San Lucas 22
22
Ndúku ra Judas Iscariote kuꞌva nditaxi ra Jesús ndaꞌa na sáa ini xíni ñaꞌa
(Mt. 26:1-5,14-16; Mr. 14:1-2,10-11; Jn. 11:45-53)
1Saa ku̱u ta xa ku̱yati ni koo viko pascua #22:1 Viko pascua kua ndíkaꞌán ini na ndá kuꞌva ta̱va Ndioxi xií sikua na ñuu Egipto. ya kuxi na judío xita vaꞌa ya köo uxan iya xiꞌin. 2Ta kivi ikán xa̱á sava nda sutu naꞌnu xiꞌin nda sínaꞌa ya ta̱a ra Moisés, ndúku nda kuꞌva kaꞌni sêꞌe nda Jesús, xaꞌa ya íꞌvi nda nuu na ñuu.
3Ta ndi̱kiꞌvi kiti nǎꞌa, kiti Satanás ini ra náni Judas ta náni tu ra Iscariote va, taꞌan iin nda uxi uvi ítaꞌan xiꞌin Jesús ku ra. 4Ñaa ke̱e ra ndi̱xaꞌan ra nuu nda sutu naꞌnu tin nda naꞌnu nuu policía nda ndáa veꞌe ñuꞌu. Ndi̱xaꞌan ra ndi̱kaꞌan ra xiꞌin nda ndá kuꞌva ikan ra nditaxi ra Jesús ndaꞌa nda. 5Tá ndi̱kaꞌan ra xiꞌin nda saa ku̱sini ni nda, ta saa ndi̱kaꞌan nda chaꞌvi ñaꞌa nda. 6Ta ki̱ndoo ra xiꞌin nda ya xaa súvi ra ya ndi̱kaꞌan ra xiꞌin nda. Ñaa xa̱á ra ndúku ra kuꞌva taxi sêꞌe ra Jesús ndaꞌa nda.
Xíxini Jesús xiꞌin nda ítaꞌan xiꞌin ra
(Mt. 26:17-29; Mr. 14:12-25; Jn. 13:21-30; 1 Co. 11:23-26)
7Saa ti̱ndaa kivi ya kuxi na judío xita vaꞌa ya köo uxan iya xiꞌin viko pascua. Ta kuaꞌan iin levo xiꞌin iin iin na veꞌe ya sóko na ri nuu Ndioxi. 8Saa ndi̱kaꞌan Jesús xiꞌin ra Pedro tin ra Juan, káchi ra saa:
―Kuáꞌan ndo xaa vií ndo ñaꞌa ya kuxini yo viko pascua ―káchi ra xiꞌin nda.
9Saa ndi̱ndakan tuꞌun nda ra, káchi nda saa:
―¿Mií kua kúni un kuꞌun nde xaa vií nde ya? ―káchi nda.
10Saa ndi̱kuiin ra, káchi ra saa:
―Kuáꞌan ndo, tá ndi̱xaa ndo ñuu Jerusalén, ta nditaꞌan ndo iin ra taa kuaꞌan ra xiꞌin iin yoo tikuii. Ta kundikun ndo kuꞌun ndo sata ra nda ná xaa ra veꞌe. 11Ta saa kaꞌan ndo xiꞌin mií ra xíin veꞌe ikán kachi ndo saa: “Ra Tata Maestro ti̱ꞌvi ndeꞌe vaxi nde kaꞌan nde xiꞌin un ndá cuarto kua táxi loꞌo un xaa vií nde ñaꞌa kuxini ra viko pascua vitin xiꞌin ndeꞌe ítaꞌan xiꞌin ra, káchi ra?”, kachi ndo xiꞌin ra. 12Ñaa naꞌa ra iin cuarto chee ni íin chí piso ni̱nù nuu ndo, ta xa íyo ndiꞌi ñaꞌa ya kuniñuꞌu ndo, saa xaa vií ndo kuxini yo pascua ―káchi Jesús xiꞌin nda.
13Saa ke̱e nda kuaꞌan nda. Tá íyo ndiꞌi ya ndi̱kaꞌan Jesús xiꞌin nda, saa íyo ndiꞌi ya ndi̱taꞌan nda. Ta ikán xa̱a ndúvi nda ñaꞌa kuxini nda xiꞌin Jesús.
