Ima̍tiyu 21
21
Iji̍sɔ̄ɔsi chɛ̄ ga Ijɛru̍sālɛm bāa ɔchwɔ̄lɛ̍ ma̍
(Ima̍aki 11:1-11; Ilu̍uku 19:28-40; Ijɔ̍ɔn 12:12-19)
1E̍ yɛ ē tu̍ bla̍a Ijɛru̍sālɛm nīi e̍ gbajɛ la Ibɛ̍fāaji abɔ̍ɔ la Yɛwu yī O̍līifu ma̍, Iji̍sɔ̄ɔsi de a̍chi̍kpo̍ yī nū āchɛ ɛpa tɛ̄rɔ̄ bū abɔ̍ɔ ga iyɔ̄bū. 2I̍ngɛ̍ɛ̄nɛ̄ nīi o̍ koko̍o de wa̍ a̍nɛ, “Ala̍ ā ga ipwo̍gra nīi hɔ̄ aa̍ la iyɔ̄bū ma̍. Ala̍ ge̍ gbajɛ ɔpɔ̄ɔpɛ̄ ma̍, ala̍ ge̍ē ma̍ ɛbɛ̍ obīho̍ ɔha̍ nīi ē de hlo̍ōrī tū abɔ̍ɔ ba̍la ɔ̍drɔ̄ yī nū ɔha̍ ma̍. Ala̍ ē wī orī hī wā nīi ala̍ ge̍ bī wā āā ge̍ de u. 3Ɔ̄chɛ ɔha̍ ge̍ che ala̍ ikpo̍, ala̍ ā koko̍o de ɔ̍ hīka, ‘Ādā chikpo̍ yī nū a̍nɛ. Ɔlɔjā ge̍ē tu̍labɔ̄ hī wā ɔpɔ̄ɔpɛ̄.’ ”
4Onūma̍ ya̍ lɛbɛ nīi lɛlā nīi ɔ̄chɛ ɔkɛrɔ̄ yī Ɔwɔ mwɔ̍ɔmu lɔ̄lā ma̍ ge̍ē de ē pīya ichɛ̄ɛhi:
5“Ala̍ koko̍o de ipwo̍gra yī Isa̍yɔn gɛ!
Ɔchwɔ̄lɛ̍ yī wɔ yɛ abɔ̍ɔ yewā dikpo̍ba̍ wɔ mɛ̍.
O̍ lɛ mlɛ̍ɛ̍ kpɛ̍ɛji.
O̍ che la ɛbɛ̍ obīho̍.
O̍ che la ɔ̍drɔ̄ yī nū nīi ɔyi̍ yī ɛbɛ̍ ma̍.”
6A̍chi̍kpo̍ yī Iji̍sɔ̄ɔsi pīya ga iyɔ̄bū ge̍ ya̍ ɔjā nīi o̍ ka ɛ̍lɛ ge̍ ya̍ ma̍ bɛ̍ɛ̄nɛ̄. 7E̍ bī ɛbɛ̍ obīho̍ ɔla̍ā ba̍la ɔ̍drɔ̄ yī nū wā bɛ̍ɛ̄nɛ̄. Āchɛ de ɔ̄pa̍ yī wā ta̍kla̍ ɛbɛ̍ ɛla̍ā la okwi̍ihi. Iji̍sɔ̄ɔsi pīya hyāhɔ̄ la aa̍. 8Yɛ̄mɛ̄ yī āchɛ ɛla̍ā wa̍a̍ kpo̍ ɔ̄pa̍ yī wā ta̍ pɛ̍pɛ̍pɛ̍ la ɔpɔ̄pū. Āchɛ ɛha̍ gāa ge̍ hɛ̍ īpū la a̍chi̍ ge̍ ta̍ pɛ̍pɛ̍pɛ̍ la ɔpɔ̄pū de ɔ̍. 9Āchɛ nīi yɛ la iyɔ̄bū ba̍la āchɛ nīi yɛ la okwi̍ihi yī Iji̍sɔ̄ɔsi ma̍ kū la ochɛ̄ u̍chuwi̍i bɛ̍ɛ̄nɛ̄. E̍ ka hīka, “O̍gbo̍ ge̍ - iyī Ɔyi̍ yī Ide̍bīidi oo! Ɔpiyɛ ge̍ - iyī ɔ̄chɛ nīi yɛ ma̍ yewā riyī yī Ādādā ma̍! O̍gbo̍ ge̍ - iyī Ɔwɔ abɔ̍ɔ la ichō hwɛɛ oo!”
10Iji̍sɔ̄ɔsi chɛ̄ ga Ijɛru̍sālɛm ɔpɔ̄ɔpɛ̄ ma̍, ipwo̍gra ɔla̍ā wa̍a̍ ku̍ ti̍yatū. Āchɛ chikpo̍ ka ɔ̍lɔ - ɔ̄nyɛ nɛ?
11E̍ ka grāa aa̍ hīka ɔ̍lɔ - ɔ̄chɛ ɔkɛrɔ̄ yī Ɔwɔ nīi - ɔ̍lɔ re̍ka Iji̍sɔ̄ɔsi bū la Ina̍jārɛ̄ɛti yī Iga̍līli ma̍ nɛ oo!
Iji̍sɔ̄ɔsi chɛ̄ ga U̍nu̍ yī Ɔwɔ
(Ima̍aki 11:15-19; Ilu̍uku 19:45-48; Ijɔ̍ɔn 2:13-22)
12Iji̍sɔ̄ɔsi chɛ̄ ga u̍nu̍ yī Ɔwɔ ɔpɔ̄ɔpɛ̄ ge̍ kpo̍ āchɛ nīi ē ri̍īhī abɔ̍ɔ ma̍ nū cha̍cha̍. O̍ miya okpōkōlō yī āchɛ ohīyokpo ta̍āpāapɛ̄. O̍ ta̍ igblɛ̍chi̍ yī āchɛ obī odugbɔnyɛ ra̍ ta̍āpāapɛ̄. 13O̍ de wa̍ hīka, “Je̍ka e̍ ta̍ tū la Īpū yī Ɔwɔ ka Ɔwɔ ɔ̍lɔ ka hīka, ‘U̍nu̍ yī u re̍ka ɛbɛ ɔjɔhā?’ Ala̍ chōo̍chē ge̍ē de ɔ̍ pīya ɛbɛ ɔtrɛ̍ba yī ebu̍ūwī?”
