Wɨ̀ nyaʼa wììrɨ̀ ni, “Biirɨ ətu ə Jɔ̌n we nɨə nàʼ mɨnib.”
25Wan əyi we nyaʼa nòd əwu əwən wò ghà əmbɨ ɨfɔ̀n we ni, “Mə kə̀b ni à naʼ ətu ə Jɔ̌n we nɨə nàʼ mɨnib ɨ num tɨ̀nîn ɨŋga əjeenɨ əkaŋ.”
26Ɨfɔ̂n we nyaʼa kàŋ kə̀nə̀ kwàʼ rɨŋgəʼ. Àyɨə ɨchî nɨ wɨ̀ nyaʼa fə kaʼi kàn bə̀ fɔrɨ ɨchî nɨ bə̂d mbe nɨ wɨ̀ nyaʼa won nyaʼa əŋgu, chəi ɨchî nɨ tɨ̀ wɨ̀ nyaʼa wɨrɨ ton. 27Àmei əwu əwən, ɨfɔ̀n we nyaʼa chà ə sɔgyɨ̀ rəbɔʼ mbe nɨ nyaʼə nə̀ŋgɨ əməd ni wɨ̀ wo sob ətu ə Jɔ̌n yeʼe mbɨ əzɨ əwən. Sɔgyɨ̀ we nyaʼa wò sob ətu ə Jɔ̌n ə nəb ndəŋ. 28Wɨ̀ nyaʼa yeʼe mbɨ əzɨ əwən ɨŋga əjeenɨ əkaŋ, pè nàʼ əmbɨ ə wan əyi we. Wan əyi we nyaʼa nɨŋ wò nàʼ əmbɨ i nɨŋ. 29Ənɨ mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû Jɔ̌n nyaʼa zu ənû ze, mbɨ nyaʼa wò nɨŋ tɨ̀gùm əməd wò boŋ ɨŋga ɨ̀sì nɨ mbɨ chəb ɨŋga ɨwɔ̌.
Yeso nyaʼa jə mbaŋə̀ chuʼ rɨ̀tân
(Mt 14.14-21; Lk 9.10-17; Jn 6.1-14)
30Bə̂d tom Yeso nyaʼa bə̀ndɨ̀ rɨ ɨsɨ mbe nɨ wɨ̀ nyaʼa tom mɨ̀mə̌d əŋgu. Mbɨ nyaʼa bə̀ndɨ̀ əne wò fetɨ ɨban məd əne ghà ɨnû jìm mbe nɨ mbɨ nyaʼa ghɨ̌ bə̀ ghà mbe nɨ mbɨ nyaʼa chwiə. 31Wɨ̀ nyaʼa ghà əmbɨ mɨ̀mə̌d ni, “Mbə̀ yeʼe tɨ̀ wo chub əsɨ ə mɔʼɔ àmei mbǎ mbǎ, zwììrɨ̀ rɨpiî.” Wɨ̀ nyaʼa ghà əne ɨmbə̀ʼ ɨghəm nɨ bə̂d mɨ̀nɔnɔʼ mbɨə nyaʼə yeʼe wɨrɨə wòə̀, əne chə nyaʼa i əpan əmbɨ mɨ̀mə̌d nɨ zwììrɨ̀ kɨ̀ əpan nɨ be jɨg. 32Əne mbɨ nyaʼa nyɨ əbaŋ ɨgyɨ̀ wò əsɨ nɨ chəi bə̂d nyaʼə chub əŋgu. Mbɨ nyaʼa pè chub əŋgu àmei mɨ̀mə̌d mɨ̀mə̌d.
33Bə̂d mɨ̀nɔnɔʼ nyaʼa zə ənɨ mbɨ nyaʼə wòə̀, əne mbɨ nyaʼa kyerɨ bə̂d mbe nɨ mbɨ nyaʼa mbɨwən. Əne mbɨ nyaʼa nòd rɨŋga ɨsɨ mbe jìm bè pè əsɨ ze nɨ Yeso mbɨ mbi mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû nyaʼə wò əŋgu bɔŋ mbɨ nyaʼa sɨə yeʼe. 34Ənɨ Yeso nyaʼa jwɨ rɨŋga əbaŋ ɨgyɨ̀ ze wò əsaŋ, wɨ̀ nyaʼa zə bə̂d kwàʼ ɨnɔ̂n kyeŋ. Ə̀kə̀n ə nyaʼa swi ɨŋga fîŋ məd ɨmbə̀ʼ bə̂d mbe, ɨmbə̀ʼ ɨghəm nɨ mbɨ nyaʼa ɨghabɨ ə njɨ̀g nɨ chəi ənə̂ŋgɨ̀-njɨ̀g əbɔʼ mɨ̀mə̌d. Wɨ̀ nyaʼa ghɨ̀ əne kɔ chwi ɨnû nɔnɔʼ əmbɨ mɨ̀mə̌d. 35Ənɨ əfub ə nyaʼə sɨə bɨ̀gə̀, mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû ɨməd nyaʼa wò əsɨ məd pè ghà ɨ bɔ ni, “Chəi bə̂d ə chub əgha, nyùmə̀ fə bə̀ kən chè əku, 36əne ghà əmbɨ ə bə̂d mbɔ̂ ni mbɨ wo əwən, ɨmbə̀ʼ mbɨ wo ɨŋga mbeŋ fɔrɨ ɨŋga ɨsɨ mbe nɨ yeʼ ɨban ɨban zon ɨghɨ mɔʼɔ jɨg.”