14Ñaa tá ti̱ndaa hora kuxini na, ta xa̱a Jesús ndi̱kunduꞌu ra nuu mesa xiꞌin nda ítaꞌan xiꞌin ra.
15Saa ndi̱kaꞌan ra xiꞌin nda, káchi ra saa:
―Yachi vi kúni ni i kuxini i xiꞌin ndo viko pascua yóꞌó. Ta vitin kua ti̱ndaa kivi ya kuxini i xiꞌin ndo yachi ka tá täꞌan kundoꞌo ni i. 16Saa chi inka pascua ya vaxi ta köo ka i kuxini xiꞌin ndo. Sundi nda ná xinu ndiꞌi ya kúni kaꞌan viko yóꞌó, nda saa kuxini i xiꞌin ndo nuu xáꞌnda chiñu Ndioxi ―káchi Jesús xiꞌin nda.
17Saa ti̱in ra iin copa vinu ta ta̱xi ra tixaꞌvi ndaꞌa Ndioxi. Tá ndiꞌi ta̱xi ra tixaꞌvi ndaꞌa Ndioxi, saa ndi̱kaꞌan ra xiꞌin nda ítaꞌan xiꞌin ra, káchi ra saa:
―Siyaꞌa ndo rá ndaꞌa taꞌan ndo, ta loloꞌo rá koꞌo iin iin ndo xiꞌin taꞌan ndo. 18Chi nda iin ka ichí köꞌo ka i rá xiꞌin ndo, nda kivi ná kaꞌnda chiñu Ndioxi nuu na ñuu ivi yóꞌó, nda saa koꞌo tuku i rá xiꞌin ndo ―káchi ra xiꞌin nda.
19Sindiꞌi ta ki̱ꞌin ra iin xita vaꞌa, saa ta̱xi ra tixaꞌvi ndaꞌa Ndioxi. Tá ndiꞌi ta̱xi ra tixaꞌvi ndaꞌa Ndioxi, saa ta̱ꞌvi ra ya, ta ndi̱kaꞌan ra xiꞌin nda, káchi ra saa:
―Xita vaꞌa yóꞌó ku kuñu i, ya taxi i xaꞌa kuachi ndo, ta ikan ndo tá íkan i vitin ya ndikaꞌán ini ndo xaꞌa i ―káchi ra xiꞌin nda.
20Tá si̱ndiꞌi nda xi̱xi nda, saa ti̱in ra copa vinu ikán ta ndi̱kaꞌan ra xiꞌin nda, káchi ra saa:
―Nduta vinu yóꞌó ku iin trato ya xa̱á ki̱ndoo Ndioxi xiꞌin ndo vitin chi rá yóꞌó ku nií i rá kuita xaꞌa ndiꞌi ndo. 21Ta vitin ná kundaa ini ndo, iin ndóꞌo̱ índuꞌu xiꞌin i nuu mesa yóꞌó ku ndo nditaxi yeꞌe ndaꞌa na sáa ini xíni yeꞌe. 22Vaꞌa ka vi yeꞌe Taa ra xa̱a ñuu ivi yóꞌó kuꞌun i tá kuꞌva chi̱tuni mií Ndioxi kundoꞌo va i, sundi ndaꞌvi ni va mií ra nditaxi yeꞌe ndaꞌa na sáa ini xíni yeꞌe, saa chi ndoꞌo ni ra ―káchi Jesús xiꞌin nda.
23Saa xa̱á nda ndákan tuꞌun taꞌan nda kúni nda kundaa ini nda unku nda ikan saa xiꞌin Jesús.
Xíniñuꞌu yo ndasa ni̱nu̱ yo mií yo
24Saa ku̱u xa̱á nda ítaꞌan xiꞌin Jesús káni taꞌan nda xiꞌin tuꞌun, ndákan tuꞌun taꞌan nda unku nda chee ka koo nuu ndiꞌi nda.
25Ñaa ndi̱kaꞌan Jesús xiꞌin nda, káchi ra saa:
―Nda rey nda xáꞌnda chiñu ñuu ivi yóꞌó, ta íkan nda tá kúni mií nda, xáa nduxa nda xiꞌin naꞌa ya ná ikan na ya káꞌan nda xiꞌin na. Ta kútoo nda ná kaꞌan vaꞌa naꞌa xaꞌa nda. 26Ta ndóꞌo̱, ïkan ndo tá íkan na chiñu ñuu ivi yóꞌó. Xäa chee ni ndo mií ndo. Ndá ndóꞌo̱ kúu mií chiñu ndee ni nuu inka ndo ta ndasa ni̱nu̱ ndo mií ndo, xaa chiñu ndo nuu inka na ―káchi Jesús xiꞌin nda.