14Āchɛ epriyī ba̍la āchɛ okwi̍kpo̍ oko̍ōku̍ pɛ̍ wa̍ dikpo̍ba̍ ɔ̄ abɔ̍ɔ la u̍nu̍ yī Ɔwɔ nīi o̍ nyiya aa̍. 15Alɛhu̍ aligbe ba̍la āchɛ ongū Lihɔ yī Iju̍u ma̍ lɛlā ɔlɛbɛ̍bi̍ ɔla̍ā nīi o̍ yɛ ē ya̍ ma̍, ba̍la u̍chuwi̍i nīi aɛ̍pɛ̄ yɛ ē chɛ̄ ma̍, o̍ ya̍ wā ɔtū ngurangura. Aɛ̍pɛ̄ ka ɔ̍lɔ ge̍ U̍chuwi̍i! O̍gbo̍ ɔ̍lɔ ge̍ - iyī Ɔyi̍ yī Ide̍bīidi oo!
16Āchɛ ɛla̍ā che Iji̍sɔ̄ɔsi ikpo̍ hīka ɔ̍lɔ plɛ̍ɛ̄lā nīi aɛ̍pɛ̄ ɛla̍ā ɛ̍lɛ yɛ abɔ̍ɔ ē ka ma̍? Iji̍sɔ̄ɔsi hīyɔkɔ hīka, “N yɛ abɔ̍ɔ ē po̍ kaa. O̍ re̍ka ala̍ i̍ ma̍ Īpū yī Ɔwɔ plɛ̍ɛ̄lā nīi hɔ̄ ma̍ ma̍ je̍ ni̍?
“ ‘Bū la oko̍o yī aɛ̍pɛ̄ ba̍la ayi̍ ɛnɛ̄rɛ̍ɛ̄rɛ̍ nīi
a ya̍ nīi ɔkɔ̄kā yī nū de hwɔhi gɔ̄grāa a̍nɛ.’ ”
17Iji̍sɔ̄ɔsi ku̍ pīya hī wā. O̍ bīyɛchɛ hī ipwɔ̍ɔ̄lɛ̍ ga Ibɛ̍tāni ge̍ chɔ̄chā.
Iji̍sɔ̄ɔsi gbo ejū ɔha̍ yɛka
(Ima̍aki 11:12-14, 20-24)
18La ɔ̄chī ɔ̍mɛpa la ɔ̄chɔ̄chī nīi Iji̍sɔ̄ɔsi yɛ ē wā la ipwɔ̍ɔ̄lɛ̍ ma̍, lɛmiyɛ ya̍ ɔ̄. 19O̍ ma̍ ejū ɔha̍ nīi rɛ abɔ̍ɔ bla̍a ɔpɔ̄pū ma̍, o̍ nyā gānyɔ̄. O̍ gbajɛ gāa ma̍, o̍ ma̍ īkpō ɔha̍lɔha̍ la anu̍ ni̍; īpīpū ke̍e̍ nɛ. Wu̍chē yī ɔla̍ā, o̍ gbo ɔchi̍ ɔla̍ā yɛka hīka ɔ̍lɔ i̍ ge̍ē wā īkpō ge̍ē gbo̍ gɛ ni̍. Ɔpɔ̄ɔpɛ̄, ejū ɔla̍ā de ngmo̍ōngmo̍ ju̍wɛ̍ju̍wɛ̍ rɛ abɔ̍ɔ.
20A̍chi̍kpo̍ yī nū ma̍ lɛlā nūma̍ ma̍, o̍ de ya̍ wā lɛbɛ̍bi̍ ɔlamu-ɔlamu. Kana̍ nīi ejū nūma̍ ɔ̍lɔ chī de ngmo̍ ju̍wɛ̍ju̍wɛ̍ i̍ngɔ̍ɔ ɔpɔ̄ɔpɛ̄ ma̍ gɛ?
21Iji̍sɔ̄ɔsi koko̍o de wa̍ hīka, “Lēchi̍-lēchi̍, n ā koko̍o de ala̍! Ala̍ ge̍ de ɔtū che Ɔwɔ, nīi ala̍ i̍ ge̍ ta̍ahu̍ ni̍, ala̍ ge̍ē ya̍ ɔjā nīi n ya̍ tāa ejū ɔla̍ā ma̍ mɛ. I̍ ɔla̍ā-ɔla̍ā ke̍e̍ ni̍; ala̍ ge̍ ka de yɛwu nūma̍ hīka, ‘Hu nīi a ā nāa iyī wɔ ge̍ ta̍tū lipu̍ yī li̍hu,’ o̍ ge̍ē ya̍ i̍ngɔ̍ɔ ē de ala̍ ē mɛ. 22Ala̍ ge̍ de ɔtū che Ɔwɔ, ɔjāmɔjā nīi ala̍ ge̍ chikpo̍ la ɔhā, ala̍ ge̍ē nāa.”
Lɛlā yī wɔhu̍ yī Iji̍sɔ̄ɔsi
(Ima̍aki 11:27-33; Ilu̍uku 20:1-8)
23Iji̍sɔ̄ɔsi wā ge̍ ku̍chē ga u̍nu̍ yī Ɔwɔ. O̍ yɛ ē ngū āchɛ lɛlā ma̍, alɛhu̍ aligbe ba̍la ɛgabɔ̄ yī Iju̍u wā dikpo̍ba̍ ɔ̄ ge̍ che ɔ̍ ikpo̍ hīka, “Wɔhu̍ ɔna̍ nīi a nāa o̍bū nīi a yɛ ma̍ ē yɛ̍ɛ̄lā nūma̍ ma̍/? Ɔ̄nyɛ u̍tu de wɔhu̍ ɔla̍ā de wɔ ma̍?”
24Iji̍sɔ̄ɔsi da wa̍ hīka, “Ala̍ ma̍ ko̍ō! Ami titi ge̍ē che ala̍ ikpo̍ yī lɛlā ūkpo̍he kpo̍kpo̍. Ala̍ ge̍ hīya ami ɔkɔ mɛ̍, n ge̍ē koko̍o yī lɛlā yī wɔhu̍ nīi n nāa o̍bū nīi n yɛ ē yɛ̍ɛ̄lā nūma̍ ma̍. 25Wɔhu̍ nīi Ijɔ̍ɔn nāa o̍bū nīi o̍ yɛ ē hu āchɛ yenyi ma̍ bū aba̍? O̍ bū la abɔ̄ yī Ɔwɔ kɛ̄ɛ āchɛ̄ɛchɛ?”