37Ənɨ mbɨ nyaʼa ghà əne, Yeso nyaʼa wììrɨ̀ əmbɨ mɨ̀mə̌d ni, “Mbə̀ naʼ əghɨ ə mɔʼɔ əmbɨ mɨ̀mə̌d ni mbɨ jɨg.”
Mbɨ nyaʼa biirɨ ɨ bɔ ni, “Tɨ̀ wa wo zon ŋgə̀ŋ ənɨ mɨ̀fraŋ chuʼ əkɨ əbe yeʼe nàʼ əmbɨ mɨ̀mə̌d ə?”
38Wɨ̀ nyaʼa biirɨ əmbɨ mɨ̀mə̌d ni, “Mbə̀ berɨ chiŋ ŋgə̀ŋ rɨ̀səʼ ə? Mbə̀ wo nèŋ.”
Ənɨ mbɨ nyaʼa kə̀bɨ zə, mbɨ nyaʼa wò ghà ɨ bɔ ni, “Tɨ̀ fə zə chiŋ ŋgə̀ŋ rɨ̀tân mbɨ əgwi əbe.”
39Yeso nyaʼa ghà əmbɨ mbi mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû ni mbɨ ghɨ ni bə̂d mbe chub ɨgwɨ ɨfu zwɨ̂ əkəmɨ kəmɨ. 40Mbɨ nyaʼa chub əkəmɨ kəmɨ. Mbɨ nyaʼa chub ɨŋga ɨkɔbɨ mɔʼɔ ɨkɨ fibɨ̀ ɨkɨ fibɨ̀, bə̀ chub ɨŋga mbɨ cherə ɨwum tân ɨwum tân. 41Ənɨ mbɨ nyaʼa chub əne, Yeso nyaʼa nɨŋ chiŋ ŋgə̀ŋ te rɨ̀tân mbɨ əgwi ze əbe, nèŋ ɨkaŋ, kɔ̀ŋgɨ̀ ə Ŋwìə̀, bəʼrɨ nàʼ əmbɨ mbi mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû ni mbɨ te ɨfě bə̂d mbe mɨ̀jìm. Wɨ̀ nyaʼa bə̀ ghàpɨ̀ əgwi ze əbe əmbɨ mɨ̀mə̌d mɨ̀jìm. 42Mɨ̀mə̌d mbe mɨjìm nyaʼa jɨg kod. 43Mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû mbe nyaʼa fetɨ tɨkə te nɨ nyaʼa buʼu tɨ ənɨ ə ŋgə̀ŋ bə̀ fɔrɨ tɨ ənɨ əgwi, tɨ swi mbɨ̀rɨkaʼ wum chɔ̀b rɨ̀be. 44À yɨə mbaŋə̀ chuʼ rɨ̀tân nyaʼa jɨg chiŋ ŋgə̀ŋ te.