27Saa ndi̱ndakan tuꞌun ra nda ítaꞌan xiꞌin ra, káchi ra saa:
―¿Unkua káchi ndóꞌo̱? ¿Unku ra chee ka, án ra índuꞌu xíxi nuu mesa, án ra chíkaa ñaꞌa xíxi ra índuꞌu nuu mesa ku ra chee ka? Xíni yo, ra índuꞌu xíxi nuu mesa ku ra chee. Ta yeꞌe vani ra chee ku i nuu ndo, sundi tá íkan iin moso saa íkan i xiꞌin ndo.
28’Saa chi ndóꞌo̱ ku ndo íyo xiꞌin i, ta xíni ndiꞌi ndo tindoꞌo ya ndóꞌo i. 29Xaꞌa ya ñaa kua, taxi i ichí ndaꞌa ndo koo ndo kaꞌnda chiñu ndo xiꞌin i, saa chi Iva i ta ta̱xi ra ichí ndaꞌa i ya kaꞌnda chiñu i. 30Ta ndóꞌo̱ ku ndo kundoo kuxi xiꞌin i nuu mesa i nuu kaꞌnda chiñu i. Saa kundoo ndo xiꞌin i nuu iin iin tai toꞌo xaa nani ndo kuachi uxi uvi saa tiꞌvi nda kúu tata ra Israel ―káchi Jesús xiꞌin nda.
Káꞌan Jesús xaꞌa ra Pedro ya ndikuaa ñaꞌa ra
(Mt. 26:31-35; Mr. 14:27-31; Jn. 13:36-38)
31Saa ndi̱kaꞌan Jesús xiꞌin ra Pedro, káchi ra saa:
―Yóꞌo̱, Simón Pedro, kuni soꞌo vaꞌa un ya káꞌan i xiꞌin un, chi kiti nǎꞌa, kiti Satanás ta xa ndu̱ku ri ichí nuu Ndioxi ya koto ndoso ri ndiꞌi ndo. Tá íkan naꞌa xiꞌin trigo na kísi niꞌnu na ya, saa ikan ri xiꞌin ndo. 32Sundi yeꞌe ta xa káꞌan ni i xaꞌa un xiꞌin Ndioxi ya ná ndïko koo ini un ya ndáa ni ini un xíni un ra. Tá ndi̱ko koo un nuu ra, ta xaꞌa un ndee xiꞌin ndiꞌi na itáꞌan xiꞌin un ―káchi Jesús xiꞌin ra Simón Pedro.
33Saa ndi̱kuiin ra, káchi ra saa:
―Tata, xa íyo ndúvi va i kuꞌun i xiꞌin un tá tu veꞌe kàà ná kuꞌun un ta kuꞌun i xiꞌin va un, án yóꞌo̱ kuvi ku un ta kuvi i xiꞌin va un ―káchi ra.
34Saa ndi̱kuiin Jesús káꞌan ra xiꞌin ra, káchi ra saa:
―Küchiñu un ikan un ya káꞌan un xiꞌin i. Ñûu vitin tá täꞌan ka kana nduxi ta xa uni ichí vi ndikuaa un yeꞌe, ya köo xíni un yeꞌe, kachi un ―káchi Jesús xiꞌin ra.
Xa ku̱yati nditaxi ra Judas Jesús ndaꞌa na sáa ini xíni ñaꞌa
35Saa ku̱u ta ndi̱kaꞌan Jesús xiꞌin nda ítaꞌan xiꞌin ra, káchi ra saa:
―Ndikaꞌán ndo, yachi tá ti̱ꞌvi i ndóꞌo̱ ndi̱xika ndo ndi̱kaꞌan ndoso ndo tuꞌun Ndioxi xiꞌin naꞌa iin iin ñuu, ta köo leka ndo ndi̱xaꞌan xiꞌin ndo, ni xuꞌun, ni nduxan ya ndinama ndo köo ndi̱xaꞌan xiꞌin ndo, ta ¿án ndá ñaꞌa ku̱mani nuu ndo? ―káchi ra xiꞌin nda.