E̍ gblāa abɔ̍ɔ ē ka ē de iyī wā bɛ̍ɛ̄nɛ̄ hīka, “Kana̍ nīi alɔ ge̍ē ka ma̍ dɛdɛ? Alɔ ge̍ ka hīka, ‘O̍ bū la abɔ̄ yī Ɔwɔ,’ o̍ chī ge̍ē da alɔ hīka, anu̍ nīi aɛ̍lɛ i̍ chɛ̄ku Ijɔ̍ɔn ni̍ a̍nɛ? 26Alɔ ge̍ chī ka hīka, ‘O̍ bū la abɔ̄ āchɛ̄ɛchɛ,’ o̍ chī luhuhwi kpɛ̍ɛji wu̍chē yī lɛlā nīi āchɛ wa̍a̍ ge̍ē ya̍ ma̍. Wu̍chē oji̍ nɛ, e̍ de jo̍ōkū wa̍a̍ mɛ̍ hīka Ijɔ̍ɔn ɔ̍lɔ ɔ̄chɛ ɔkɛrɔ̄ yī Ɔwɔ nɛ.” 27Wu̍chē yī ɔla̍ā, aa̍ wa̍a̍ ka de Iji̍sɔ̄ɔsi ka aɛ̍lɛ i̍ jo̍ōkū ni̍.
Iji̍sɔ̄ɔsi ka de wa̍ bɛ̍ɛ̄nɛ̄ hīka, “I̍ngi̍ngɔ̍ɔ nīi ami titi i̍ ge̍ē koko̍o yī lɛlā yī wɔhu̍ nīi n nāa bī yɛ ē yɛ̍ɛ̄lā nūma̍ ma̍ ē de ala̍ ni̍ a̍nɛ.
Wɔ̄chīije yī ayi̍ anāngrɔ̄ɔ āchɛ ɛpa ɛha̍
28“U̍ma̍ama, ala̍ gbɛri̍ya̍ kana̍? Ɔngrɔ̄ɔ ɔha̍ ma ayi̍ anāngrɔ̄ɔ āchɛ ɛpa. O̍ ga ɛbɛ yī ɔnyɔ̄nyāku̍ ge̍ da ɔ̍ hīka ɔ̍lɔ ge̍ gāa ge̍ ya̍ u̍ku̍rɔ̍ la yɛrɔ̄ yī īkpɔ̄ɔ̄chi̍ yī anu̍ i̍chɛ. 29Ɔyi̍ ta̍ ka anɔ̍lɔ i̍ yɛ gāa ni̍. O̍ hɔ̄ chi̍i̍ ma̍, o̍ chōo̍chē pīya ūkpɔ̄tū ta̍, pīya ga yɛrɔ̄ ɔla̍ā nīi a̍dā yī nū ka ka ɔ̍lɔ ge̍ yɛ ma̍. 30Ādā ɔla̍ā gba̍a̍ pīya dikpo̍ba̍ ɔyi̍ yī nū ɔ̍mɛpa ge̍ da ɔ̍ i̍ngi̍ngɔ̍ɔ. Anu̍ ɔla̍ā chɛ̄ ka anɔ̍lɔ ge̍ē yɛ, o̍ i̍ chī chɛ̄ yɛ ni̍. 31Ɔ̄nyɛ lipu̍ aɛ̍pɛ̄ āchɛ ɛpa nūma̍ yɛ̍ɛ̄lā nīi a̍dā yī wā chikpo̍ ma̍?”
E̍ ka ɔ̍lɔ - ɔyi̍ ɔnyɔ̄nyāku̍ nɛ.
Iji̍sɔ̄ɔsi koko̍o de wa̍ bɛ̍ɛ̄nɛ̄ hīka, “Lēchi̍, n ge̍ē koko̍o ē de ala̍! Ali̍kpa̍da̍ ba̍la akpara ge̍ē chɛ̄ gāa ɛbɛ yī Ɔchwɔ̄lɛ̍ Oro̍ōre̍ yī Ɔwɔ ē yɔbū de ala̍. 32Wu̍chē oji̍ nɛ, Ijɔ̍ɔn Ohuyenyi wā dikpo̍ba̍ ala̍ ge̍ yɛ ē chabɔ̄ yī ɔpɔ̄pū nīi lɛ kpakpa ma̍ ē hu̍ ala̍, ala̍ i̍ chī chɛ̄ku ɔ̍ ni̍. Ali̍kpa̍da̍ ba̍la akpara ma̍ chɛ̄ku ɔ̍. Ala̍ nīi de lɛlā nūma̍ wa̍a̍ mɔ̍ɔ̄ma̍ la eyī ma̍, ala̍ i̍ chī gba̍a pīya ūkpɔ̄tū yī ala̍ ta̍, chōo̍chē chɛ̄ku ɔ̍ mɛ ni̍.”