Yeso nyaʼa yèn ɨgun ə sà
(Mt 14.22-33; Jn 6.15-21)
45Mbɨ nyaʼa mɨ jɨg ə jɨgɨ màànɨ̀, Yeso nyaʼa ghà əmbɨ mbi mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû ni mbɨ nyɨ əbaŋ ɨgyɨ̀ bè baanɨ wò ɨmbì ɨ bɔ ə Bètsaidà nɨ nyaʼa ɨnjin wə. Wɨ̀ nyaʼa tə̀n ənjìm ɨ ghɨ ni bə̂d mɨ̀nɔnɔʼ mbe wo əwən. 46Ənɨ wɨ̀ nyaʼa fə ndàʼnɨ mbɨ mɨ̀mə̌d, wɨ̀ nyaʼa kɔʼ wò ɨkaŋ ɨwum ɨ kɔŋgɨ ə Ŋwiə̀. 47À nyaʼa sɨ ɨkwirɨ kwirɨ, əbaŋ ze ə zɨə nyaʼa kɨrɨ i ɨŋga mɨgharə̀ ə sà ze. Yeso nyaʼa i əsaŋ tə̀zìʼ wi. 48Wɨ̀ nyaʼa zə ni mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû mbe mbɨə nyaʼə zəə ŋgəʼ bɔŋ tin əbaŋ ze ɨmbə̀ʼ ɨghəm nɨ əfim ə zɨə nyaʼə yeʼe əbà rɨ ɨfě. À sɨ ənjɨtuʼ, wɨ̀ nyaʼa yèn ɨgun ə sà ze wò əsɨ mɨ̀mə̌d. Wɨ̀ nyaʼa kɔndɨ ni tə bɨrɨ chè i ɨban mɨ̀mə̌d. 49Àyɨə ənɨ mbɨ nyaʼa zə əməd ənɨ wɨ̀ nyaʼə yèn ɨgun ə sà ze, mbɨ nyaʼa kɔndɨ ni à yɨə wə̀d əfub. Mbɨ nyaʼa zə əne kyeŋ rɨ̀kǎ 50ɨmbə̀ʼ ɨghəm nɨ mɨ̀mə̌d mɨ̀jìm nyaʼa zə əməd, əne bɔ kwàʼ rɨŋgəʼ. Àyɨə wɨ̀ nyaʼa ghà əmbɨ mɨ̀mə̌d əwu əwən ni, “Mbə̀ yim fîŋ! À yɨə mɔ̌. Tɨ mbə̀ bɔ ə!” 51Wɨ̀ nyaʼa ghà əne, nyɨ əbaŋ ɨgyɨ̀ ze əbɔʼ mɨ̀mə̌d. Ənɨ wɨ̀ nyaʼa ghɨ əne, əfim ze ə nyaʼa sobə. Əze ə nyaʼa ghɨ̀ ni mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû mbe yiirɨ kwàʼ rɨŋgəʼ. 52Mbɨ nyaʼa yiirɨ ɨmbə̀ʼ ɨghəm nɨ chəi ɨtu mɨ̀mə̌d nyaʼa kɨrɨ zeŋ ɨmbə̀ʼ ɨchî nɨ Yeso nyaʼa jə bə̂d ənɨ ə chiŋ ŋgə̀ŋ rɨtân. Chəi mbɨ nyaʼa zeŋ ɨmbə̀ʼ ɨghəm nɨ fîŋ tɨ mɨ̀mə̌d nyaʼa tu.
Yeso nyaʼa vɨ̀ bə̂d əwɔn ə Gènesarèt
(Mt 14.34-36)
53Ənɨ Yeso mbɨ mbi mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû nyaʼa baanɨ ə sà ze, mbɨ nyaʼa wò təm ə Gènesarèt, əne tìŋ əbaŋ ze əŋgu. 54Ənɨ mbɨ nyaʼa jwɨ rɨŋga əbaŋ ze, bə̂d nyaʼa zə ə Yeso kyerɨ. 55Əne mbɨ nyaʼa nòrə̀ kad əbà əbeŋ ze ə jìm, əne nɨŋ bə̂d əwɔn ɨgun mɨmatə̀ mɨ̀mə̌d wò əsɨ Yeso ɨsɨ mbe nɨ mbɨ nyaʼa zu ni ɨ wɨ əŋgu. 56Ɨsɨ jìm mbe nɨ wɨ̀ nyaʼa wo əŋgu, əne yɨ ɨŋga ɨsɨ kwa bə̀ fɔrɨ ɨŋga ɨsɨ kyeŋ, kɨ̀ ɨŋga ɨsɨ mbe nɨ nyaʼa ɨban ɨban, bə̂d nyaʼə wò nùŋə̀ mbə bə̂d əwɔn ɨsam mɨwin əne buʼ ɨbɔ ɨ bɔ ni wɨ̀ saŋ bə̂d əwɔn mbe betɨ kaʼ àmei əchəŋ ə ngywɨ̌ əməd. Bə̂d mɨ̀jìm mbe nɨ nyaʼa betɨ ngywɨ̌ məd nyaʼa bɔtɨ.
Currently Selected:
Mk 6: mgo
Highlight
Share
Copy
Want to have your highlights saved across all your devices? Sign up or sign in
© 2013, Cameroon Association for Bible Translation and Literacy
Mk 6
6
Bə̂d mbe rɨ ə Nazàret nyaʼa ton ə Yeso
(Mt 13.53-58; Lk 4.16-30)
1Yeso nyaʼa nɔ̀ʼ rɨ əsɨ ze, wò ɨŋga e əbeŋ. Mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû ɨməd nyaʼa bə̀ wò mbɨ məd. 2À sɨ əni əkwɨ mɨ̀Jû, wɨ̀ nyaʼa kɔ chwi ɨnû ɨŋga nəb ə̀kàtɨ̀. Bə̂d mɨ̀nɔnɔʼ mbe nɨ nyaʼa əŋgu nyaʼa zu ɨnû mbe yiirɨ, əne biirɨ ni, “Mbaŋə̀ zɔ̂ ə nɨŋ ɨnû mbɔ̂ jìm rɨ əyi ə? Wɨ̀ ə nɨŋ ɨkwɨ ɨwe wɔ̂ rɨ əyi ə? Mbə̀ zə ɨnû yiirɨ mbe nɨ wɨə ghɨ̀ə̀! 3Ɨmbə̀ʼ wɔ̂ yɨə kabɨndà we nɨ yeʼ wan Mèri ə? Ɨmbə̀ʼ bɔŋgɔb məd yɨə Jems mbɨ Josès mbɨ Judàs fɔrɨ ə Saimòn ə? Chə wa i njàbɨ rɨ məd əgha mbɨ na ə?” Mbɨ nyaʼa biirɨ əne ton əməd.