Saa ndi̱kuiin nda, káchi nda saa:
―Nda iin ñaꞌa köo ndi̱kumani nuu nde, Tata ―káchi nda.
36Saa ndi̱kaꞌan ra xiꞌin nda, káchi ra saa:
―Ta vitin síin káa ya káꞌan i xiꞌin ndo, tá ndá ndóꞌo̱ íyo bolsa án ndá ka ñaꞌa ta kuniꞌi ndo ya ná kuꞌun ya xiꞌin ndo. Tá ndá ndóꞌo̱ köo i̱chi ta xiko ndo tikachi ndo ná kana xuꞌun sata ndo i̱chi ndo. 37Chi vitin kua ti̱ndaa kivi ya xaa ndúvi i ya ta̱a iin ra ndi̱kaꞌan ndoso tuꞌun yuꞌu Ndioxi, káchi ya saa: “Tá kuꞌva ndóꞌo iin ra väꞌa, ra xáꞌni ndii saa kundoꞌo i”, káchi ya ta̱a ra xaꞌa i. Saa chi ndiꞌi ya íyo xaꞌa i ta xinu ndiꞌi ya ―káchi Jesús xiꞌin nda.
38Saa ndi̱kuiin nda káꞌan nda xiꞌin ra:
―Tata, xa yóꞌó íyo uvi i̱chi ―káchi nda xiꞌin ra.
Saa ndi̱kuiin ra káꞌan ra:
―Xa vaꞌa, kutaxin yuꞌu ndo ―káchi ra xiꞌin nda.
Káꞌan Jesús xiꞌin Ndioxi iku Getsemani
(Mt. 26:36-46; Mr. 14:32-42)
39Saa ke̱e Jesús ñuu Jerusalén ta ndi̱kiꞌin ra kuaꞌan ra iku Olivo, saa chi saa ini ra. Saa ndi̱kundikun ndiꞌi na ítaꞌan xiꞌin ra kuaꞌan na sata ra. 40Tá ndi̱xaa ra ikán, ta ndi̱kaꞌan ra xiꞌin nda, káchi ra saa:
―Kaꞌan ni ndo xiꞌin Ndioxi ya chindee ra ndóꞌo̱, ya ná köyo ndo ndaꞌa ya kúni koto ndoso ndóꞌo̱ ―káchi ra xiꞌin nda.
41Saa ku̱xika loꞌo ra, tá kuꞌva nuu ndíkava yu̱ú tá síkana yo ya. Ta ikán si̱kusiti ra, xa̱á ra káꞌan ra xiꞌin Ndioxi, 42káchi ra saa:
―Tata Iva yo Ndioxi, tá tu kúni un ta täxi un tixuꞌvi i, sundi ïkan un ya káꞌan i xiꞌin un, ikan un ya kúni mií un xiꞌin i ―káchi ra xiꞌin Ndioxi.
43Ñaa káꞌan ra saa, ta ndi̱tuvi iin tatun Ndioxi ya ke̱e nuu ndivi taxi ya ndee ndaꞌa ra. 44Ta ndíꞌi ka vi ini ra, ndinuni loꞌo káꞌan ra xiꞌin Ndioxi, ndakua ndi̱xinu titiin nuu ra. Ndoo ka vi rá kóyo vaxi nùù nuu ra. Tá íin koꞌndo nduta nií, saa íin rá kóyo nuu ñuꞌú.
45Saa tá si̱ndiꞌi ra ndi̱kaꞌan ra xiꞌin Ndioxi, ta ndi̱ko koo ra ndi̱xaa ra nuu ndóo nda ítaꞌan xiꞌin ra. Ta köo ndi̱kundee ka ini nda xiꞌin ya suchi ini, ñaa ndi̱naa ini nda ndi̱kixi nda. 46Saa ndi̱kaꞌan ra xiꞌin nda, káchi ra saa:
―¿Ndachu ndóo ndo kíxi ndo? Kuandikoo ndo kaꞌan ndo xiꞌin Ndioxi, ya ná ndïkava ndo ndaꞌa ya väꞌa, ya kuni koto ndoso ndóꞌo̱ ―káchi ra xiꞌin nda.
