Matiye 5
5
Isa dooy jeege do kɔs ki
Jee maakɗe‑raap naan Raa ki
(Lk 6.20‑26)
1Kɛn Isa aak dɔɔl jeegen dɛn ese se jaay ɓaaɗo cɛɛn̰ ki se, naan̰ ookŋ iŋg do kɔs ki ɔɔ jeegen mɛtin̰ ki ɓaaɗo ɔŋin̰a. 2Gɔtn se Isa uun taara ɔɔ baagɗen dooyo ɗeekɗen ɔɔ:
3«Maak‑raapo jeege tun jeel roɗe ki naaɗe se jee daayge naan *Raa ki, taa *maakŋ Gaar Raa se naaɗe ki!
4Maak‑raapo jeege tun iŋg eem keeme, taa Raa utu aɗen sɛlɛ.
5Maak‑raapo jeege tun dalul, taa do naaŋa se Raa utu aɗesin̰ kɛɗn naaɗe ki.
6Maak‑raapo jeege tun kɛn je nakŋ kɛn tɔɔl Raa ki ute maakɗe paac taa nakŋ naaɗe je se, Raa utu aɗesin̰ kɛɗn ute maraadin̰a.
7Maak‑raapo jeege tun kɛn ɛɛj do jeege tu, taa naaɗe kic Raa utu aɗen kɛɛjn̰ doɗe ki.
8Maak‑raapo jeege tun maakɗe *salal taa naaɗe utu kaakŋ Raa.
9Maak‑raapo jeege tun je ano ɓaa ute tɔɔsɛ, taa naaɗe se Raa utu aɗen daŋ ɔɔ: gɛnin̰ge.
10Maak‑raapo jeege tun kꞋdabarɗe taa nakŋ kɛn naaɗe lee tɛɗ jaay tɔɔl Raa ki, taa maakŋ Gaar Raa se naaɗe ki.
11Maak Ꞌraapo naase kɛn jeege jaay naajse, dabarse ɔɔ tɔlsen taar jig eyo ute taargen mɛt ki eyo dose ki, taa naase Ꞌtɛɗkiga jee maamge. 12Ɔn̰ki maakse Ꞌraapm dɛn aak eyo, taa maakŋ raa ki se, Raa utu asen kɔgŋ bɛɗse dɛn aak eyo. Bin ɓo jee taaɗ taar teeco taar Raa ki do dɔkin̰ ɓaaɗo naanse ki se kic, kꞋdabarɗeno bin kici.»
Naase ɓo kaata ɔɔ gɔtn wɔɔr gɛn do naaŋa
13«Naase se ɓo aan gɔɔ kaatn gɛn do naaŋa. Num kɛn kaata jaay kiŋgin̰ nijim se gɔtɔga num, jꞋan̰ tɛɗn jꞋɔɔ ɗi jaay Ꞌtɛɗn nijim gɔtin̰ ki se? Kɛn nijimin̰ se jaay gɔtɔga num, naan̰ se tɛɗga nakŋ cɛrɛ, jꞋan̰ ɓaa si naata ɔɔ jeege lee do ki.
14«Naase se ɓo gɔtn wɔɔr gɛn *dunia. Gɛgɛr kɛn jaay jꞋɔndin̰ do kɔs ki raan se, jꞋaakin̰ tal. 15Kɛn jꞋɔɔc lɔɔmpɔ se taa jꞋan̰ deebm dugul don̰ ki eyo, num jꞋan̰ kuun kɔl ro kaag ki raan taa wɔɔr gɔtɔ jeege tun maakŋ ɓee ki se paac. 16Bin num ɔn̰ki gɔtn wɔɔrse se wɔɔr naan jeege tu paac, taa naan̰ se ɓo jeege kaakŋ naabsen jigan kɛn Ꞌlee tɛɗki se, naaɗe *Ꞌnookŋ Bubsen maakŋ raa ki.»