4Yeso nyaʼa ghà əmbɨ mɨ̀mə̌d ni, “Bə̂d mbɨə wumnɨ ə wə̀d ɨ̀kə̀n Ŋwìə̀ ɨsɨ jìm, àyɨə chəi mbɨə wumnɨ əməd ɨŋga əbeŋ əməd, əkaʼ ɨnəbɨ məd bə̀ fɔrɨ ɨŋga nəb məd.”
5Chəi wɨ̀ nyaʼa ghɨ̌ ənû ə yiirɨ ə mɔʼɔ əŋgu, chè rɨ ənɨ ɨchî nɨ wɨ̀ nyaʼa zab mbi ɨbɔ ɨgun ə bə̂d əwɔn mɔʼɔ rɨpiî, vɨ̀ mɨ̀mə̌d. 6Zɨə nyaʼa chè əməd ɨchî nɨ chəi mbɨ nyaʼa berɨ ɨbenɨ fîŋ.
Yeso nyaʼa tom mbi mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû mbe wum chɔ̀b rɨ̀be
(Mt 10.5-15; Lk 9.1-6)
Yeso nyaʼa ghanə yènə̀ chwi ɨnû ɨŋga ɨsɨ mbe nɨ nyaʼa ɨban ɨban. 7Ənɨ wɨ̀ nyaʼə ghɨ̀ əne, wɨ̀ nyaʼa tɔŋ mbi mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû mbe wum chɔ̀b rɨ̀be əsɨ ni kɔ tom mɨ̀mə̌d ɨsɨg mɨbe mɨbe. Wɨ̀ nyaʼa bə̀ nàʼ ɨka əmbɨ mɨ̀mə̌d nɨ mbɨ chɨ ɨzwî rɨbɔ̀ŋ rɨŋga bə̂d. 8Wɨ̀ nyaʼa ghà əmbɨ mɨ̀mə̌d ni tɨ mbɨ nɨŋ ə əghɨ mɔʼɔ ənɨ mbɨə wòə̀, chè rɨ ənɨ ə mbàŋ. Wɨ̀ nyaʼa bə̀ ghà ni tɨ mbɨ nɨŋ ə ŋgə̀ŋ, kɨ̀ ə̀bàmɨ̀, kɨ̀ ɨkab. 9Wɨ̀ nyaʼa ghà ni mbɨ zɨ ɨtabɨ, àyɨə tɨ mbɨ zɨ ə ngywɨ̌ rɨ̀be. 10Wɨ̀ nyaʼa bə̀ ghà əmbɨ mɨ̀mə̌d ni, “Mbə̀ mɨ nyɨ ɨŋga nəb əsɨ ə mɔʼɔ, mbə̀ chub əŋgu pè ənɨ mbə̀ nɔʼ rɨ əsɨ ze. 11À mɨ yeʼ nɨ chəi mbɨ nɨŋ əwən əsɨ ə mɔʼɔ kɨ̀ nɨ chəi mbɨ zu ənû ze nɨ mbə̀ə ghàə̀, mbə̀ kud əgywɨ rɨ ənɨ mbə ɨwu #6.11Mɨ̀Jû nyaʼa mɨ yen ɨŋga ɨbeŋ cherə mbe nɨ kaʼi ɨbeŋ mɨ̀mə̌d, mbɨ nyaʼa berɨ kud əgywɨ rɨ ənɨ mbə ɨtabɨ bə̀ kùd rɨ ənɨ tə ngywɨ̌, ɨmbə̀ʼ ɨghəm nɨ mbɨ nyaʼə nèŋə̀ ni chəi ɨbeŋ mbe zeŋɨ. ənɨ mbə̀ə nɔʼə. Əze ə bɨrɨ yeʼ ənweenɨ əmbɨ mɨ̀mə̌d ni mbɨ fə ton ɨkə̂n chɔ̀m. [Mə ghà rəsìʼ ɨ nən ni, à bɨrɨ sɨ əni ze nɨ Ŋwìə̀ ə sob mɨsaʼi, wɨ̀ bɨrɨ diirɨ bə̂d mbe rɨ ə Sodòm bə̀ dììrɨ̀ mbe rɨ ə Gòmorà chè ɨchî nɨ wɨ̀ bɨrɨ diirɨ bə̂d mbe rɨŋga əsɨ ze.]” #6.11Chəi əsɨ ə̀ŋwàʼnɨ̀ zɔ̂ ɨŋga ɨ̀ŋwàʼnɨ̀ fɨso fi mɔʼɔ.