Kuaꞌa ni ku na ndi̱xaa tiin Jesús kuꞌun ra xiꞌin na
(Mt. 26:47-56; Mr. 14:43-50; Jn. 18:2-11)
47Saa káꞌan ka Jesús xiꞌin nda ítaꞌan xiꞌin ra, ta xa̱a iin taꞌnda chee naꞌa nuu ra. Iin ra ítaꞌan xiꞌin Jesús ra náni Judas Iscariote ku ra ínuu nuu nda ndi̱xaa nda. Saa ku̱yati ra chu̱tu ra nuu Jesús ya chíndee ñaꞌa ra. 48Tá ku̱yati ra ta ndi̱kaꞌan Jesús xiꞌin ra, káchi ra saa:
―¿Yóꞌo̱ Judas ¿Án xiꞌna chu̱tu un nuu yeꞌe, Taa ra xa̱a ñuu ivi yóꞌó, ta saa nditaxi un yeꞌe ndaꞌa na sáa ini xíni yeꞌe? ―káchi ra xiꞌin ra.
49Saa xi̱ni nda ndóo xiꞌin Jesús ya kundoꞌo nda ta ndi̱kaꞌan nda xiꞌin ra, káchi nda saa:
―Tata, ¿án kani nde na xiꞌin i̱chi? ―káchi nda.
50Ñaa ndikun ndi̱xaꞌan iin ra ítaꞌan xiꞌin Jesús xa̱ꞌnda ra soꞌo kuaꞌá iin ra moso ra xáa chiñu nuu sutu, ra ínuu nuu ndiꞌi nda sutu. 51Saa ndi̱kaꞌan Jesús xiꞌin ra, káchi ra saa:
―Xa vaꞌa, këꞌe ka ndo nda ―káchi ra xiꞌin nda.
Saa ku̱yati ra ti̱in ndaa ra soꞌo ra moso ikán si̱tiin taꞌan ra ya, si̱ndaꞌa ñaꞌa ra. 52Ta saa ndi̱kaꞌan ra xiꞌin nda sutu naꞌnu ikán tin nda policía ndáa veꞌe ñuꞌu xiꞌin inka na xikuaꞌa na ndi̱xaa tiin ñaꞌa, káchi ra saa:
―¿Ndachu ndíso ndo i̱chi xiꞌin itun vaxi ndo tiin ndo yeꞌe? ¿Án ra kuiꞌna ku i kua? 53Ndiꞌi saa kivi ndi̱xiyo i xiꞌin ndo veꞌe ñuꞌu ta köo ya ndikan ndo xiꞌin i. Sundi vitin ti̱ndaa hora ya taxi Ndioxi ikan ndo ya kúni mií ndo, chi kiti nǎꞌa kaꞌnda chiñu nuu ndóꞌo̱ ñuu ivi yóꞌó tiempo vitin ―káchi Jesús xiꞌin nda.
Ndíkuaa ra Pedro Jesús
(Mt. 26:57-58,69-75; Mr. 14:53-54,66-72; Jn. 18:12-18,25-27)
54Ñaa ti̱in nda Jesús kuaꞌan ra xiꞌin nda veꞌe ra sutu, ra ínuu nuu ndiꞌi sutu. Saa ndíkun ra Pedro, xíka xíka ndíkun ra kuaꞌan ra sata Jesús. 55Ta ndi̱kaꞌmi nda ñu̱ꞌu̱ keꞌe yéꞌé mií ra sutu ikán, ndóo nda ndísaa nda. Ñaa ndi̱kunduꞌu tu ra Pedro va tañu nda ndísaa ra xiꞌin nda. 56Saa tá índuꞌu ra yuꞌu ñu̱ꞌu̱ ikán ndísaa ra, ta xi̱ni iin yá xáa chiñu nuu sutu ikán ra. Ñaa ndi̱koto vaꞌa yá nuu ra ta xa̱á yá káꞌan yá, káchi yá saa:
―Ra ítaꞌan xiꞌin Jesús ku tu ra yóꞌó va ―káchi yá.
57Saa ndi̱kuiin ra Pedro káꞌan ra, káchi ra saa:
― Süvi ya ndaa kua, köo xíni i ra ñaa ―káchi ra xiꞌin yá.
58Naꞌa loꞌo ta inka tuku va ra ndi̱kuni ñaꞌa. Saa káꞌan ra xiꞌin ra, káchi ra saa:
―Saa tu yóꞌo̱ va, yóꞌo̱ ndíkun sata Jesús ku tu yóꞌo̱ va ―káchi ra.
