Los Hechos 7
7
Ndíkani ra Esteban nuu na chiñu
1Saa ndi̱kaꞌan ra ínuu nuu ndiꞌi sutu xiꞌin ra Esteban, káchi ra saa:
―¿Án ya ndixa kua káꞌan nda yóꞌó xaꞌa un? ―káchi ra xiꞌin ra.
2Ñaa ndi̱kuiin ra káꞌan ra:
―Ndóꞌo̱ tata, na xikuaꞌa, xiꞌin ndóꞌo̱ iva siꞌí, kuni soꞌo ndo ná kaꞌan i xiꞌin ndo. Tá täꞌan kuꞌun xii yo ra Abraham koo ra ñuu Harán, ta ndi̱tuvi Ndioxi, ra chee, ra kaꞌnu, nuu ra tá íyo ra chi Mesopotamia. 3Ndi̱tuvi Ndioxi nuu ra ndi̱kaꞌan ra xiꞌin ra ta ya ndi̱kaꞌan ra xiꞌin xii yo kua yóꞌó, káchi ra saa: “Sindoo ñuu un xiꞌin na taꞌan un, ta kuaꞌan koo un inka ñuu nuu sinaꞌa i nuu un”, káchi ra xiꞌin xii yo. 4Ta saa ke̱e xii yo ra Abraham ñuu Caldea ta ndi̱kiꞌin ra kuaꞌan ra koo ra ñuu Harán. Sindiꞌi ta ndi̱xiꞌi iva ra, ñaa ti̱ꞌvi Ndioxi ra xa̱a ra ndi̱xiyo ra nuu íyo yo vitin. 5Ta nda loꞌo ñuꞌú nuu ndóo yo yóꞌó köo ndi̱taxi Ndioxi ndaꞌa ra ya koo ñaꞌa ra. Sundi ndi̱kaꞌan Ndioxi xiꞌin ra taxi ra ya ndaꞌa ra. Tá ndiꞌi ndi̱xiꞌi ra ta nduu ya ñuꞌú seꞌe sikua ra, káchi Ndioxi xiꞌin ra. Ta nda iin seꞌe ra täꞌan koo tá ndi̱kaꞌan Ndioxi saa xiꞌin ra. 6Ndi̱kaꞌan tu Ndioxi xiꞌin ra ya koo seꞌe sikua ra inka ñuu, nuu koo na xaa chiñu na xiꞌin ya nduxa, ta ndoꞌo ni na tixin kumi ciento kuiya, káchi ra. 7Saa ndi̱kaꞌan ka Ndioxi xiꞌin ra, káchi ra saa: “Yeꞌe ta xaa nduvaꞌa i xiꞌin na xaa nduvaꞌa xiꞌin seꞌe sikua un. Sindiꞌi ikán ta saña na, saa kixi na kañuꞌu na yeꞌe yóꞌó”, káchi Ndioxi xiꞌin xii sikua yo ra Abraham. 8Ta saa ki̱ndoo Ndioxi xiꞌin ra Abraham, ñaa xa̱ꞌnda chiñu ra nuu ra ya ná chinuu ra tuni Ndioxi seꞌe taa ra. Ta ya ikán kua kaꞌan xaꞌa ra xiꞌin ndiꞌi seꞌe sikua ra nda taa ya kúu nda seꞌe Ndioxi. Xaꞌa ya ikán kua, chi̱nuu ra tuni Ndioxi seꞌe ra tá ka̱ku ra, tá ndi̱xinu una kivi ka̱ku ra, saa ndikunuu tuni Ndioxi ra. Sindiꞌi tá ku̱chee ra Isaac ta ka̱ku seꞌe ra, saa i̱kan tu ra ikán va xiꞌin seꞌe ra, ra Jacob, saa i̱kan tu ra ikán va xiꞌin uxi uvi saa nda seꞌe ra, nda kúu raza yo judío.
9’Ta sava nda seꞌe ra Jacob xii sikua yo, kûni ini nda xini nda ñani nda ra José. Yakan ndi̱xiko nda ra kuaꞌan ra ñuu Egipto. Sundi Ndioxi ta ndi̱xiyo ra xiꞌin ra, 10chi̱ndee ñaꞌa ra xiꞌin ndiꞌi tindoꞌo ra. Ta ndu̱ndichi ni ra, saa ta̱xi ni Ndioxi ya vaꞌa ndaꞌa ra, xaꞌa ya ikán kua vaꞌa ni ku̱ni ra rey faraón xi̱ni ñaꞌa ra. Ñaa ta̱xi ra chiñu ndaꞌa ra ndu̱u ra gobernador nuu na ñuu Egipto. Ta saa ndi̱kuiso chiñu tu ra xiꞌin veꞌe mií ra rey ikán va.
11’Saa ku̱u ta xa̱á ndóꞌo ni ini ndiꞌi na ñuu Egipto xiꞌin na ñuu Canaán, xa̱á xíꞌi ni na soko. Ta saa xa̱á ndóꞌo ni tu xii sikua va yo ndóo na chí ñuu Canaán, chi köo ndi̱niꞌi na ñaꞌa kuxi na. 12Saa tá ku̱ndaa ini xii sikua yo ra Jacob ya íyo ñaꞌa xíxi ñuu Egipto, ta saa ti̱ꞌvi ra nda seꞌe ra kuaꞌan nda xaꞌa ñaꞌa kuxi na. Sikan ya núnu̱ú kua ti̱ꞌvi ra nda kuaꞌan nda. 13Saa ke̱e tuku nda ndi̱xaꞌan nda ichí uvi. Ta ichí uvi ku nuu ndi̱tuꞌun ra José xiꞌin nda ñani ra ya kúu ra ñani nda. Ta nda ra faraón ku̱ndaa ini ndá raza ku ra José. 14Sindiꞌi ta ka̱na ra José iva ra, ra Jacob xiꞌin na taꞌan ra, kúu na uni xiko xaꞌun. Ka̱na ra na kuaꞌan na ñuu Egipto. 15Saa ku̱u nuu ke̱e xii sikua yo ra Jacob kuaꞌan ra ñuu Egipto xiꞌin na veꞌe ra ta ikán ku nu ndi̱xiꞌi ra. Ikán ndi̱xiꞌi tu nda seꞌe va ra. 16Tá ndi̱xiꞌi ra Jacob, ta saa ke̱e ra José xiꞌin ndiꞌi nda ñani ra, ke̱e nda kuaꞌan nda ñuu Canaán, ikán si̱nduxin nda ikin kuñu iva nda nuu ñuu Siquem nuu ñuꞌú ya sa̱ta xii sikua yo ra Abraham nuu nda seꞌe ra Hamor.