12Ənɨ wɨ̀ nyaʼa tom mɨ̀mə̌d əne, mbɨ nyaʼa jwɨ̀ wò ghà ni bə̂d mɨ̀jìm beŋ tə fîŋ. 13Mbɨ nyaʼa chɨ̀ ɨzwî rɨbɔ̀ŋ nɔnɔʼ rɨŋga bə̂d bə̀ zɔʼ bə̂d əwɔn nɔnɔʼ ənɨ mɨwud, vɨ̀ mɨ̀mə̌d.
Ɨchî nɨ Jɔ̌n we nɨ nyaʼə nàʼ mɨnib nyaʼa kwɨ
(Mt 14.1-12; Lk 9.7-9)
14Ɨfɔ̂n Herɔ̀d nyaʼa zu ɨnû mbɔ̂ jìm, ɨmbə̀ʼ ɨghəm nɨ ɨkum Yeso nyaʼa fə jàŋ ɨsɨ jìm. Bə̂d mɔʼɔ mbɨə nyaʼə ghàə̀ ni, “Jɔ̌n we nɨ nyaʼə nàʼ mɨnib fə zwemə. À yɨ əton nɨ wɨ̀ berɨ ɨka nɨ ghɨ ɨnû yiirɨ mbɔ̂.”
15Mbɨ mɔʼɔ mbɨə nyaʼə ghàə̀ ni, “Məd yɨ Èlaijà.” Mbɨ cherə mbɨə nyaʼə ghàə̀ ni, “Məd yɨə wə̀d ɨ̀kə̀n Ŋwìə̀ ɨghabɨ wɨ mɔʼɔ rɨ əbɔʼ mbɨ rəŋwe.”
16Àyɨə ənɨ Herɔ̀d nyaʼa zu ənû ze, wɨ̀ nyaʼa ghà ni, “Jɔ̌n we nɨ mə̀ nyaʼa sob ətu əməd fə zwemə!” 17Herɔ̀d ziə wɨə nyaʼə kɔndɨ əne ɨmbə̀ʼ ɨghəm nɨ wɨ̀ nyaʼa chà mɨ̀sɔgyɨ̀ mbɨ wò gywɨ̀ ə Jɔ̌n, kod, wò zɨ ə nəb ndəŋ dè ə Hèrɔdiàs. Hèrɔdiàs yɨə nyaʼa ɨwi Filip nɨ nyaʼə aŋgɔb Herɔ̀d, àyɨə Herɔ̀d nyaʼa nam əməd. 18Jɔ̌n wɨə nyaʼə mɨə ghà əmbɨ Herɔ̀d ni, “Chəi ta tɨkə ben ni à nam ɨwi we aŋgɔb.”
19Əze ə nyaʼa ghɨ̀ ni Hèrɔdiàs yim əməd ɨŋga i fîŋ. Əne wɨ̀ nyaʼa kə̀b ni njɨ tə zwiirɨ əməd, àyɨə chəi ənɨ tɨ̀ wɨ̀ nyaʼa ghɨ̀ əne 20ɨmbə̀ʼ ɨghəm nɨ Herɔ̀d wɨə nyaʼə bɔ ə Jɔ̌n. Wɨ̀ nyaʼa kyerɨ ni Jɔ̌n yɨə wə̀d zeŋɨ fɔrɨ ni ɨ wɨə nyaʼə ghɨ̀ ɨnû nɨ kuʼnɨ. Əne ɨ wɨə nyaʼə nə̀ŋgɨ əməd ni tɨ ənû ə mɔʼɔ ə ghɨ i ənɨ məd. Ɨ wɨə nyaʼə kàŋə̀ ghaʼə nɨ zu ɨnû mbe nɨ Jɔ̌n nyaʼə ghàə̀, àyɨə wɨ̀ nyaʼa mɨ zu, fîŋ tɔb əməd kwàʼ rɨŋgəʼ.
21Əpan ə nyaʼa jwɨ̀ əmbɨ Hèrɔdiàs əni ze nɨ ə Herɔ̀d nyaʼa kaʼ i əni əgywɨ, əne tɔŋ mbi mɨ̀kǔm fɔ̀n, tɔŋ ɨtu kyeŋ ɨgwɨ mɨ̀sɔgyɨ̀ bə̀ tɔŋ bə̂d kyeŋ mbe nɨ nyaʼa ə Galiliî. 22Ənɨ mbɨ nyaʼə jɨgə, wan Hèrɔdiàs, wɨ əyi, nyaʼa nyɨ bin əbin. Əze ə nyaʼa ghɨ̀ fîŋ Herɔ̀d mbɨ tɨ bə̂d mbe nɨ wɨ̀ nyaʼa wonɨ tɨ bɔŋə. Əne wɨ̀ nyaʼa ghà əmbɨ wan əyi we ni, “Biirɨ əghɨ ze nɨ à kəbɨ, mə bɨrɨ naʼ ɨ ne.” 23Wɨ̀ nyaʼa kàʼ wan əyi we kàn ni, “Əghɨ ze nɨ à biirɨ rɨ num, mə bɨrɨ naʼ ɨ ne, ka àbei əbà ə fibɨ̀ tɨ ənɨ mɨ ŋgɔ̀ŋ.”