Wɔ̄chīije yī āchɛ nīi ē de yɛrɔ̄ yī īkpɔ̄ɔ̄chi̍ bā wā ma̍
(Ima̍aki 12:1-12; Ilu̍uku 20:9-19)
33Iji̍sɔ̄ɔsi gba̍a koko̍o de wa̍ hīka, “Ala̍ gba̍a po̍ wɔ̄chīije ɔha̍ gɛ ko̍ō! Ɔngrɔ̄ɔ ɔha̍ hi̍ yɛrɔ̄ yī īkpɔ̄ɔ̄chi̍ ɔha̍. O̍ du iga̍ tū ɔ̄ grāa kpɛ̍ɛ. O̍ ya̍ ɛbɛ opi̍ yenyi yī īkpɔ̄ɔ̄chi̍ ɛla̍ā ya̍ ɛ̍mwɔ̄ abɔ̍ɔ. O̍ ta̍ ɔda ɛbɛ chōgbē abɔ̍ɔ la anu̍. O̍ wā ge̍ de yɛrɔ̄ yī īkpɔ̄ɔ̄chi̍ ɔla̍ā nāa bā āchɛ ɛha̍, anu̍ ɔlɔjā pīya ti̍yaha ga ɔcha ɔha̍. 34Yɛ̄grāa de gbajɛ nīi e̍ ge̍ē ngmla̍a īkpɔ̄ɔ̄chi̍ ɛla̍ā ma̍, ɔlɔjā yī yɛrɔ̄ de afiyɛ yī nū ɛha̍ tɛ̄rɔ̄ hu āchɛ nīi o̍ de yɛrɔ̄ yī nū bā wā ma̍, ɛ̍lɛ ge̍ gāa ge̍ nāa iyī anu̍ wā. 35Āchɛ ɛla̍ā nīi o̍ de yɛrɔ̄ bā wā ma̍ ku̍ afiyɛ ɛla̍ā gwō ɛha̍ lijījē; ɔha̍, e̍ de ɔ̍ ngmo̍; ɔha̍ ma̍, e̍ dra̍ anu̍ achɔ̄ dwɔ̄bi̍-dwɔ̄bi̍. 36Ɔlɔjā yī yɛrɔ̄ ɔla̍ā gba̍a wā ge̍ de afiyɛ yī nū ɛha̍ tɛ̄rɔ̄ gānyɔ̄. Lɛɛ nūma̍, e̍ lyɛ̄mɛ̄ hi̍ ɔrāarāa. Āchɛ ɛla̍ā nīi o̍ de yɛrɔ̄ bā wā ma̍ gba̍a ya̍ tāa aa̍ i̍ngi̍ngɔ̍ɔ. 37La ogwīihi yī nū wa̍a̍, ādā ɔla̍ā wā ge̍ de ɔyi̍ yī nū tɛ̄rɔ̄ hu wa̍. Wu̍chē oji̍ nɛ, o̍ ka de iyī nū hīka ɔyi̍ anu̍ ɔnɔ̄ngrɔ̄ɔ ma̍, ɛ̍lɛ ge̍ē tū ɔ̍lɔ la ichō hwɔhi hwɔhi. 38Āchɛ ɛla̍ā ma̍ ɔyi̍ yī nū ɔpɔ̄ɔpɛ̄ ma̍, e̍ ka grāa iyī wā hīka, ‘Ala̍ tu̍ wā oo! Ma̍a ɔyi̍ nīi ge̍ ru̍gū yī yɛrɔ̄ nūma̍ ma̍ yɛ ma̍ a̍nɛ. Alɔ ā de ɔ̍ ngmo̍, hɛ̄ɛbɛ nīi alɔ ā de āɛ̄jā yī u̍gū yī nū wa̍a̍ nāa.’ 39Bū la ɛbɛ ɔla̍ā, e̍ kpakri la anu̍, pi ɔ̍ bīyɛchɛ hī yɛrɔ̄ ɔla̍ā gāa ge̍ de ɔ̍ ngmo̍.
40“O̍ lɛ i̍ngɔ̍ɔ ma̍, oji̍ nīi ala̍ gbɛri̍ya̍ ka ɔlɔjā yī yɛrɔ̄ yī īkpɔ̄ɔ̄chi̍ ɔla̍ā ɔ̍lɔ ge̍ē ya̍ āchɛ ɛla̍ā yɛ̄grāa nīi o̍ ge̍ē wā ma̍?”
41Āchɛ ɛla̍ā nīi grēeyī tū Iji̍sɔ̄ɔsi gblāa abɔ̍ɔ ma̍ hīyɔkɔ hīka, ɔlɔjā yī yɛrɔ̄ ɔla̍ā ɔ̍lɔ ge̍ē kpo̍ āchɛ ɛdwɔ̄bi̍ ɛla̍ā ngmo̍. Ɔ̍lɔ ge̍ē chōo̍chē de yɛrɔ̄ ɔla̍ā ē nāa ē bā āchɛ ɛha̍ nīi - ɛ̍lɛ ge̍ē de ɔjā yī yɛrɔ̄ ɔla̍ā ē de ɔ̍lɔ yɛ̄grāa ma̍.
42Iji̍sɔ̄ɔsi koko̍o de wa̍ bɛ̍ɛ̄nɛ̄ hīka, “Ala̍ i̍ ma̍ Īpū yī Ɔwɔ po̍ lɔkɔ nīi e̍ ka hɔ̄ ma̍ ma̍ je̍ ni̍?
“ ‘Lɛchɔ̄ ɔla̍ā pi̍i̍ nīi āchɛ ɔmwɔlɛ̍ wu̍ ɔ̄ ligbo̍ ma̍,
anu̍ chōo̍chē de pīya ɔlamu-ɔlamu gɔ̄ga a̍nɛ.
Ɔla̍ā - u̍ku̍rɔ̍ yī Ādā nɛ.
O̍ chī - lɛbɛ̍bi̍ kpɛ̍ɛji.’
43“Wu̍chē yī ɔla̍ā, n ā koko̍o de ala̍ gɛ! Ɔwɔ ge̍ē de Ɔchwɔ̄lɛ̍ Oro̍ōre̍ yī nū nāa ē hī ala̍ ge̍ē de āchɛ nīi ge̍ē yɛ̍ɛ̄lā yɛ̍yɛ̍ ma̍. 44[Ɔ̄chɛmɔ̄chɛ nīi ge̍ gwāajɛ chiya lɛchɔ̄ nūma̍, ɔlɔjā ge̍ē ku̍ chiya mi̍ni̍mi̍ni̍. Lɛchɔ̄ nūma̍ ge̍ chī ha̍ābɔ̄ chiya ɔ̄chɛ ɔha̍, o̍ ge̍ē de ɔlɔjā gbā rɛgɛ̍rɛgɛ̍.”]
45Alɛhu̍ aligbe ba̍la Āchɛ yī Ifa̍rasīi po̍ wɔ̄chīije nūma̍ wa̍a̍ nīi Iji̍sɔ̄ɔsi yɛ ē chā ma̍, e̍ de jo̍ōkū hīka aa̍ nīi ɔ̍lɔ yɛ ē kɛlā ku̍ aa̍ a̍nɛ. 46Wu̍chē yī ɔla̍ā, e̍ chikpo̍ yɛ ge̍ē de ɔ̍ ku̍; e̍ chī de tūuhwi yī āchɛ ɛla̍ā wa̍a̍ nīi grēeyī ma̍. Wu̍chē oji̍ nɛ, aa̍ wa̍a̍ nāa Iji̍sɔ̄ɔsi bāa ɔ̄chɛ ɔkɛrɔ̄ yī Ɔwɔ de āchɛ ma̍.