17’Saa tá ndi̱yaꞌa kuaꞌa ni kuiya ta xa ku̱yati kivi ya sixinu Ndioxi ya ki̱ndoo ra xiꞌin xii sikua yo ra Abraham xinaꞌa, ta ndi̱xina kuaꞌa ka na taꞌan yo ñuu Egipto ndu̱u kuaꞌa ni na tá xi̱ndoo na ikán. 18Ta tiempo ikán kua ndi̱kiꞌin inka ra rey chiñu nuu na ñuu Egipto, ta köo xíni ra ikán tuꞌun xaꞌa ya vaꞌa i̱kan ra José ñuu Egipto. 19Ñaa si̱ndaꞌvi ra na ñuu yo. Saa xa̱a nduxa ra xiꞌin na ya sindoo ndaꞌa na seꞌe vali na, na chíchin ya kuvi na, i̱kan ra saa xiꞌin na ya ná küina ka na. 20Tiempo ikán kua ka̱ku ra Moisés, ta vaꞌa ni ku̱ni Ndioxi xi̱ni ñaꞌa ra. Saa ndi̱xiyo ra xiꞌin iva siꞌí ra uni yoo. 21Tá ti̱ndaa kivi ya sindoo ndaꞌa na ra, ta xi̱ni yá seꞌe ra Faraón ra, ñaa ndi̱kiꞌin yá ra si̱kuaꞌnu yá ra, nda tá ndi̱xiyo seꞌe mií yá, saa ndi̱xiyo ra. 22Yakan vaꞌa si̱kuaꞌa ra tá kuꞌva síkuaꞌa ndiꞌi mií na ñuu Egipto. Si̱kuaꞌa vaꞌa ra ta ndee ni ndee ndi̱xiyo ra, vaꞌa ni ndi̱kaꞌan ra ta kuaꞌa ni ya vaꞌa i̱kan ra.
23’Saa tá kúu mií ra uvi xiko kuiya ra ta ndi̱kani ini ra kuꞌun ra koto ra na taꞌan ra, na Israel. 24Saa ke̱e ra kuaꞌan ra. Tá ndi̱xaa ra ikán saa xi̱ni ra xáa nduvaꞌa ni iin mií ra ñuu Egipto ikán xiꞌin iin ra taꞌan yo. Ñaa ndi̱xaꞌan ra Moisés ndi̱kiꞌin ra tuꞌun ra, ta xa̱ꞌni ra inka ra ikán. 25Saa chi ndi̱kani ini ra án sana kundaa ini na ñuu ra, ya ti̱ꞌvi ñaꞌa Ndioxi ya chindee ra na, ka̱ꞌán ra. Ta köo ndi̱kundaa ini na, 26chi tá ndi̱tuvi inka kivi ta ndi̱taꞌan ra uvi nda taꞌan yo káni taꞌan nda xiꞌin taꞌan mií nda. Saa ndi̱kaꞌan ra xiꞌin nda, káchi ra saa: “Ñani yo, käni taꞌan ndo xiꞌin taꞌan mií ndo”, káchi ra xiꞌin nda. 27Ñaa chi̱ndaꞌa ra ikán ra Moisés ta ndi̱kaꞌan ra xiꞌin ra, káchi ra saa: “¿Unku chi̱nuu yóꞌo̱ ya kaꞌnda chiñu un nuu nde kua? ¿Unku ndi̱kaꞌan xiꞌin un koo un juez ra xaa nani kuachi xiꞌin nde? 28¿Án tá i̱kan un xa̱ꞌni un ra ñuu Egipto kuni, saa kúni un ikan un xiꞌin i?”, káchi ra ikán xiꞌin ra Moisés. 29Saa ku̱ndaa ini ra ya xi̱ni naꞌa xa̱ꞌni ra, ra ñuu Egipto. Ñaa ndi̱ndiꞌvi ra vaꞌa ka xi̱nu ra kuaꞌan xika ra, kuaꞌan ra nda inka ñuu ya náni Madián. Ikán ndi̱xaa ra ndi̱xiyo ra, ta ikán ti̱ndaꞌa ra, ka̱ku uvi seꞌe ra.
30’Saa ku̱u ndi̱yaꞌa uvi xiko kuiya ta ndi̱tuvi tatun Ndioxi nuu ra, iku yuyu ya náni Sinaí, ikán ndi̱tuvi ya nuu ra, nuu xíxi itun iñu. 31Ñaa ndi̱kanda ni ini ra xaꞌa ya xi̱ni ra. Ta saa ku̱yati ra nuu itun iñu ikán ya kuni vaꞌa ra. Tá ku̱yati ra ta xi̱ni soꞌo ra tachi Ndioxi káꞌan ya xiꞌin ra, káchi ya saa: 32“Yeꞌe ku Ndioxi ra ndaa, ra ka̱ñuꞌu nda xii sikua un, ra Abraham xiꞌin ra Isaac tin ra Jacob”, káchi tachi Ndioxi xiꞌin ra. Saa ndi̱ndiꞌvi ni ra. Ñaa xa̱á ya kísi ñaꞌa ya xaꞌa ya íꞌvi ra, ta ni köo ndi̱xaꞌa ndee ka ini ra koto ra. 33Ta saa ndi̱kaꞌan Iva yo Ndioxi xiꞌin ra káchi ra saa: “Moisés, tava nduxan ya ndikaa xaꞌa un, chi ñuꞌú nuu xáñu un ñaa ta ñuꞌú i̱í ni kua. 34Naꞌa yóꞌó ná kaꞌan i xiꞌin un chi xi̱ni i ndóꞌo ni na taꞌan un na ndóo ñuu Egipto, na ndíkun ichí i, xi̱ni soꞌo i xáku ni na, yakan nu̱u i vaxi i chindee i na. Naꞌa, chi vitin tiꞌvi i yóꞌo̱ kuꞌun un ñuu Egipto”, káchi Tachi Ndioxi xiꞌin ra Moisés ―ka̱chi ra Esteban xiꞌin na chiñu ikán.