24Ənɨ wɨ̀ nyaʼa gha əne, wan əyi we nyaʼa jwɨ̀ wò biirɨ əmbɨ i nɨŋ ni, “Mə̀ biirɨ əghɨ zi ə?”
Wɨ̀ nyaʼa wììrɨ̀ ni, “Biirɨ ətu ə Jɔ̌n we nɨə nàʼ mɨnib.”
25Wan əyi we nyaʼa nòd əwu əwən wò ghà əmbɨ ɨfɔ̀n we ni, “Mə kə̀b ni à naʼ ətu ə Jɔ̌n we nɨə nàʼ mɨnib ɨ num tɨ̀nîn ɨŋga əjeenɨ əkaŋ.”
26Ɨfɔ̂n we nyaʼa kàŋ kə̀nə̀ kwàʼ rɨŋgəʼ. Àyɨə ɨchî nɨ wɨ̀ nyaʼa fə kaʼi kàn bə̀ fɔrɨ ɨchî nɨ bə̂d mbe nɨ wɨ̀ nyaʼa won nyaʼa əŋgu, chəi ɨchî nɨ tɨ̀ wɨ̀ nyaʼa wɨrɨ ton. 27Àmei əwu əwən, ɨfɔ̀n we nyaʼa chà ə sɔgyɨ̀ rəbɔʼ mbe nɨ nyaʼə nə̀ŋgɨ əməd ni wɨ̀ wo sob ətu ə Jɔ̌n yeʼe mbɨ əzɨ əwən. Sɔgyɨ̀ we nyaʼa wò sob ətu ə Jɔ̌n ə nəb ndəŋ. 28Wɨ̀ nyaʼa yeʼe mbɨ əzɨ əwən ɨŋga əjeenɨ əkaŋ, pè nàʼ əmbɨ ə wan əyi we. Wan əyi we nyaʼa nɨŋ wò nàʼ əmbɨ i nɨŋ. 29Ənɨ mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû Jɔ̌n nyaʼa zu ənû ze, mbɨ nyaʼa wò nɨŋ tɨ̀gùm əməd wò boŋ ɨŋga ɨ̀sì nɨ mbɨ chəb ɨŋga ɨwɔ̌.
Yeso nyaʼa jə mbaŋə̀ chuʼ rɨ̀tân
(Mt 14.14-21; Lk 9.10-17; Jn 6.1-14)
30Bə̂d tom Yeso nyaʼa bə̀ndɨ̀ rɨ ɨsɨ mbe nɨ wɨ̀ nyaʼa tom mɨ̀mə̌d əŋgu. Mbɨ nyaʼa bə̀ndɨ̀ əne wò fetɨ ɨban məd əne ghà ɨnû jìm mbe nɨ mbɨ nyaʼa ghɨ̌ bə̀ ghà mbe nɨ mbɨ nyaʼa chwiə. 31Wɨ̀ nyaʼa ghà əmbɨ mɨ̀mə̌d ni, “Mbə̀ yeʼe tɨ̀ wo chub əsɨ ə mɔʼɔ àmei mbǎ mbǎ, zwììrɨ̀ rɨpiî.” Wɨ̀ nyaʼa ghà əne ɨmbə̀ʼ ɨghəm nɨ bə̂d mɨ̀nɔnɔʼ mbɨə nyaʼə yeʼe wɨrɨə wòə̀, əne chə nyaʼa i əpan əmbɨ mɨ̀mə̌d nɨ zwììrɨ̀ kɨ̀ əpan nɨ be jɨg. 32Əne mbɨ nyaʼa nyɨ əbaŋ ɨgyɨ̀ wò əsɨ nɨ chəi bə̂d nyaʼə chub əŋgu. Mbɨ nyaʼa pè chub əŋgu àmei mɨ̀mə̌d mɨ̀mə̌d.