Currently Selected:
Ima̍tiyu 21: YBASR
Highlight
Share
Copy
Want to have your highlights saved across all your devices? Sign up or sign in
© 2020 Bible Society of Nigeria (second edition)
Ima̍tiyu 21
21
Iji̍sɔ̄ɔsi chɛ̄ ga Ijɛru̍sālɛm bāa ɔchwɔ̄lɛ̍ ma̍
(Ima̍aki 11:1-11; Ilu̍uku 19:28-40; Ijɔ̍ɔn 12:12-19)
1E̍ yɛ ē tu̍ bla̍a Ijɛru̍sālɛm nīi e̍ gbajɛ la Ibɛ̍fāaji abɔ̍ɔ la Yɛwu yī O̍līifu ma̍, Iji̍sɔ̄ɔsi de a̍chi̍kpo̍ yī nū āchɛ ɛpa tɛ̄rɔ̄ bū abɔ̍ɔ ga iyɔ̄bū. 2I̍ngɛ̍ɛ̄nɛ̄ nīi o̍ koko̍o de wa̍ a̍nɛ, “Ala̍ ā ga ipwo̍gra nīi hɔ̄ aa̍ la iyɔ̄bū ma̍. Ala̍ ge̍ gbajɛ ɔpɔ̄ɔpɛ̄ ma̍, ala̍ ge̍ē ma̍ ɛbɛ̍ obīho̍ ɔha̍ nīi ē de hlo̍ōrī tū abɔ̍ɔ ba̍la ɔ̍drɔ̄ yī nū ɔha̍ ma̍. Ala̍ ē wī orī hī wā nīi ala̍ ge̍ bī wā āā ge̍ de u. 3Ɔ̄chɛ ɔha̍ ge̍ che ala̍ ikpo̍, ala̍ ā koko̍o de ɔ̍ hīka, ‘Ādā chikpo̍ yī nū a̍nɛ. Ɔlɔjā ge̍ē tu̍labɔ̄ hī wā ɔpɔ̄ɔpɛ̄.’ ”
4Onūma̍ ya̍ lɛbɛ nīi lɛlā nīi ɔ̄chɛ ɔkɛrɔ̄ yī Ɔwɔ mwɔ̍ɔmu lɔ̄lā ma̍ ge̍ē de ē pīya ichɛ̄ɛhi:
5“Ala̍ koko̍o de ipwo̍gra yī Isa̍yɔn gɛ!
Ɔchwɔ̄lɛ̍ yī wɔ yɛ abɔ̍ɔ yewā dikpo̍ba̍ wɔ mɛ̍.
O̍ lɛ mlɛ̍ɛ̍ kpɛ̍ɛji.
O̍ che la ɛbɛ̍ obīho̍.
O̍ che la ɔ̍drɔ̄ yī nū nīi ɔyi̍ yī ɛbɛ̍ ma̍.”
6A̍chi̍kpo̍ yī Iji̍sɔ̄ɔsi pīya ga iyɔ̄bū ge̍ ya̍ ɔjā nīi o̍ ka ɛ̍lɛ ge̍ ya̍ ma̍ bɛ̍ɛ̄nɛ̄. 7E̍ bī ɛbɛ̍ obīho̍ ɔla̍ā ba̍la ɔ̍drɔ̄ yī nū wā bɛ̍ɛ̄nɛ̄. Āchɛ de ɔ̄pa̍ yī wā ta̍kla̍ ɛbɛ̍ ɛla̍ā la okwi̍ihi. Iji̍sɔ̄ɔsi pīya hyāhɔ̄ la aa̍. 8Yɛ̄mɛ̄ yī āchɛ ɛla̍ā wa̍a̍ kpo̍ ɔ̄pa̍ yī wā ta̍ pɛ̍pɛ̍pɛ̍ la ɔpɔ̄pū. Āchɛ ɛha̍ gāa ge̍ hɛ̍ īpū la a̍chi̍ ge̍ ta̍ pɛ̍pɛ̍pɛ̍ la ɔpɔ̄pū de ɔ̍. 9Āchɛ nīi yɛ la iyɔ̄bū ba̍la āchɛ nīi yɛ la okwi̍ihi yī Iji̍sɔ̄ɔsi ma̍ kū la ochɛ̄ u̍chuwi̍i bɛ̍ɛ̄nɛ̄. E̍ ka hīka, “O̍gbo̍ ge̍ - iyī Ɔyi̍ yī Ide̍bīidi oo! Ɔpiyɛ ge̍ - iyī ɔ̄chɛ nīi yɛ ma̍ yewā riyī yī Ādādā ma̍! O̍gbo̍ ge̍ - iyī Ɔwɔ abɔ̍ɔ la ichō hwɛɛ oo!”
10Iji̍sɔ̄ɔsi chɛ̄ ga Ijɛru̍sālɛm ɔpɔ̄ɔpɛ̄ ma̍, ipwo̍gra ɔla̍ā wa̍a̍ ku̍ ti̍yatū. Āchɛ chikpo̍ ka ɔ̍lɔ - ɔ̄nyɛ nɛ?
11E̍ ka grāa aa̍ hīka ɔ̍lɔ - ɔ̄chɛ ɔkɛrɔ̄ yī Ɔwɔ nīi - ɔ̍lɔ re̍ka Iji̍sɔ̄ɔsi bū la Ina̍jārɛ̄ɛti yī Iga̍līli ma̍ nɛ oo!
Iji̍sɔ̄ɔsi chɛ̄ ga U̍nu̍ yī Ɔwɔ
(Ima̍aki 11:15-19; Ilu̍uku 19:45-48; Ijɔ̍ɔn 2:13-22)
12Iji̍sɔ̄ɔsi chɛ̄ ga u̍nu̍ yī Ɔwɔ ɔpɔ̄ɔpɛ̄ ge̍ kpo̍ āchɛ nīi ē ri̍īhī abɔ̍ɔ ma̍ nū cha̍cha̍. O̍ miya okpōkōlō yī āchɛ ohīyokpo ta̍āpāapɛ̄. O̍ ta̍ igblɛ̍chi̍ yī āchɛ obī odugbɔnyɛ ra̍ ta̍āpāapɛ̄. 13O̍ de wa̍ hīka, “Je̍ka e̍ ta̍ tū la Īpū yī Ɔwɔ ka Ɔwɔ ɔ̍lɔ ka hīka, ‘U̍nu̍ yī u re̍ka ɛbɛ ɔjɔhā?’ Ala̍ chōo̍chē ge̍ē de ɔ̍ pīya ɛbɛ ɔtrɛ̍ba yī ebu̍ūwī?”