35Saa xa̱á ka ra káꞌan ra, káchi ra saa:
―’Ta vaꞌa ná kundaa ini ndo, chi vani ku̱ndasi nuu na xi̱ni na ra Moisés xií sikua yo ta ndi̱kaꞌan na xiꞌin ra: “¿Unku ndi̱kaxin yóꞌo̱ ya xaa nani un kuachi xiꞌin nde?”, káchi nda xiꞌin ra. Ni ku̱ndasi ñaꞌa na, sundi ra ikán ku ra ndi̱kaxin Ndioxi chindee ñaꞌa ya kana koo na ñuu Egipto. Chi mií Ndioxi ku ra ta̱xi chiñu ndaꞌa ra ya kuu mií ra chiñu nuu na kivi ndi̱tuvi tatun Ndioxi nuu ra nuu xíxi itun iñu. 36Ta ra Moisés ku ra ta̱va xii sikua yo ke̱e na ñuu Egipto. Kuaꞌa ni yatuꞌun Ndioxi si̱naꞌa ra nuu na ñuu Egipto ya ná kuni na ndee Ndioxi. Saa i̱kan tu ra tá ndi̱yaꞌa na nuu nduta ñûꞌu, rá náni Nduta Ñûꞌu Kuáꞌa. I̱kan tu ra yatuꞌun Ndioxi tá ndi̱xika na iku yuyu tixin uvi xiko kuiya va. 37Suvi ra Moisés ikán ku ra ndi̱kaꞌan xiꞌin xii sikua yo: “Vaxi kivi ta tiꞌvi Ndioxi iin ta̱a, raza mií yo Israel yóꞌó koo ra tiꞌvi Ndioxi kixi ra kaꞌan ndoso ra tuꞌun yuꞌu Ndioxi xiꞌin naꞌa. Tá kuꞌva íyo yeꞌe káꞌan ndoso i tuꞌun yuꞌu ra xiꞌin ndo, saa koo ra kixi, ta kuni soꞌo ndo ya kaꞌan ra ikán xiꞌin ndo”, káchi ra Moisés xiꞌin na. 38Ta suvi mií ra Moisés ku ra ndi̱xika xiꞌin xii sikua yo tá ndi̱xika na iku yuyu. Ta suvi xiꞌin ra ikán kua ndi̱kaꞌan tatun ya ke̱e nuu Ndioxi. Ndi̱kaꞌan ya xiꞌin ra xiki iku yuyu ya náni Sinaí. Ta̱xi ya tuꞌun Ndioxi ndaꞌa ra ta̱a ra. Ta saa íyo ya ta̱xi ra ndaꞌa xii sikua yo ya sinaꞌa na seꞌe na, ta ya ikán kua xíni yo nda kivi vitin. Tuꞌun Ndioxi ikán ta nda tá káa ya táku saa káa ya.
39’Sundi xii sikua yo ta köo ndi̱xiin na kuni soꞌo na ya ndi̱kaꞌan ra Moisés xiꞌin na. Ndu̱tuun ka ini na ta nda tá íin na ndi̱ko koo ñuu Egipto saa ndu̱u na, chi nima na ta xa ndi̱ko koo va ya ñuu Egipto. 40Yakan ndi̱kaꞌan na xiꞌin ra Aarón ñani ra Moisés, káchi na saa: “Vaꞌa sikuaꞌa un naꞌna ndioxi ná kunuu nuu yo chindee yoo kuꞌun yo, chi ra Moisés, ra ta̱va yoo ñuu Egipto, ta köo xíni yo unkua ndo̱ꞌo ra, köo ra ndíko koo”, káchi na xiꞌin ra Aarón. 41Ta saa si̱kuaꞌa ra ndioxi na, tá káa sindiki saa káa ri si̱kuaꞌa ra. Ñaa xa̱ꞌni na kiti ndi̱soko na nuu ndioxi na, ya síki, ta kúsini ni na xiꞌin ya si̱kuaꞌa na xiꞌin ndaꞌa na. 42Ta saa si̱ndoo ndaꞌa Ndioxi na, káñuꞌu na ndiꞌi ñaꞌa ya íyo nuu ndivi, ya köo kúu Ndioxi ndaa. Ndi̱yaꞌa kuaꞌa ni kuiya ta ndi̱kaꞌan Ndioxi xiꞌin nda káꞌan ndoso tuꞌun yuꞌu ra, ta nda ikán ta̱a nda ya ndi̱kaꞌan Ndioxi, ta ya ta̱a nda káchi ya saa:
Ndóꞌo̱ na ñuu Israel tá ndi̱xika ndo iku yuyu uvi xiko kuiya,
ta süvi ndaꞌa yeꞌe kua ndítaxi ndo kiti sana ndo tá xa̱ꞌni ndo ri.
43Süvi yeꞌe ku i ndi̱kañuꞌu ndo, chi veꞌe ñuꞌu mantiado ra Moloc kua xi̱ndiso ndo ndi̱xika ndo.
Ta saa xi̱ndiso tu ndo naꞌna kiti kimi ya náni Renfán va kuaꞌan xiꞌin ndo.
Mií ndo si̱kuaꞌa ya xa̱a kaꞌnu ndo.
Xaꞌa ya ikán kua tava i ndóꞌo̱ ñuu ndo ta tiꞌvi i ndóꞌo̱ kuꞌun xika ndo.
Nda yaꞌa ka ndo ñuu Babilonia kuꞌun ndo,
káchi Ndioxi xiꞌin nda ndi̱kaꞌan ndoso tuꞌun ra ―káchi ra Esteban xiꞌin na.