33Bə̂d mɨ̀nɔnɔʼ nyaʼa zə ənɨ mbɨ nyaʼə wòə̀, əne mbɨ nyaʼa kyerɨ bə̂d mbe nɨ mbɨ nyaʼa mbɨwən. Əne mbɨ nyaʼa nòd rɨŋga ɨsɨ mbe jìm bè pè əsɨ ze nɨ Yeso mbɨ mbi mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû nyaʼə wò əŋgu bɔŋ mbɨ nyaʼa sɨə yeʼe. 34Ənɨ Yeso nyaʼa jwɨ rɨŋga əbaŋ ɨgyɨ̀ ze wò əsaŋ, wɨ̀ nyaʼa zə bə̂d kwàʼ ɨnɔ̂n kyeŋ. Ə̀kə̀n ə nyaʼa swi ɨŋga fîŋ məd ɨmbə̀ʼ bə̂d mbe, ɨmbə̀ʼ ɨghəm nɨ mbɨ nyaʼa ɨghabɨ ə njɨ̀g nɨ chəi ənə̂ŋgɨ̀-njɨ̀g əbɔʼ mɨ̀mə̌d. Wɨ̀ nyaʼa ghɨ̀ əne kɔ chwi ɨnû nɔnɔʼ əmbɨ mɨ̀mə̌d. 35Ənɨ əfub ə nyaʼə sɨə bɨ̀gə̀, mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû ɨməd nyaʼa wò əsɨ məd pè ghà ɨ bɔ ni, “Chəi bə̂d ə chub əgha, nyùmə̀ fə bə̀ kən chè əku, 36əne ghà əmbɨ ə bə̂d mbɔ̂ ni mbɨ wo əwən, ɨmbə̀ʼ mbɨ wo ɨŋga mbeŋ fɔrɨ ɨŋga ɨsɨ mbe nɨ yeʼ ɨban ɨban zon ɨghɨ mɔʼɔ jɨg.”
37Ənɨ mbɨ nyaʼa ghà əne, Yeso nyaʼa wììrɨ̀ əmbɨ mɨ̀mə̌d ni, “Mbə̀ naʼ əghɨ ə mɔʼɔ əmbɨ mɨ̀mə̌d ni mbɨ jɨg.”
Mbɨ nyaʼa biirɨ ɨ bɔ ni, “Tɨ̀ wa wo zon ŋgə̀ŋ ənɨ mɨ̀fraŋ chuʼ əkɨ əbe yeʼe nàʼ əmbɨ mɨ̀mə̌d ə?”
38Wɨ̀ nyaʼa biirɨ əmbɨ mɨ̀mə̌d ni, “Mbə̀ berɨ chiŋ ŋgə̀ŋ rɨ̀səʼ ə? Mbə̀ wo nèŋ.”
Ənɨ mbɨ nyaʼa kə̀bɨ zə, mbɨ nyaʼa wò ghà ɨ bɔ ni, “Tɨ̀ fə zə chiŋ ŋgə̀ŋ rɨ̀tân mbɨ əgwi əbe.”
39Yeso nyaʼa ghà əmbɨ mbi mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû ni mbɨ ghɨ ni bə̂d mbe chub ɨgwɨ ɨfu zwɨ̂ əkəmɨ kəmɨ. 40Mbɨ nyaʼa chub əkəmɨ kəmɨ. Mbɨ nyaʼa chub ɨŋga ɨkɔbɨ mɔʼɔ ɨkɨ fibɨ̀ ɨkɨ fibɨ̀, bə̀ chub ɨŋga mbɨ cherə ɨwum tân ɨwum tân. 41Ənɨ mbɨ nyaʼa chub əne, Yeso nyaʼa nɨŋ chiŋ ŋgə̀ŋ te rɨ̀tân mbɨ əgwi ze əbe, nèŋ ɨkaŋ, kɔ̀ŋgɨ̀ ə Ŋwìə̀, bəʼrɨ nàʼ əmbɨ mbi mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû ni mbɨ te ɨfě bə̂d mbe mɨ̀jìm. Wɨ̀ nyaʼa bə̀ ghàpɨ̀ əgwi ze əbe əmbɨ mɨ̀mə̌d mɨ̀jìm. 42Mɨ̀mə̌d mbe mɨjìm nyaʼa jɨg kod. 43Mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû mbe nyaʼa fetɨ tɨkə te nɨ nyaʼa buʼu tɨ ənɨ ə ŋgə̀ŋ bə̀ fɔrɨ tɨ ənɨ əgwi, tɨ swi mbɨ̀rɨkaʼ wum chɔ̀b rɨ̀be. 44À yɨə mbaŋə̀ chuʼ rɨ̀tân nyaʼa jɨg chiŋ ŋgə̀ŋ te.