14Āchɛ epriyī ba̍la āchɛ okwi̍kpo̍ oko̍ōku̍ pɛ̍ wa̍ dikpo̍ba̍ ɔ̄ abɔ̍ɔ la u̍nu̍ yī Ɔwɔ nīi o̍ nyiya aa̍. 15Alɛhu̍ aligbe ba̍la āchɛ ongū Lihɔ yī Iju̍u ma̍ lɛlā ɔlɛbɛ̍bi̍ ɔla̍ā nīi o̍ yɛ ē ya̍ ma̍, ba̍la u̍chuwi̍i nīi aɛ̍pɛ̄ yɛ ē chɛ̄ ma̍, o̍ ya̍ wā ɔtū ngurangura. Aɛ̍pɛ̄ ka ɔ̍lɔ ge̍ U̍chuwi̍i! O̍gbo̍ ɔ̍lɔ ge̍ - iyī Ɔyi̍ yī Ide̍bīidi oo!
16Āchɛ ɛla̍ā che Iji̍sɔ̄ɔsi ikpo̍ hīka ɔ̍lɔ plɛ̍ɛ̄lā nīi aɛ̍pɛ̄ ɛla̍ā ɛ̍lɛ yɛ abɔ̍ɔ ē ka ma̍? Iji̍sɔ̄ɔsi hīyɔkɔ hīka, “N yɛ abɔ̍ɔ ē po̍ kaa. O̍ re̍ka ala̍ i̍ ma̍ Īpū yī Ɔwɔ plɛ̍ɛ̄lā nīi hɔ̄ ma̍ ma̍ je̍ ni̍?
“ ‘Bū la oko̍o yī aɛ̍pɛ̄ ba̍la ayi̍ ɛnɛ̄rɛ̍ɛ̄rɛ̍ nīi
a ya̍ nīi ɔkɔ̄kā yī nū de hwɔhi gɔ̄grāa a̍nɛ.’ ”
17Iji̍sɔ̄ɔsi ku̍ pīya hī wā. O̍ bīyɛchɛ hī ipwɔ̍ɔ̄lɛ̍ ga Ibɛ̍tāni ge̍ chɔ̄chā.
Iji̍sɔ̄ɔsi gbo ejū ɔha̍ yɛka
(Ima̍aki 11:12-14, 20-24)
18La ɔ̄chī ɔ̍mɛpa la ɔ̄chɔ̄chī nīi Iji̍sɔ̄ɔsi yɛ ē wā la ipwɔ̍ɔ̄lɛ̍ ma̍, lɛmiyɛ ya̍ ɔ̄. 19O̍ ma̍ ejū ɔha̍ nīi rɛ abɔ̍ɔ bla̍a ɔpɔ̄pū ma̍, o̍ nyā gānyɔ̄. O̍ gbajɛ gāa ma̍, o̍ ma̍ īkpō ɔha̍lɔha̍ la anu̍ ni̍; īpīpū ke̍e̍ nɛ. Wu̍chē yī ɔla̍ā, o̍ gbo ɔchi̍ ɔla̍ā yɛka hīka ɔ̍lɔ i̍ ge̍ē wā īkpō ge̍ē gbo̍ gɛ ni̍. Ɔpɔ̄ɔpɛ̄, ejū ɔla̍ā de ngmo̍ōngmo̍ ju̍wɛ̍ju̍wɛ̍ rɛ abɔ̍ɔ.
20A̍chi̍kpo̍ yī nū ma̍ lɛlā nūma̍ ma̍, o̍ de ya̍ wā lɛbɛ̍bi̍ ɔlamu-ɔlamu. Kana̍ nīi ejū nūma̍ ɔ̍lɔ chī de ngmo̍ ju̍wɛ̍ju̍wɛ̍ i̍ngɔ̍ɔ ɔpɔ̄ɔpɛ̄ ma̍ gɛ?
21Iji̍sɔ̄ɔsi koko̍o de wa̍ hīka, “Lēchi̍-lēchi̍, n ā koko̍o de ala̍! Ala̍ ge̍ de ɔtū che Ɔwɔ, nīi ala̍ i̍ ge̍ ta̍ahu̍ ni̍, ala̍ ge̍ē ya̍ ɔjā nīi n ya̍ tāa ejū ɔla̍ā ma̍ mɛ. I̍ ɔla̍ā-ɔla̍ā ke̍e̍ ni̍; ala̍ ge̍ ka de yɛwu nūma̍ hīka, ‘Hu nīi a ā nāa iyī wɔ ge̍ ta̍tū lipu̍ yī li̍hu,’ o̍ ge̍ē ya̍ i̍ngɔ̍ɔ ē de ala̍ ē mɛ. 22Ala̍ ge̍ de ɔtū che Ɔwɔ, ɔjāmɔjā nīi ala̍ ge̍ chikpo̍ la ɔhā, ala̍ ge̍ē nāa.”
Lɛlā yī wɔhu̍ yī Iji̍sɔ̄ɔsi
(Ima̍aki 11:27-33; Ilu̍uku 20:1-8)
23Iji̍sɔ̄ɔsi wā ge̍ ku̍chē ga u̍nu̍ yī Ɔwɔ. O̍ yɛ ē ngū āchɛ lɛlā ma̍, alɛhu̍ aligbe ba̍la ɛgabɔ̄ yī Iju̍u wā dikpo̍ba̍ ɔ̄ ge̍ che ɔ̍ ikpo̍ hīka, “Wɔhu̍ ɔna̍ nīi a nāa o̍bū nīi a yɛ ma̍ ē yɛ̍ɛ̄lā nūma̍ ma̍/? Ɔ̄nyɛ u̍tu de wɔhu̍ ɔla̍ā de wɔ ma̍?”
24Iji̍sɔ̄ɔsi da wa̍ hīka, “Ala̍ ma̍ ko̍ō! Ami titi ge̍ē che ala̍ ikpo̍ yī lɛlā ūkpo̍he kpo̍kpo̍. Ala̍ ge̍ hīya ami ɔkɔ mɛ̍, n ge̍ē koko̍o yī lɛlā yī wɔhu̍ nīi n nāa o̍bū nīi n yɛ ē yɛ̍ɛ̄lā nūma̍ ma̍. 25Wɔhu̍ nīi Ijɔ̍ɔn nāa o̍bū nīi o̍ yɛ ē hu āchɛ yenyi ma̍ bū aba̍? O̍ bū la abɔ̄ yī Ɔwɔ kɛ̄ɛ āchɛ̄ɛchɛ?”