44Ta saa ndi̱kaꞌan ka ra̱ xiꞌin na, káchi ra saa:
―Xinaꞌa tá xi̱ndoo xii sikua yo iku yuyu ta ndi̱xiyo veꞌe ñuꞌu na, veꞌe mantiado ndi̱xiyo ya, ta ya yóꞌó kuu seña ya sínaꞌa ya íyo ra xiꞌin na ñuu yo Israel. Tá káa veꞌe ñuꞌu mantiado ya si̱naꞌa Ndioxi nuu ra Moisés, saa íyo ya si̱kuaꞌa ra. 45Ta ndaꞌa xii sikua yo ndixiyo veꞌe mantiado ikán nda kivi tá ndi̱kundiso chiñu ra Josué xiꞌin ñuu ya Canáan yóꞌó, ta ndi̱kiꞌvi ya xiꞌin na ñuu yóꞌó. Chi yóꞌó ku nuu ka̱ni taꞌan na xiꞌin naꞌa na xi̱ndoo yóꞌó, ta ku̱chiñu na chi Ndioxi ta̱va na ikán ke̱e na. Ñaa ta̱xi ra ñuꞌú yóꞌó ndaꞌa xii sikua yo. Saa ndi̱xiyo na nda kivi tá xa̱ꞌnda chiñu ra David. 46Ta vaꞌa ni ku̱ni Ndioxi xiꞌin ra, yakan ndu̱ku ra ya vaꞌa nuu Ndioxi taxi ra sikuaꞌa ra veꞌe ñuꞌu téꞌe nuu koo Ndioxi ra ndaa, ra ka̱ñuꞌu ni ra Jacob xii sikua yo. 47Sundi köo ndi̱sikuaꞌa ra David ya, seꞌe ra, ra náni Salomón ku ra si̱kuaꞌa ya. 48Vani si̱kuaꞌa ra Salomón veꞌe ñuꞌu ikán xaꞌa Ndioxi, sundi Ndioxi ra chee, ra kaꞌnu, ta köo íyo ra ini veꞌe ñuꞌu ya si̱kuaꞌa na ivi yóꞌó. Tá káchi ra xiꞌin iin ra ta̱a tuꞌun yuꞌu ra xinaꞌa:
49Tá káa tai, saa káa nuu ndivi nuu índuꞌu i xáꞌnda chiñu i nuu ndiꞌi naꞌa.
Ta nuu ñuꞌú, tá káa nuu ndíkundee xaꞌa i, saa káa ya.
Tá tu tá káa nuu ndi̱kundee xaꞌa i, saa káa ñuu ivi,
¿ta maa kuchiñu vi naꞌa sikuaꞌa na veꞌe nuu koo i?
50Mií i ku ra si̱kuaꞌa ndiꞌi ñaꞌa ya íyo nuu ndivi xiꞌin nuu ñuꞌú, káchi Ndioxi.
Soꞌva káchi ya ta̱a iin ra ndi̱kaꞌan ndoso tuꞌun Ndioxi.
51’¿Ta ndachu soꞌo ni ndóꞌo̱, na chiñu? Ta tuun ni nima ndo, tá íin ndóꞌo̱ köo xíni Ndioxi saa íin ndo. Tá ndi̱xiyo xii sikua yo, saa íin ndo, chi köo xíin ndo kuni soꞌo ndo ya káꞌan Tachi I̱í Ndioxi xiꞌin ndo. 52Saa chi xii sikua ndo ku na xa̱a nduvaꞌa ni xiꞌin nda ndi̱kaꞌan ndoso tuꞌun yuꞌu Ndioxi xinaꞌa, nda ndi̱tuꞌun xaꞌa taa ra xa íyo tuꞌun xaꞌa kixi. Ta ra ikán ku ra ti̱in ndo ndi̱taxi ndo ra ndaꞌa na sáa ini xíni ñaꞌa ta xa̱ꞌni na ra. 53Vani tatun na ke̱e nuu Ndioxi ku na ndi̱tuꞌun xiꞌin xii yo ndi̱kiꞌin na ley Ndioxi ya si̱ndoo ra Moisés ndaꞌa na, ta ni köo xíin ndo kandixa ndo ya ―káchi ra Esteban xiꞌin na chiñu ikán.
Ya ku̱u tá ndi̱xiꞌi ra Esteban
54Tá xi̱ni soꞌo na ya ndi̱kaꞌan ra Esteban xiꞌin na ta kini ni ndi̱saa na xiꞌin ra, ndakua ndíkaxi nuꞌu na xíto na nuu ra. 55Sundi Tachi I̱í Ndioxi ta íyo ya xiꞌin ra Esteban. Ñaa ndi̱koto ra nuu ndivi, ta xi̱ni ra ya yeꞌe Ndioxi, xi̱ni ra ndíchi Jesús ñaꞌñu kuáꞌá Ndioxi. 56Ñaa ndi̱kaꞌan ra:
―¡Koto ndo toon! Núna nuu ndivi, ta xíto i Jesús ra kúu Taa ra xa̱a ñuu ivi yóꞌó. Xíto i ndíchi ra ñaꞌñu kuáꞌá Ndioxi ―káchi ra Esteban xiꞌin na.
57Tá xi̱ni soꞌo na xa̱á káꞌan ra ta ndi̱kasi ndaꞌa na soꞌo na ya köo kúni na kuni soꞌo na ya káꞌan ra. Ñaa ndee ka vi ndi̱ndaꞌi koꞌo ndiꞌi na, ta iin ndi̱katin na ti̱in na ra. 58Ti̱in na ra ta̱va na ra kuaꞌan ra xiꞌin na nda nuu ñuu. Ta ikán ta̱va na toto súkun na. Ñaa xa̱á na kóꞌni na yu̱ú sata ra xáꞌni ñaꞌa na. Ta íyo iin ra kuâán, ra náni Saulo, ra ikán ndi̱kuiso chiñu xiꞌin toto sukun na. 59Tá súkun na yu̱ú sata ra Esteban ta xa̱á ra káꞌan ra xiꞌin Ndioxi, káchi ra saa:
―Tata Jesús, ndikiꞌin un ya vaꞌa i ―káchi ra.
60Ñaa si̱kusiti ra ta iin ndi̱ndaꞌi koꞌo ra káchi ra saa:
―Tata, kïꞌin un kuenta xaꞌa kuachi na, ya íkan na xiꞌin i ―káchi ra xiꞌin Ndioxi.
Tá ndi̱kaꞌan ra saa, ta ndi̱xiꞌi va ra.
Currently Selected:
Los Hechos 7: xta
Highlight
Share
Copy
Want to have your highlights saved across all your devices? Sign up or sign in
Active: ©Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.