Isa dooy jeege do *Ko Taar kɛn Raa ɛɗo *Musa ki
(Lk 16.17, 12.58,59, 16.18)
17«Maakŋ Ko Taar kɛn Raa ɛɗo Musa ki ute taar jee taaɗ taar teeco taar Raa ki raaŋo ɔɔ dooyno jeege do dɔkin̰ se, ɔn̰ten Ꞌsaapki ɔɔki maam mꞋɓaaɗo se taa Ko Taar se tɛɗn gɔtɔ, naɓo maam mꞋɓaaɗo se taa mꞋan̰ tɛɗn Ꞌkaasn ɗoobin̰ ki. 18ꞋBooyki bɛɛ mꞋasen taaɗa: kaaɗ kɛn maakŋ raa ute do naaŋa utu deel te ey ɓɔrt se, taar kꞋraaŋin̰ do Ko Taar kɛn Raa ɛɗo Musa ki jaay naase iŋgki do ki se, maakŋ taar ki se ɗimin̰ cɔkɔ kic ɓo, Ꞌkɔŋ Ꞌkut eyo bini, nakgen se paac kaan ɗoobin̰ ki. 19Taa naan̰ se ɓo, maakŋ Ko Taarge tun kɛn Raa ɛɗo Musa ki taaɗ ɔɔ gɛn tɛɗa jaay debm baate tɛɗn kɛn kalaŋ cɔkɔ aan gɔɔ ɗi kic ɓo ɔɔ dooy jeege Ꞌtɛɗn aan gɔɔ kɛn naan̰ tɛɗ se, debm bin se, Ꞌkɔɔpm debm baata *maakŋ Gaar Raa ki. Num debm took do taarge tun se, tɛɗin̰ paac te ɗoobin̰a ɔɔ dooy jeege Ꞌtɛɗn aan gɔɔ naan̰ se, debm bin se utu Ꞌtɛɗn magala maakŋ Gaar Raa ki. 20ꞋBooyki mꞋasen taaɗa: kɛn nakŋ naase Ꞌtɛɗki jaay tɔɔl te Raa ki cir te gɛn jee jeel taaɗn tɔɔkŋ mɛtn Ko Taar Raage ute *Parizige ey se, naase aki kɔŋ kɛnd maakŋ Gaar Raa ki eyo.»
Isa dooy jeege do taar maak‑taar ki
21«Naase Ꞌbooykiroga taar kɛn kꞋtaaɗo bubsege tu do dɔkin̰ kɛn ɔɔ: Ɔn̰te tɔɔl nam murs, ɔɔ debm jaay tɔɔlga nam murs se jꞋan̰ kɔkŋ kɔlin̰ gɔtn kɔjn̰ bɔɔr ki.#5.21 Aak Ekz 20.13. 22Num maam se, mꞋɗeeksen mꞋɔɔ: debm kɛn jaay tɛɗ taamooyo ro gɛnaan̰ ki se jꞋutu jꞋan̰ kɔjn̰ bɔɔrɔ don̰ ki. Ɔɔ debm jaay naaj gɛnaan̰ ɔɔ: ‹Naai se Ꞌdala› debm bin se, bɛɛki num, jꞋan̰ kɔl naan Yaudge tun *jee kaakŋ mɛtn taarge se. Ɔɔ tɛr debm jaay naaj gɛnaan̰ ɔɔ: ‹Naai se debm dɛrlɛ› debm bin se, bɛɛki num, jꞋan̰ kɔkŋ kɔl pooɗn, gɔtn dubar kɛn gɛn daayum.
23«Kɛn naai jaay Ꞌɓaa ɓaa kɛɗn *sɛrki gɔtn kɛn kꞋjꞋiin̰ gɛn lee tɛɗn sɛrkɛ Raa ki se ɔɔ gɔtn ese se naai Ꞌsaap jaay ɔk taara ute gɛnaai num, 24ɔn̰ sɛrki naai Ꞌɓaan̰ ɓaa kɛɗa se ram ɔɔ ɔk tɛrl ɓaa ɔk taasa te gɛnaai jaay ɓo Ꞌɓaaɗo kɛɗn sɛrki se Raa ki.
25«Kɛn naai jaay ɔk taar ɗim te debm taamooyi se, kɛn utu Ꞌɓaaki ɓaa ɗoob ki sum ɓo, Ꞌnaar Ꞌɗaapin̰ki taarse se ute naapa; ey num, ɓɛrɛ, debm taamooyi se ai ɓaa kɔli gɔtn debm kɔjn̰ bɔɔr ki ɔɔ debm kɔjn̰ bɔɔrɔ se lɛ ai kɔkŋ kɛɗi ji magal asgarge tu ɔɔ naan̰ ai kɔli daŋgay ki. 26ꞋBooy bɛɛ mꞋai taaɗa: nakŋ doi ki paac se, bini kɔbɔrɔ kic ɓo ɔg naŋin̰ te ey se, naai Ꞌkɔŋ teecn̰ maakŋ daŋgay ki eyo.»