E̍ gblāa abɔ̍ɔ ē ka ē de iyī wā bɛ̍ɛ̄nɛ̄ hīka, “Kana̍ nīi alɔ ge̍ē ka ma̍ dɛdɛ? Alɔ ge̍ ka hīka, ‘O̍ bū la abɔ̄ yī Ɔwɔ,’ o̍ chī ge̍ē da alɔ hīka, anu̍ nīi aɛ̍lɛ i̍ chɛ̄ku Ijɔ̍ɔn ni̍ a̍nɛ? 26Alɔ ge̍ chī ka hīka, ‘O̍ bū la abɔ̄ āchɛ̄ɛchɛ,’ o̍ chī luhuhwi kpɛ̍ɛji wu̍chē yī lɛlā nīi āchɛ wa̍a̍ ge̍ē ya̍ ma̍. Wu̍chē oji̍ nɛ, e̍ de jo̍ōkū wa̍a̍ mɛ̍ hīka Ijɔ̍ɔn ɔ̍lɔ ɔ̄chɛ ɔkɛrɔ̄ yī Ɔwɔ nɛ.” 27Wu̍chē yī ɔla̍ā, aa̍ wa̍a̍ ka de Iji̍sɔ̄ɔsi ka aɛ̍lɛ i̍ jo̍ōkū ni̍.
Iji̍sɔ̄ɔsi ka de wa̍ bɛ̍ɛ̄nɛ̄ hīka, “I̍ngi̍ngɔ̍ɔ nīi ami titi i̍ ge̍ē koko̍o yī lɛlā yī wɔhu̍ nīi n nāa bī yɛ ē yɛ̍ɛ̄lā nūma̍ ma̍ ē de ala̍ ni̍ a̍nɛ.
Wɔ̄chīije yī ayi̍ anāngrɔ̄ɔ āchɛ ɛpa ɛha̍
28“U̍ma̍ama, ala̍ gbɛri̍ya̍ kana̍? Ɔngrɔ̄ɔ ɔha̍ ma ayi̍ anāngrɔ̄ɔ āchɛ ɛpa. O̍ ga ɛbɛ yī ɔnyɔ̄nyāku̍ ge̍ da ɔ̍ hīka ɔ̍lɔ ge̍ gāa ge̍ ya̍ u̍ku̍rɔ̍ la yɛrɔ̄ yī īkpɔ̄ɔ̄chi̍ yī anu̍ i̍chɛ. 29Ɔyi̍ ta̍ ka anɔ̍lɔ i̍ yɛ gāa ni̍. O̍ hɔ̄ chi̍i̍ ma̍, o̍ chōo̍chē pīya ūkpɔ̄tū ta̍, pīya ga yɛrɔ̄ ɔla̍ā nīi a̍dā yī nū ka ka ɔ̍lɔ ge̍ yɛ ma̍. 30Ādā ɔla̍ā gba̍a̍ pīya dikpo̍ba̍ ɔyi̍ yī nū ɔ̍mɛpa ge̍ da ɔ̍ i̍ngi̍ngɔ̍ɔ. Anu̍ ɔla̍ā chɛ̄ ka anɔ̍lɔ ge̍ē yɛ, o̍ i̍ chī chɛ̄ yɛ ni̍. 31Ɔ̄nyɛ lipu̍ aɛ̍pɛ̄ āchɛ ɛpa nūma̍ yɛ̍ɛ̄lā nīi a̍dā yī wā chikpo̍ ma̍?”
E̍ ka ɔ̍lɔ - ɔyi̍ ɔnyɔ̄nyāku̍ nɛ.
Iji̍sɔ̄ɔsi koko̍o de wa̍ bɛ̍ɛ̄nɛ̄ hīka, “Lēchi̍, n ge̍ē koko̍o ē de ala̍! Ali̍kpa̍da̍ ba̍la akpara ge̍ē chɛ̄ gāa ɛbɛ yī Ɔchwɔ̄lɛ̍ Oro̍ōre̍ yī Ɔwɔ ē yɔbū de ala̍. 32Wu̍chē oji̍ nɛ, Ijɔ̍ɔn Ohuyenyi wā dikpo̍ba̍ ala̍ ge̍ yɛ ē chabɔ̄ yī ɔpɔ̄pū nīi lɛ kpakpa ma̍ ē hu̍ ala̍, ala̍ i̍ chī chɛ̄ku ɔ̍ ni̍. Ali̍kpa̍da̍ ba̍la akpara ma̍ chɛ̄ku ɔ̍. Ala̍ nīi de lɛlā nūma̍ wa̍a̍ mɔ̍ɔ̄ma̍ la eyī ma̍, ala̍ i̍ chī gba̍a pīya ūkpɔ̄tū yī ala̍ ta̍, chōo̍chē chɛ̄ku ɔ̍ mɛ ni̍.”