Los Hechos 7
7
Ndíkani ra Esteban nuu na chiñu
1Saa ndi̱kaꞌan ra ínuu nuu ndiꞌi sutu xiꞌin ra Esteban, káchi ra saa:
―¿Án ya ndixa kua káꞌan nda yóꞌó xaꞌa un? ―káchi ra xiꞌin ra.
2Ñaa ndi̱kuiin ra káꞌan ra:
―Ndóꞌo̱ tata, na xikuaꞌa, xiꞌin ndóꞌo̱ iva siꞌí, kuni soꞌo ndo ná kaꞌan i xiꞌin ndo. Tá täꞌan kuꞌun xii yo ra Abraham koo ra ñuu Harán, ta ndi̱tuvi Ndioxi, ra chee, ra kaꞌnu, nuu ra tá íyo ra chi Mesopotamia. 3Ndi̱tuvi Ndioxi nuu ra ndi̱kaꞌan ra xiꞌin ra ta ya ndi̱kaꞌan ra xiꞌin xii yo kua yóꞌó, káchi ra saa: “Sindoo ñuu un xiꞌin na taꞌan un, ta kuaꞌan koo un inka ñuu nuu sinaꞌa i nuu un”, káchi ra xiꞌin xii yo. 4Ta saa ke̱e xii yo ra Abraham ñuu Caldea ta ndi̱kiꞌin ra kuaꞌan ra koo ra ñuu Harán. Sindiꞌi ta ndi̱xiꞌi iva ra, ñaa ti̱ꞌvi Ndioxi ra xa̱a ra ndi̱xiyo ra nuu íyo yo vitin. 5Ta nda loꞌo ñuꞌú nuu ndóo yo yóꞌó köo ndi̱taxi Ndioxi ndaꞌa ra ya koo ñaꞌa ra. Sundi ndi̱kaꞌan Ndioxi xiꞌin ra taxi ra ya ndaꞌa ra. Tá ndiꞌi ndi̱xiꞌi ra ta nduu ya ñuꞌú seꞌe sikua ra, káchi Ndioxi xiꞌin ra. Ta nda iin seꞌe ra täꞌan koo tá ndi̱kaꞌan Ndioxi saa xiꞌin ra. 6Ndi̱kaꞌan tu Ndioxi xiꞌin ra ya koo seꞌe sikua ra inka ñuu, nuu koo na xaa chiñu na xiꞌin ya nduxa, ta ndoꞌo ni na tixin kumi ciento kuiya, káchi ra. 7Saa ndi̱kaꞌan ka Ndioxi xiꞌin ra, káchi ra saa: “Yeꞌe ta xaa nduvaꞌa i xiꞌin na xaa nduvaꞌa xiꞌin seꞌe sikua un. Sindiꞌi ikán ta saña na, saa kixi na kañuꞌu na yeꞌe yóꞌó”, káchi Ndioxi xiꞌin xii sikua yo ra Abraham. 8Ta saa ki̱ndoo Ndioxi xiꞌin ra Abraham, ñaa xa̱ꞌnda chiñu ra nuu ra ya ná chinuu ra tuni Ndioxi seꞌe taa ra. Ta ya ikán kua kaꞌan xaꞌa ra xiꞌin ndiꞌi seꞌe sikua ra nda taa ya kúu nda seꞌe Ndioxi. Xaꞌa ya ikán kua, chi̱nuu ra tuni Ndioxi seꞌe ra tá ka̱ku ra, tá ndi̱xinu una kivi ka̱ku ra, saa ndikunuu tuni Ndioxi ra. Sindiꞌi tá ku̱chee ra Isaac ta ka̱ku seꞌe ra, saa i̱kan tu ra ikán va xiꞌin seꞌe ra, ra Jacob, saa i̱kan tu ra ikán va xiꞌin uxi uvi saa nda seꞌe ra, nda kúu raza yo judío.
9’Ta sava nda seꞌe ra Jacob xii sikua yo, kûni ini nda xini nda ñani nda ra José. Yakan ndi̱xiko nda ra kuaꞌan ra ñuu Egipto. Sundi Ndioxi ta ndi̱xiyo ra xiꞌin ra, 10chi̱ndee ñaꞌa ra xiꞌin ndiꞌi tindoꞌo ra. Ta ndu̱ndichi ni ra, saa ta̱xi ni Ndioxi ya vaꞌa ndaꞌa ra, xaꞌa ya ikán kua vaꞌa ni ku̱ni ra rey faraón xi̱ni ñaꞌa ra. Ñaa ta̱xi ra chiñu ndaꞌa ra ndu̱u ra gobernador nuu na ñuu Egipto. Ta saa ndi̱kuiso chiñu tu ra xiꞌin veꞌe mií ra rey ikán va.
11’Saa ku̱u ta xa̱á ndóꞌo ni ini ndiꞌi na ñuu Egipto xiꞌin na ñuu Canaán, xa̱á xíꞌi ni na soko. Ta saa xa̱á ndóꞌo ni tu xii sikua va yo ndóo na chí ñuu Canaán, chi köo ndi̱niꞌi na ñaꞌa kuxi na. 12Saa tá ku̱ndaa ini xii sikua yo ra Jacob ya íyo ñaꞌa xíxi ñuu Egipto, ta saa ti̱ꞌvi ra nda seꞌe ra kuaꞌan nda xaꞌa ñaꞌa kuxi na. Sikan ya núnu̱ú kua ti̱ꞌvi ra nda kuaꞌan nda. 13Saa ke̱e tuku nda ndi̱xaꞌan nda ichí uvi. Ta ichí uvi ku nuu ndi̱tuꞌun ra José xiꞌin nda ñani ra ya kúu ra ñani nda. Ta nda ra faraón ku̱ndaa ini ndá raza ku ra José. 14Sindiꞌi ta ka̱na ra José iva ra, ra Jacob xiꞌin na taꞌan ra, kúu na uni xiko xaꞌun. Ka̱na ra na kuaꞌan na ñuu Egipto. 15Saa ku̱u nuu ke̱e xii sikua yo ra Jacob kuaꞌan ra ñuu Egipto xiꞌin na veꞌe ra ta ikán ku nu ndi̱xiꞌi ra. Ikán ndi̱xiꞌi tu nda seꞌe va ra. 16Tá ndi̱xiꞌi ra Jacob, ta saa ke̱e ra José xiꞌin ndiꞌi nda ñani ra, ke̱e nda kuaꞌan nda ñuu Canaán, ikán si̱nduxin nda ikin kuñu iva nda nuu ñuu Siquem nuu ñuꞌú ya sa̱ta xii sikua yo ra Abraham nuu nda seꞌe ra Hamor.