Yeso nyaʼa yèn ɨgun ə sà
(Mt 14.22-33; Jn 6.15-21)
45Mbɨ nyaʼa mɨ jɨg ə jɨgɨ màànɨ̀, Yeso nyaʼa ghà əmbɨ mbi mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû ni mbɨ nyɨ əbaŋ ɨgyɨ̀ bè baanɨ wò ɨmbì ɨ bɔ ə Bètsaidà nɨ nyaʼa ɨnjin wə. Wɨ̀ nyaʼa tə̀n ənjìm ɨ ghɨ ni bə̂d mɨ̀nɔnɔʼ mbe wo əwən. 46Ənɨ wɨ̀ nyaʼa fə ndàʼnɨ mbɨ mɨ̀mə̌d, wɨ̀ nyaʼa kɔʼ wò ɨkaŋ ɨwum ɨ kɔŋgɨ ə Ŋwiə̀. 47À nyaʼa sɨ ɨkwirɨ kwirɨ, əbaŋ ze ə zɨə nyaʼa kɨrɨ i ɨŋga mɨgharə̀ ə sà ze. Yeso nyaʼa i əsaŋ tə̀zìʼ wi. 48Wɨ̀ nyaʼa zə ni mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû mbe mbɨə nyaʼə zəə ŋgəʼ bɔŋ tin əbaŋ ze ɨmbə̀ʼ ɨghəm nɨ əfim ə zɨə nyaʼə yeʼe əbà rɨ ɨfě. À sɨ ənjɨtuʼ, wɨ̀ nyaʼa yèn ɨgun ə sà ze wò əsɨ mɨ̀mə̌d. Wɨ̀ nyaʼa kɔndɨ ni tə bɨrɨ chè i ɨban mɨ̀mə̌d. 49Àyɨə ənɨ mbɨ nyaʼa zə əməd ənɨ wɨ̀ nyaʼə yèn ɨgun ə sà ze, mbɨ nyaʼa kɔndɨ ni à yɨə wə̀d əfub. Mbɨ nyaʼa zə əne kyeŋ rɨ̀kǎ 50ɨmbə̀ʼ ɨghəm nɨ mɨ̀mə̌d mɨ̀jìm nyaʼa zə əməd, əne bɔ kwàʼ rɨŋgəʼ. Àyɨə wɨ̀ nyaʼa ghà əmbɨ mɨ̀mə̌d əwu əwən ni, “Mbə̀ yim fîŋ! À yɨə mɔ̌. Tɨ mbə̀ bɔ ə!” 51Wɨ̀ nyaʼa ghà əne, nyɨ əbaŋ ɨgyɨ̀ ze əbɔʼ mɨ̀mə̌d. Ənɨ wɨ̀ nyaʼa ghɨ əne, əfim ze ə nyaʼa sobə. Əze ə nyaʼa ghɨ̀ ni mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû mbe yiirɨ kwàʼ rɨŋgəʼ. 52Mbɨ nyaʼa yiirɨ ɨmbə̀ʼ ɨghəm nɨ chəi ɨtu mɨ̀mə̌d nyaʼa kɨrɨ zeŋ ɨmbə̀ʼ ɨchî nɨ Yeso nyaʼa jə bə̂d ənɨ ə chiŋ ŋgə̀ŋ rɨtân. Chəi mbɨ nyaʼa zeŋ ɨmbə̀ʼ ɨghəm nɨ fîŋ tɨ mɨ̀mə̌d nyaʼa tu.
Yeso nyaʼa vɨ̀ bə̂d əwɔn ə Gènesarèt
(Mt 14.34-36)
53Ənɨ Yeso mbɨ mbi mə̀mə̀ə̀nɨ̀-ɨnû nyaʼa baanɨ ə sà ze, mbɨ nyaʼa wò təm ə Gènesarèt, əne tìŋ əbaŋ ze əŋgu. 54Ənɨ mbɨ nyaʼa jwɨ rɨŋga əbaŋ ze, bə̂d nyaʼa zə ə Yeso kyerɨ. 55Əne mbɨ nyaʼa nòrə̀ kad əbà əbeŋ ze ə jìm, əne nɨŋ bə̂d əwɔn ɨgun mɨmatə̀ mɨ̀mə̌d wò əsɨ Yeso ɨsɨ mbe nɨ mbɨ nyaʼa zu ni ɨ wɨ əŋgu. 56Ɨsɨ jìm mbe nɨ wɨ̀ nyaʼa wo əŋgu, əne yɨ ɨŋga ɨsɨ kwa bə̀ fɔrɨ ɨŋga ɨsɨ kyeŋ, kɨ̀ ɨŋga ɨsɨ mbe nɨ nyaʼa ɨban ɨban, bə̂d nyaʼə wò nùŋə̀ mbə bə̂d əwɔn ɨsam mɨwin əne buʼ ɨbɔ ɨ bɔ ni wɨ̀ saŋ bə̂d əwɔn mbe betɨ kaʼ àmei əchəŋ ə ngywɨ̌ əməd. Bə̂d mɨ̀jìm mbe nɨ nyaʼa betɨ ngywɨ̌ məd nyaʼa bɔtɨ.
Currently Selected:
:
Highlight
Share
Copy
Want to have your highlights saved across all your devices? Sign up or sign in
© 2013, Cameroon Association for Bible Translation and Literacy