Malako Kotili a mukaanda
Kotili a mukaanda
Ndaa Yimbwe yasonuu Malako, ni Ndaa Yimbwe yavulu bukwisi, mu mikaanda mina mia Ndaa Yimbwe. Bukulu ba libuundu bamweese ti, Malako musonii a mukaanda, ni mosi mu babakidieenge na Pawuli, tumake na Peetero. Umatuu miloongo mia tsiomi mia mukaanda wu, musonii amweese ti Ndaa Yimbwe, ni yili ti, Yiisu ni «Kristo» na «Mwaana a Nziaambi» (1.1).
«Kristo» sa ayiluu uholo mbiindila nde, mu munywa a Peetero, nha mbisi a mandaa na biyiluu bia Yiisu ku Ngalili (8.29). «Mwaana a Nziaambi» ka, sa ayiluu uholo mbiindila nde, mu munywa a mukuutu a kama masodaare. Nde ni wamoni likwa la Yiisu nha kuruwa (15.39).
Banguu ba mandaa
Mutata abaanduu mu kotili yikwisi (1.1-13). Mbii bwayaabisi mubili Yeesaya, Yowani Mubootii asa isala kia uyiisi baata ba Iseraeli. Nde asa buu, mundaa uyilimi mu nziriri a Mesiya wu Nziaambi atsinduu: ni Yiisu musi Nazareti.
Ibari kia tsiomi kia Ndaa Yimbwe (1.14—8.30) ili mu umweese nziriri a ipfumu kia Nziaambi. Umatuu mu mbaandili, Yiisu li mu usala itwaari na miyii. Malako li mu unyeme litumu la Yiisu: bu Yiisu ali mu uyiisi mabuli, bu Yiisu ali mu ubeelese babeeri, bu Yiisu ali mu ukubu baka nha kulu a bangaa buyeri mu Mabasonuu ma ngira, na nha kulu a Bafarisi.
Mu ibari kia bioolo, Yiisu li mu uyene ku peembi a mapasi na likwa, bili mu ukebe nde ku Yeruselemi (8.31—10.52). Mbala tata nde li mu uyaabisa ndaa a likwa la nde likaayira, kwaa miyii mia nde, ka bo a bayuyi nde pe. Taanga dialaa, nde li mu uholo kuumbu ya «Mwaana a Muutu». Ndaa ya kimi-kimi, ni yili ti, kuumbu yii yili pasi kwaa bo, mu uyaaba tsutulu a yo.
Ibari kia mutata ili mu uyilimi ku ngaanda a Yeruselemi (11.1—13.37). Baata boosi bakibili Yiisu. Ka bu nde abingi bayalii mutso lipaanga la nzo a Nziaambi, nde li mu ukubu baka nha kulu a bakuutu ba Iseraeli. Nde li mu utalila mapasi makaayira kwaa miyii mia nde. Yiisu li mu uhamisa miyii mia nde, mu uba «likanda» mutso imiini mu Nziaambi.
Mu ibari kia muna, bakuutu ba Bayuudayo babaandii udwaanisa Yiisu (14.1—16.8). Bamubwoongili kwaa boosi, natee kwaa miyii, mi nde akabi bia udia bia Paaka na bo. Bakaangi Yiisu, bamufuundisi kwaa banguu ba bangaanga ba Nziaambi na kwaa Pilato, mutumi a basi Loma. Bamuheeri tsieembili ya likwa, bamukomi nha kuruwa. Iluumbu kia bioolo nha mbisi a likwa la nde, bakaasa bamoni ngili a nde bwaasi. Nha kulu a ndaa ya ukimuu ti nde li moonyi, bo babati, bakimii.
Mikaanda mimimosi mia Ndaa Yimbwe yasonuu Malako, mili mu ubwamweese hoolo moniyi a Yiisu wumaasiimbuu, na isala kia miyii (16.9-20). Mikaanda me mii, a bakisiingi utaanga mio pe mu makutunu ma bangaa Kristo, mundaa ti bibari bioosi bia mandaa maa, biasonomo kwaa Mataayi, so a buu pe kwaa Luka. Ndaa Yimbwe yasonuu Malako, babwilandila yo mu kubu yinyaati yi. Bukwisi na bubwe ba mutata a nde, bili mu umonuu lolo li ti, bio bibibwe nha kulu a baata boosi.
Mu ndukisini a mutata woosi, Yiisu li bebele na baata bali mu umono pasi. Imuutu kia nde, na ipfumu kia Nziaambi bi nde ali mu uyaabisa, bili biavuutunu. Na maa, mali mu ubwaba manguu ma mandaa kwaa bisi mu lolo li. Ipfumu kia Nziaambi ni ima? Mambiindili ma «Kristo» mama? Mu manduru maa, ma imiini kia bangaa Kristo, muutu utuu pe uha mvutu mu mawasa. Too taanga, mu uyene mu kuulu mosi itwaari na miyii mia Yiisu. Bwafwaana mu ukwamono mapasi ma mutimi. Nha mbisi a nhaa, miyii utuu uyaaba biyiluu, likwa na tsimbilili a «Mwaana Nziaambi». Ndaa Yimbwe ya Malako ni mutata wuli mu ubiti muutu mu uba ngaa Kristo. Ifwaani kia nde ni kosi. Ni mu ifwaani kii, Yiisu ali mu umweese lituu la nde nha yulu a banyama ba musiti, mu biluumbu bi nde alabisi ku tsi ya tsata (1.13).
Kwaa bangaa buyeri mu mandaa ma Biibila, Malako ni mukaanda wa tsiomi wa Ndaa Yimbwe. Yo yatemene nha yulu a imbaangi kia Peetero. Mataayi na Luka bali bayaaba yo. Bangaa buyeri bali mu uyesene ti mukaanda wu, ku basonuu nde ka bilimi helape maku tsaamba (70), nha mbisi a mbutili a Yiisu Kristo. Bo bakitsimi buu, mundaa a taanga dia midiingi, mibali mu umweese mu kiiti kia kuumi na bitata. Weti bu mandaa mali mu ubiindili bukulu ba Bayuudayo, baata bali mu utsimi ti mo kwaa bangooyi ali mu utsuu. Mandaa mali mu unyeme pasi dia likwa la Yiisu, wu boosi babwoongili mu likwa. Yiisu li mu yiluu umonuu weti «Kristo». Nde ni Mesiya wu uluusu ilimbisi kia Iseraeli, ka weti a bubali mu utumu tsi pe. Ka mu ndaa yatala mutsii a nde wa «Mwaana a Nziaambi» na Nziaambi, nde amonii mu taanga dia libootuu la nde, na abwibwamonuu mu taanga di nde akitii nha mulaanda. Mutsii wuu, li mu ubisi bipfumu bioosi na tuu dioosi, mundaa ti ngwanya a nde yamonii nha kuruwa!
Currently Selected:
Malako Kotili a mukaanda: iyxYAK
Highlight
Share
Copy
Want to have your highlights saved across all your devices? Sign up or sign in
© 2024 (Active) Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.