17’Saa tá ndi̱yaꞌa kuaꞌa ni kuiya ta xa ku̱yati kivi ya sixinu Ndioxi ya ki̱ndoo ra xiꞌin xii sikua yo ra Abraham xinaꞌa, ta ndi̱xina kuaꞌa ka na taꞌan yo ñuu Egipto ndu̱u kuaꞌa ni na tá xi̱ndoo na ikán. 18Ta tiempo ikán kua ndi̱kiꞌin inka ra rey chiñu nuu na ñuu Egipto, ta köo xíni ra ikán tuꞌun xaꞌa ya vaꞌa i̱kan ra José ñuu Egipto. 19Ñaa si̱ndaꞌvi ra na ñuu yo. Saa xa̱a nduxa ra xiꞌin na ya sindoo ndaꞌa na seꞌe vali na, na chíchin ya kuvi na, i̱kan ra saa xiꞌin na ya ná küina ka na. 20Tiempo ikán kua ka̱ku ra Moisés, ta vaꞌa ni ku̱ni Ndioxi xi̱ni ñaꞌa ra. Saa ndi̱xiyo ra xiꞌin iva siꞌí ra uni yoo. 21Tá ti̱ndaa kivi ya sindoo ndaꞌa na ra, ta xi̱ni yá seꞌe ra Faraón ra, ñaa ndi̱kiꞌin yá ra si̱kuaꞌnu yá ra, nda tá ndi̱xiyo seꞌe mií yá, saa ndi̱xiyo ra. 22Yakan vaꞌa si̱kuaꞌa ra tá kuꞌva síkuaꞌa ndiꞌi mií na ñuu Egipto. Si̱kuaꞌa vaꞌa ra ta ndee ni ndee ndi̱xiyo ra, vaꞌa ni ndi̱kaꞌan ra ta kuaꞌa ni ya vaꞌa i̱kan ra.
23’Saa tá kúu mií ra uvi xiko kuiya ra ta ndi̱kani ini ra kuꞌun ra koto ra na taꞌan ra, na Israel. 24Saa ke̱e ra kuaꞌan ra. Tá ndi̱xaa ra ikán saa xi̱ni ra xáa nduvaꞌa ni iin mií ra ñuu Egipto ikán xiꞌin iin ra taꞌan yo. Ñaa ndi̱xaꞌan ra Moisés ndi̱kiꞌin ra tuꞌun ra, ta xa̱ꞌni ra inka ra ikán. 25Saa chi ndi̱kani ini ra án sana kundaa ini na ñuu ra, ya ti̱ꞌvi ñaꞌa Ndioxi ya chindee ra na, ka̱ꞌán ra. Ta köo ndi̱kundaa ini na, 26chi tá ndi̱tuvi inka kivi ta ndi̱taꞌan ra uvi nda taꞌan yo káni taꞌan nda xiꞌin taꞌan mií nda. Saa ndi̱kaꞌan ra xiꞌin nda, káchi ra saa: “Ñani yo, käni taꞌan ndo xiꞌin taꞌan mií ndo”, káchi ra xiꞌin nda. 27Ñaa chi̱ndaꞌa ra ikán ra Moisés ta ndi̱kaꞌan ra xiꞌin ra, káchi ra saa: “¿Unku chi̱nuu yóꞌo̱ ya kaꞌnda chiñu un nuu nde kua? ¿Unku ndi̱kaꞌan xiꞌin un koo un juez ra xaa nani kuachi xiꞌin nde? 28¿Án tá i̱kan un xa̱ꞌni un ra ñuu Egipto kuni, saa kúni un ikan un xiꞌin i?”, káchi ra ikán xiꞌin ra Moisés. 29Saa ku̱ndaa ini ra ya xi̱ni naꞌa xa̱ꞌni ra, ra ñuu Egipto. Ñaa ndi̱ndiꞌvi ra vaꞌa ka xi̱nu ra kuaꞌan xika ra, kuaꞌan ra nda inka ñuu ya náni Madián. Ikán ndi̱xaa ra ndi̱xiyo ra, ta ikán ti̱ndaꞌa ra, ka̱ku uvi seꞌe ra.
30’Saa ku̱u ndi̱yaꞌa uvi xiko kuiya ta ndi̱tuvi tatun Ndioxi nuu ra, iku yuyu ya náni Sinaí, ikán ndi̱tuvi ya nuu ra, nuu xíxi itun iñu. 31Ñaa ndi̱kanda ni ini ra xaꞌa ya xi̱ni ra. Ta saa ku̱yati ra nuu itun iñu ikán ya kuni vaꞌa ra. Tá ku̱yati ra ta xi̱ni soꞌo ra tachi Ndioxi káꞌan ya xiꞌin ra, káchi ya saa: 32“Yeꞌe ku Ndioxi ra ndaa, ra ka̱ñuꞌu nda xii sikua un, ra Abraham xiꞌin ra Isaac tin ra Jacob”, káchi tachi Ndioxi xiꞌin ra. Saa ndi̱ndiꞌvi ni ra. Ñaa xa̱á ya kísi ñaꞌa ya xaꞌa ya íꞌvi ra, ta ni köo ndi̱xaꞌa ndee ka ini ra koto ra. 33Ta saa ndi̱kaꞌan Iva yo Ndioxi xiꞌin ra káchi ra saa: “Moisés, tava nduxan ya ndikaa xaꞌa un, chi ñuꞌú nuu xáñu un ñaa ta ñuꞌú i̱í ni kua. 34Naꞌa yóꞌó ná kaꞌan i xiꞌin un chi xi̱ni i ndóꞌo ni na taꞌan un na ndóo ñuu Egipto, na ndíkun ichí i, xi̱ni soꞌo i xáku ni na, yakan nu̱u i vaxi i chindee i na. Naꞌa, chi vitin tiꞌvi i yóꞌo̱ kuꞌun un ñuu Egipto”, káchi Tachi Ndioxi xiꞌin ra Moisés ―ka̱chi ra Esteban xiꞌin na chiñu ikán.