Saa ndi̱kuiin ra Pedro, káꞌan ra:
―Süvi ikán ku i ―káchi ra.
59Tá ndiꞌi iin kuꞌva iin hora, saa ndi̱kaꞌan tuku inka ra, káchi ra saa:
―Mií ya ndaa taꞌan Jesús ku tu ra yóꞌó va chi ra ki̱xi chí estado Galilea ku ra ―káchi inka ra ikán.
60Saa ndi̱kaꞌan ra Pedro, káchi ra saa:
―Tata, ni köo xíni i unkua káꞌan un xaꞌa xiꞌin i ―káchi ra.
Ñaa káꞌan ka ra ta ka̱na va nduxi. 61Saa ndi̱ko koo Jesús ndi̱koto vaꞌa ra nuu ra Pedro, ta ndi̱kaꞌán ini ra ya ndi̱kaꞌan Jesús xiꞌin ra: “Ñûu vitin ta xa uni vi ichí ndikuaa un yeꞌe, saa kana nduxi”, káchi ra xiꞌin ra. 62Ta saa ke̱ta ra Pedro keꞌe xa̱á ra ndinuni loꞌo xáku suchi ini ra xaꞌa ya ndi̱kuaa ra Jesús.
Kúsiki ndaa na Jesús
(Mt. 26:67-68; Mr. 14:65)
63Ñaa xa̱á nda ndáa Jesús xáa nduvaꞌa ni nda xiꞌin ra, kúsiki ndaa nda ra, xáku ndaa ñaꞌa nda. 64Ndi̱kasi nda nuu ra ta káni ni nda xaꞌnda nuu ra saa káꞌan nda xiꞌin ra, káchi nda saa:
―Tá tu ra profeta ku un ta kaꞌan xiꞌin nde unku ka̱ni yóꞌo̱ ―káchi nda xiꞌin ra.
65Ta kuaꞌa ni nuu tuꞌun väꞌa káꞌan nda xiꞌin ra.
Táxi nda lapa Jesús ndaꞌa na chiñu
(Mt. 26:59-66; Mr. 14:55-64; Jn. 18:19-24)
66Saa tá ndi̱tuvi ta ndi̱kitaꞌan ndiꞌi na xikuaꞌa xiꞌin nda sínaꞌa ya ta̱a ra Moisés tin nda sutu naꞌnu. Ndi̱kitaꞌan ndiꞌi nda ndóo nda nuu kúnani kuachi naꞌa. Saa ndáka nda lapa Jesús ndi̱xaa ra nuu nda ikán. Ñaa xa̱á nda káꞌan nda xiꞌin ra, káchi nda saa:
67―Kaꞌan xiꞌin nde, ¿án yóꞌo̱ ku Cristo, Ra ke̱e nuu Ndioxi? ―káchi nda xiꞌin ra.
Saa ndi̱kuiin ra káꞌan ra:
―Tá ná kaꞌan i xiꞌin ndo ikán ku i kachi i, ta ni küaꞌa ndo kandixa ndo yeꞌe. 68Tá ná ndakan tuꞌun tu i ndóꞌo̱, ta ni küaꞌa ndo ndikuiin ndo yuꞌu i, ni säña ndo yeꞌe. 69Sundi vitin ta koo yeꞌe Taa ra xa̱a ñuu ivi yóꞌó xiꞌin Ndioxi ra ndee ni ndee kúu mií. Koo i xiꞌin ra nuu tai toꞌo ñaꞌñu kuaꞌá ra ―káchi Jesús xiꞌin nda.
70Saa ndi̱ndakan tuꞌun ndiꞌi nda ra, káchi nda saa:
―¿Án Seꞌe Ndioxi ku un? ―káchi nda xiꞌin ra.
Saa ndi̱kuiin Jesús káꞌan ra:
―Ikán ku i káchi mií ndo ―káchi ra xiꞌin nda.
71Saa ndi̱kaꞌan nda, káchi nda saa:
―Ni köo ka testigo xíniñuꞌu vi yo, xa xi̱ni soꞌo teꞌe yo ndi̱kaꞌan ra, Seꞌe Ndioxi ku ra, káchi va ra ―káchi nda.
Currently Selected:
San Lucas 22: xta
Highlight
Share
Copy
Want to have your highlights saved across all your devices? Sign up or sign in
Active: ©Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.