Isa taaɗ te jee kɛn lee ɛɛs mɛnd jeege
27«Naase Ꞌbooykiga kɛn *Ko Taar kɛn Raa ɛɗo Musa ki taaɗ ɔɔ: Ɔn̰te Ꞌkɛɛsn mɛnd nam, ɔn̰te Ꞌkɛɛsn gaaba nam.#5.27 Aak Ekz 20.14. 28Num gaŋ maam se mꞋɗeeksen mꞋɔɔ: debm kɛn jaay aak mɛnd nam ɔɔ dɔŋin̰ te maakin̰ se, debm bin se aan gɔɔ tooɗnsin̰ga. 29Num kɛn Ꞌkaami do ji daama ɓo ai kɔli maakŋ *kusin̰ ki num, kaami se ɔɔɗ und naatn. Roi kaam kalaŋ se jaay gɔtɔ num, bɛɛ cir kɛn roi paac ɓo Ꞌɓaa maakŋ pooɗ kɛn gɛn daayum. 30Num kɛn naai aak ji daami jaay ɓo ai kɔli maakŋ kusin̰ ki num, naai Ꞌgaaŋ undin̰ naatn. Kɛn roi kaam kalaŋ se jaay gɔtɔ num, bɛɛ cir kɛn roi paac ɓo Ꞌɓaa maakŋ pooɗ kɛn gɛn daayum.»
Isa tɔɔkŋ mɛtn taar piir gɛn gaaba te mɛnda
31«Tɛr *Ko Taar kɛn Raa ɛɗo Musa ki taaɗsenga daala ɔɔ: Debm kɛn jaay piir mɛndin̰ se an̰ kɛɗn maktubm gɛn piirin̰ jaayo.#5.31 Aak Dt 24.1. Maktubm jꞋɛɗin̰ se je taaɗn ɔɔ jꞋundin̰ kulu gɛn kɔkŋ gaabm kuuy. 32Num gaŋ maam se mꞋɗeeksen mꞋɔɔ: debm jaay an piir te mɛndin̰ se, kɛn mɛndin̰ ɛɛs kɛɛs gaabge jaayo. Ey num debm jaay piir mɛndin̰ se, kɛse gɔɔ ɔɔɗin̰ kɔɔɗ ɗoobm gɛn kɛɛsn gaabm nam. Ɔɔ debm ɔk mɛnd nam kꞋpiirin̰ga piir se lɛ, kɛse naan̰ aan gɔɔ debm ɛɛs mɛnd nam kici.»
Isa taaɗ ute jeegen naam taarɗe
33«Daala, naase Ꞌbooykiga taar kɛn kꞋtaaɗo bubsege tu kɛn ɔɔ: ‹Taar naai naam taari ro ki naan Raa ki gɛn tɛɗa se, ɔn̰te kuum kaalin̰ naaŋ ki. Num gaŋ do nakge tun paacn̰ naai Ꞌnaamga naam taari naan Mɛli Raa ki se, naai an̰ tɛɗin̰a.› 34Num gaŋ maam se mꞋɗeeksen mꞋɔɔ: ɔn̰ten Ꞌnaamki rose. Ɔn̰ten Ꞌnaamki rose ute maakŋ raa, taa maakŋ raa se ɓo gɔtn kaag do Raa ro ki; 35ɔn̰ten Ꞌnaamki rose ute do naaŋa, taa do naaŋa se gɔtn tɔɔbm jɛ Raa; ɔn̰ten Ꞌnaamki rose ute Jeruzalɛm, taa Jeruzalɛm se gɛgɛr gɛn Gaar Magala#5.35 Gaar Magala gɔtn ara se je taaɗn ute Raa.. 36Ɔn̰ten Ꞌnaam roi ute daan doi, taa bɛɛki doi ki se kalaŋ tap ɓo, naai an̰ kɔŋ tɛɗin̰ raap eyo ey lɛ ilim eyo. 37Kɛn taarse ɓo mɛt ki lɛ ɔɔki: yɛɛ mɛt ki; kɛn mɛt ki ey lɛ ɔɔki: gɔtɔ, mɛt ki eyo. Ey num taar kɛn kꞋziiɗin̰ ziiɗ do ki se iin̰o gɔtn *Ɓubm sitange tu.»