35Saa xa̱á ka ra káꞌan ra, káchi ra saa:
―’Ta vaꞌa ná kundaa ini ndo, chi vani ku̱ndasi nuu na xi̱ni na ra Moisés xií sikua yo ta ndi̱kaꞌan na xiꞌin ra: “¿Unku ndi̱kaxin yóꞌo̱ ya xaa nani un kuachi xiꞌin nde?”, káchi nda xiꞌin ra. Ni ku̱ndasi ñaꞌa na, sundi ra ikán ku ra ndi̱kaxin Ndioxi chindee ñaꞌa ya kana koo na ñuu Egipto. Chi mií Ndioxi ku ra ta̱xi chiñu ndaꞌa ra ya kuu mií ra chiñu nuu na kivi ndi̱tuvi tatun Ndioxi nuu ra nuu xíxi itun iñu. 36Ta ra Moisés ku ra ta̱va xii sikua yo ke̱e na ñuu Egipto. Kuaꞌa ni yatuꞌun Ndioxi si̱naꞌa ra nuu na ñuu Egipto ya ná kuni na ndee Ndioxi. Saa i̱kan tu ra tá ndi̱yaꞌa na nuu nduta ñûꞌu, rá náni Nduta Ñûꞌu Kuáꞌa. I̱kan tu ra yatuꞌun Ndioxi tá ndi̱xika na iku yuyu tixin uvi xiko kuiya va. 37Suvi ra Moisés ikán ku ra ndi̱kaꞌan xiꞌin xii sikua yo: “Vaxi kivi ta tiꞌvi Ndioxi iin ta̱a, raza mií yo Israel yóꞌó koo ra tiꞌvi Ndioxi kixi ra kaꞌan ndoso ra tuꞌun yuꞌu Ndioxi xiꞌin naꞌa. Tá kuꞌva íyo yeꞌe káꞌan ndoso i tuꞌun yuꞌu ra xiꞌin ndo, saa koo ra kixi, ta kuni soꞌo ndo ya kaꞌan ra ikán xiꞌin ndo”, káchi ra Moisés xiꞌin na. 38Ta suvi mií ra Moisés ku ra ndi̱xika xiꞌin xii sikua yo tá ndi̱xika na iku yuyu. Ta suvi xiꞌin ra ikán kua ndi̱kaꞌan tatun ya ke̱e nuu Ndioxi. Ndi̱kaꞌan ya xiꞌin ra xiki iku yuyu ya náni Sinaí. Ta̱xi ya tuꞌun Ndioxi ndaꞌa ra ta̱a ra. Ta saa íyo ya ta̱xi ra ndaꞌa xii sikua yo ya sinaꞌa na seꞌe na, ta ya ikán kua xíni yo nda kivi vitin. Tuꞌun Ndioxi ikán ta nda tá káa ya táku saa káa ya.
39’Sundi xii sikua yo ta köo ndi̱xiin na kuni soꞌo na ya ndi̱kaꞌan ra Moisés xiꞌin na. Ndu̱tuun ka ini na ta nda tá íin na ndi̱ko koo ñuu Egipto saa ndu̱u na, chi nima na ta xa ndi̱ko koo va ya ñuu Egipto. 40Yakan ndi̱kaꞌan na xiꞌin ra Aarón ñani ra Moisés, káchi na saa: “Vaꞌa sikuaꞌa un naꞌna ndioxi ná kunuu nuu yo chindee yoo kuꞌun yo, chi ra Moisés, ra ta̱va yoo ñuu Egipto, ta köo xíni yo unkua ndo̱ꞌo ra, köo ra ndíko koo”, káchi na xiꞌin ra Aarón. 41Ta saa si̱kuaꞌa ra ndioxi na, tá káa sindiki saa káa ri si̱kuaꞌa ra. Ñaa xa̱ꞌni na kiti ndi̱soko na nuu ndioxi na, ya síki, ta kúsini ni na xiꞌin ya si̱kuaꞌa na xiꞌin ndaꞌa na. 42Ta saa si̱ndoo ndaꞌa Ndioxi na, káñuꞌu na ndiꞌi ñaꞌa ya íyo nuu ndivi, ya köo kúu Ndioxi ndaa. Ndi̱yaꞌa kuaꞌa ni kuiya ta ndi̱kaꞌan Ndioxi xiꞌin nda káꞌan ndoso tuꞌun yuꞌu ra, ta nda ikán ta̱a nda ya ndi̱kaꞌan Ndioxi, ta ya ta̱a nda káchi ya saa:
Ndóꞌo̱ na ñuu Israel tá ndi̱xika ndo iku yuyu uvi xiko kuiya,
ta süvi ndaꞌa yeꞌe kua ndítaxi ndo kiti sana ndo tá xa̱ꞌni ndo ri.
43Süvi yeꞌe ku i ndi̱kañuꞌu ndo, chi veꞌe ñuꞌu mantiado ra Moloc kua xi̱ndiso ndo ndi̱xika ndo.
Ta saa xi̱ndiso tu ndo naꞌna kiti kimi ya náni Renfán va kuaꞌan xiꞌin ndo.
Mií ndo si̱kuaꞌa ya xa̱a kaꞌnu ndo.
Xaꞌa ya ikán kua tava i ndóꞌo̱ ñuu ndo ta tiꞌvi i ndóꞌo̱ kuꞌun xika ndo.
Nda yaꞌa ka ndo ñuu Babilonia kuꞌun ndo,
káchi Ndioxi xiꞌin nda ndi̱kaꞌan ndoso tuꞌun ra ―káchi ra Esteban xiꞌin na.