Wɔ̄chīije yī āchɛ nīi ē de yɛrɔ̄ yī īkpɔ̄ɔ̄chi̍ bā wā ma̍
(Ima̍aki 12:1-12; Ilu̍uku 20:9-19)
33Iji̍sɔ̄ɔsi gba̍a koko̍o de wa̍ hīka, “Ala̍ gba̍a po̍ wɔ̄chīije ɔha̍ gɛ ko̍ō! Ɔngrɔ̄ɔ ɔha̍ hi̍ yɛrɔ̄ yī īkpɔ̄ɔ̄chi̍ ɔha̍. O̍ du iga̍ tū ɔ̄ grāa kpɛ̍ɛ. O̍ ya̍ ɛbɛ opi̍ yenyi yī īkpɔ̄ɔ̄chi̍ ɛla̍ā ya̍ ɛ̍mwɔ̄ abɔ̍ɔ. O̍ ta̍ ɔda ɛbɛ chōgbē abɔ̍ɔ la anu̍. O̍ wā ge̍ de yɛrɔ̄ yī īkpɔ̄ɔ̄chi̍ ɔla̍ā nāa bā āchɛ ɛha̍, anu̍ ɔlɔjā pīya ti̍yaha ga ɔcha ɔha̍. 34Yɛ̄grāa de gbajɛ nīi e̍ ge̍ē ngmla̍a īkpɔ̄ɔ̄chi̍ ɛla̍ā ma̍, ɔlɔjā yī yɛrɔ̄ de afiyɛ yī nū ɛha̍ tɛ̄rɔ̄ hu āchɛ nīi o̍ de yɛrɔ̄ yī nū bā wā ma̍, ɛ̍lɛ ge̍ gāa ge̍ nāa iyī anu̍ wā. 35Āchɛ ɛla̍ā nīi o̍ de yɛrɔ̄ bā wā ma̍ ku̍ afiyɛ ɛla̍ā gwō ɛha̍ lijījē; ɔha̍, e̍ de ɔ̍ ngmo̍; ɔha̍ ma̍, e̍ dra̍ anu̍ achɔ̄ dwɔ̄bi̍-dwɔ̄bi̍. 36Ɔlɔjā yī yɛrɔ̄ ɔla̍ā gba̍a wā ge̍ de afiyɛ yī nū ɛha̍ tɛ̄rɔ̄ gānyɔ̄. Lɛɛ nūma̍, e̍ lyɛ̄mɛ̄ hi̍ ɔrāarāa. Āchɛ ɛla̍ā nīi o̍ de yɛrɔ̄ bā wā ma̍ gba̍a ya̍ tāa aa̍ i̍ngi̍ngɔ̍ɔ. 37La ogwīihi yī nū wa̍a̍, ādā ɔla̍ā wā ge̍ de ɔyi̍ yī nū tɛ̄rɔ̄ hu wa̍. Wu̍chē oji̍ nɛ, o̍ ka de iyī nū hīka ɔyi̍ anu̍ ɔnɔ̄ngrɔ̄ɔ ma̍, ɛ̍lɛ ge̍ē tū ɔ̍lɔ la ichō hwɔhi hwɔhi. 38Āchɛ ɛla̍ā ma̍ ɔyi̍ yī nū ɔpɔ̄ɔpɛ̄ ma̍, e̍ ka grāa iyī wā hīka, ‘Ala̍ tu̍ wā oo! Ma̍a ɔyi̍ nīi ge̍ ru̍gū yī yɛrɔ̄ nūma̍ ma̍ yɛ ma̍ a̍nɛ. Alɔ ā de ɔ̍ ngmo̍, hɛ̄ɛbɛ nīi alɔ ā de āɛ̄jā yī u̍gū yī nū wa̍a̍ nāa.’ 39Bū la ɛbɛ ɔla̍ā, e̍ kpakri la anu̍, pi ɔ̍ bīyɛchɛ hī yɛrɔ̄ ɔla̍ā gāa ge̍ de ɔ̍ ngmo̍.
40“O̍ lɛ i̍ngɔ̍ɔ ma̍, oji̍ nīi ala̍ gbɛri̍ya̍ ka ɔlɔjā yī yɛrɔ̄ yī īkpɔ̄ɔ̄chi̍ ɔla̍ā ɔ̍lɔ ge̍ē ya̍ āchɛ ɛla̍ā yɛ̄grāa nīi o̍ ge̍ē wā ma̍?”
41Āchɛ ɛla̍ā nīi grēeyī tū Iji̍sɔ̄ɔsi gblāa abɔ̍ɔ ma̍ hīyɔkɔ hīka, ɔlɔjā yī yɛrɔ̄ ɔla̍ā ɔ̍lɔ ge̍ē kpo̍ āchɛ ɛdwɔ̄bi̍ ɛla̍ā ngmo̍. Ɔ̍lɔ ge̍ē chōo̍chē de yɛrɔ̄ ɔla̍ā ē nāa ē bā āchɛ ɛha̍ nīi - ɛ̍lɛ ge̍ē de ɔjā yī yɛrɔ̄ ɔla̍ā ē de ɔ̍lɔ yɛ̄grāa ma̍.
42Iji̍sɔ̄ɔsi koko̍o de wa̍ bɛ̍ɛ̄nɛ̄ hīka, “Ala̍ i̍ ma̍ Īpū yī Ɔwɔ po̍ lɔkɔ nīi e̍ ka hɔ̄ ma̍ ma̍ je̍ ni̍?
“ ‘Lɛchɔ̄ ɔla̍ā pi̍i̍ nīi āchɛ ɔmwɔlɛ̍ wu̍ ɔ̄ ligbo̍ ma̍,
anu̍ chōo̍chē de pīya ɔlamu-ɔlamu gɔ̄ga a̍nɛ.
Ɔla̍ā - u̍ku̍rɔ̍ yī Ādā nɛ.
O̍ chī - lɛbɛ̍bi̍ kpɛ̍ɛji.’
43“Wu̍chē yī ɔla̍ā, n ā koko̍o de ala̍ gɛ! Ɔwɔ ge̍ē de Ɔchwɔ̄lɛ̍ Oro̍ōre̍ yī nū nāa ē hī ala̍ ge̍ē de āchɛ nīi ge̍ē yɛ̍ɛ̄lā yɛ̍yɛ̍ ma̍. 44[Ɔ̄chɛmɔ̄chɛ nīi ge̍ gwāajɛ chiya lɛchɔ̄ nūma̍, ɔlɔjā ge̍ē ku̍ chiya mi̍ni̍mi̍ni̍. Lɛchɔ̄ nūma̍ ge̍ chī ha̍ābɔ̄ chiya ɔ̄chɛ ɔha̍, o̍ ge̍ē de ɔlɔjā gbā rɛgɛ̍rɛgɛ̍.”]
45Alɛhu̍ aligbe ba̍la Āchɛ yī Ifa̍rasīi po̍ wɔ̄chīije nūma̍ wa̍a̍ nīi Iji̍sɔ̄ɔsi yɛ ē chā ma̍, e̍ de jo̍ōkū hīka aa̍ nīi ɔ̍lɔ yɛ ē kɛlā ku̍ aa̍ a̍nɛ. 46Wu̍chē yī ɔla̍ā, e̍ chikpo̍ yɛ ge̍ē de ɔ̍ ku̍; e̍ chī de tūuhwi yī āchɛ ɛla̍ā wa̍a̍ nīi grēeyī ma̍. Wu̍chē oji̍ nɛ, aa̍ wa̍a̍ nāa Iji̍sɔ̄ɔsi bāa ɔ̄chɛ ɔkɛrɔ̄ yī Ɔwɔ de āchɛ ma̍.
Currently Selected:
:
Highlight
Share
Copy
Want to have your highlights saved across all your devices? Sign up or sign in
© 2020 Bible Society of Nigeria (second edition)