Isa taaɗ ute jee kɛn kꞋtɛɗɗega *kusin̰ num, je kɔgŋ sɛɛɗe
38Isa taaɗɗen daala ɔɔ: «Naase Ꞌbooykiga kɛn *Ko Taar Raa taaɗ ɔɔ: debm kɛn tɔɔkga kaam nam num jꞋan̰ tɔɔkŋ kaam naan̰ kici, ɔɔ debm kɛn jaay tɛrɛcga naaŋ nam lɛ, jꞋan̰ tɛrɛcn̰ naaŋ naan̰ kici.#5.38 Ekz 21.24; Lb 24.20; Dt 19.21. 39Num maam se mꞋɗeeksen mꞋɔɔ: debm jaay tɛɗsenga kusin̰ num ɔn̰ten Ꞌtɛrlin̰ki kusin̰a. Taa naan̰ se ɓo kɛn nam jaay ɔndiga mɛtn bi kɛn do ji daama num, Ꞌtɛrlin̰ kɛn do ji jeele ki se kici. 40Kɛn nam jaay ɓaansiga naan debm kɔjn̰ bɔɔr ki taa Ꞌkuun kali baat se num, kali magal se kic, ɔn̰in̰sin̰a. 41Kɛn debm jaay ɔli taa tɔɔgɔ ɔɔ Ꞌlee kilɔmɛtir kalaŋ se#5.41 Do dɔkin̰ se asgar *Rɔmɛge se naaɗe ɔk ɗoobo gɛn tɔnd mɛtn debm gay kic ɓo taa aɗen kuun daamɗe ɔɔ an ɓaa gɛn kilɔmɛtir kalaŋ., naai Ꞌleen̰ kilɔmɛtir dio sɔrɔk ute naan̰a. 42Debm kɛn jaay tɔnd mɛtn ɗim gɔti ki num, ɛɗin̰ ɔɔ debm jaay je dɛm ɗimi num, ɔn̰te Ꞌkɔɔgin̰a.»
Isa dooy jeege ɔɔ Ꞌje debm taamooyi
43«Naase Ꞌbooykiga kɛn *Ko Taar Raa taaɗ ɔɔ: Naai Ꞌje naapi#5.43 Aak Lb 19.18. ɔɔ naase ɔɔki: ‹Debm taamooyi se ɔɔɗ undin̰a.› 44Num gaŋ maam se, mꞋɗeeksen mꞋɔɔ: Ꞌjeki jee taamooysege ɔɔ eemki Raa taa jeegen kɛn dabarse se. 45Bin jaay ɓo aki tɛɗn gaan Bubsen maakŋ raa ki. Taa Raa se naan̰ ɓo debm lee ooko kaaɗin̰ do jee kusin̰ge tu ɔɔ do jeege tun bɛɛ. Ɔɔ naan̰ ɓo lee eeɗ maane do jeege tun tɛɗn nakgen ute ɗoobin̰a ɔɔ do jeege tun kɛn tɛɗn nakgen ute ɗoobin̰ ey se kici. 46Ɔɔ kɛn naase jaay Ꞌjeki jeegen jese sum num, ute naan̰ se Ꞌsaapki ɔɔ aki kɔŋ bɛɗse naan Raa ki ne? Kɛn bin num *jee tɔkŋ miirge kic ɓo ɔŋ tɛɗ bin kici. 47Num kɛn naase jaay Ꞌlee Ꞌtɛɗki tɔɔsɛ gɛnaase tu sum num, ɗim jaay naase Ꞌtɛɗki jaay Ꞌcir gɛn jeege se tap ɓo ne ɗi? Taa jeegen Yaudge ey kic lɛ lee tɛɗ tɔɔsɛ ute naapa kici. 48Bin num aan gɔɔ Bubsen maakŋ raa ki debm mɛc se, naase kic Ꞌtɛɗki jeegen mɛc.»
© 2012, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.