44Ta saa ndi̱kaꞌan ka ra̱ xiꞌin na, káchi ra saa:
―Xinaꞌa tá xi̱ndoo xii sikua yo iku yuyu ta ndi̱xiyo veꞌe ñuꞌu na, veꞌe mantiado ndi̱xiyo ya, ta ya yóꞌó kuu seña ya sínaꞌa ya íyo ra xiꞌin na ñuu yo Israel. Tá káa veꞌe ñuꞌu mantiado ya si̱naꞌa Ndioxi nuu ra Moisés, saa íyo ya si̱kuaꞌa ra. 45Ta ndaꞌa xii sikua yo ndixiyo veꞌe mantiado ikán nda kivi tá ndi̱kundiso chiñu ra Josué xiꞌin ñuu ya Canáan yóꞌó, ta ndi̱kiꞌvi ya xiꞌin na ñuu yóꞌó. Chi yóꞌó ku nuu ka̱ni taꞌan na xiꞌin naꞌa na xi̱ndoo yóꞌó, ta ku̱chiñu na chi Ndioxi ta̱va na ikán ke̱e na. Ñaa ta̱xi ra ñuꞌú yóꞌó ndaꞌa xii sikua yo. Saa ndi̱xiyo na nda kivi tá xa̱ꞌnda chiñu ra David. 46Ta vaꞌa ni ku̱ni Ndioxi xiꞌin ra, yakan ndu̱ku ra ya vaꞌa nuu Ndioxi taxi ra sikuaꞌa ra veꞌe ñuꞌu téꞌe nuu koo Ndioxi ra ndaa, ra ka̱ñuꞌu ni ra Jacob xii sikua yo. 47Sundi köo ndi̱sikuaꞌa ra David ya, seꞌe ra, ra náni Salomón ku ra si̱kuaꞌa ya. 48Vani si̱kuaꞌa ra Salomón veꞌe ñuꞌu ikán xaꞌa Ndioxi, sundi Ndioxi ra chee, ra kaꞌnu, ta köo íyo ra ini veꞌe ñuꞌu ya si̱kuaꞌa na ivi yóꞌó. Tá káchi ra xiꞌin iin ra ta̱a tuꞌun yuꞌu ra xinaꞌa:
49Tá káa tai, saa káa nuu ndivi nuu índuꞌu i xáꞌnda chiñu i nuu ndiꞌi naꞌa.
Ta nuu ñuꞌú, tá káa nuu ndíkundee xaꞌa i, saa káa ya.
Tá tu tá káa nuu ndi̱kundee xaꞌa i, saa káa ñuu ivi,
¿ta maa kuchiñu vi naꞌa sikuaꞌa na veꞌe nuu koo i?
50Mií i ku ra si̱kuaꞌa ndiꞌi ñaꞌa ya íyo nuu ndivi xiꞌin nuu ñuꞌú, káchi Ndioxi.
Soꞌva káchi ya ta̱a iin ra ndi̱kaꞌan ndoso tuꞌun Ndioxi.
51’¿Ta ndachu soꞌo ni ndóꞌo̱, na chiñu? Ta tuun ni nima ndo, tá íin ndóꞌo̱ köo xíni Ndioxi saa íin ndo. Tá ndi̱xiyo xii sikua yo, saa íin ndo, chi köo xíin ndo kuni soꞌo ndo ya káꞌan Tachi I̱í Ndioxi xiꞌin ndo. 52Saa chi xii sikua ndo ku na xa̱a nduvaꞌa ni xiꞌin nda ndi̱kaꞌan ndoso tuꞌun yuꞌu Ndioxi xinaꞌa, nda ndi̱tuꞌun xaꞌa taa ra xa íyo tuꞌun xaꞌa kixi. Ta ra ikán ku ra ti̱in ndo ndi̱taxi ndo ra ndaꞌa na sáa ini xíni ñaꞌa ta xa̱ꞌni na ra. 53Vani tatun na ke̱e nuu Ndioxi ku na ndi̱tuꞌun xiꞌin xii yo ndi̱kiꞌin na ley Ndioxi ya si̱ndoo ra Moisés ndaꞌa na, ta ni köo xíin ndo kandixa ndo ya ―káchi ra Esteban xiꞌin na chiñu ikán.
Ya ku̱u tá ndi̱xiꞌi ra Esteban
54Tá xi̱ni soꞌo na ya ndi̱kaꞌan ra Esteban xiꞌin na ta kini ni ndi̱saa na xiꞌin ra, ndakua ndíkaxi nuꞌu na xíto na nuu ra. 55Sundi Tachi I̱í Ndioxi ta íyo ya xiꞌin ra Esteban. Ñaa ndi̱koto ra nuu ndivi, ta xi̱ni ra ya yeꞌe Ndioxi, xi̱ni ra ndíchi Jesús ñaꞌñu kuáꞌá Ndioxi. 56Ñaa ndi̱kaꞌan ra:
―¡Koto ndo toon! Núna nuu ndivi, ta xíto i Jesús ra kúu Taa ra xa̱a ñuu ivi yóꞌó. Xíto i ndíchi ra ñaꞌñu kuáꞌá Ndioxi ―káchi ra Esteban xiꞌin na.
57Tá xi̱ni soꞌo na xa̱á káꞌan ra ta ndi̱kasi ndaꞌa na soꞌo na ya köo kúni na kuni soꞌo na ya káꞌan ra. Ñaa ndee ka vi ndi̱ndaꞌi koꞌo ndiꞌi na, ta iin ndi̱katin na ti̱in na ra. 58Ti̱in na ra ta̱va na ra kuaꞌan ra xiꞌin na nda nuu ñuu. Ta ikán ta̱va na toto súkun na. Ñaa xa̱á na kóꞌni na yu̱ú sata ra xáꞌni ñaꞌa na. Ta íyo iin ra kuâán, ra náni Saulo, ra ikán ndi̱kuiso chiñu xiꞌin toto sukun na. 59Tá súkun na yu̱ú sata ra Esteban ta xa̱á ra káꞌan ra xiꞌin Ndioxi, káchi ra saa:
―Tata Jesús, ndikiꞌin un ya vaꞌa i ―káchi ra.
60Ñaa si̱kusiti ra ta iin ndi̱ndaꞌi koꞌo ra káchi ra saa:
―Tata, kïꞌin un kuenta xaꞌa kuachi na, ya íkan na xiꞌin i ―káchi ra xiꞌin Ndioxi.
Tá ndi̱kaꞌan ra saa, ta ndi̱xiꞌi va ra.
Currently Selected:
:
Highlight
Share
Copy
Want to have your highlights saved across all your devices? Sign up or sign in
Active: ©Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.