Ruka 24
24
He haka ꞌite i te ora iŋa o Ietū mai te mate
(Māteo 28.1-10; Marko 16.1-8; Iovani 20.1-10)
1ꞌI te mahana raꞌe o te tāpati, he mahana tāpati, ꞌi te pō era ꞌā, he hoki rā ŋā viꞌe ki te kona haka rē i te hakari o Ietū e maꞌu rō ꞌana i te manoꞌi haka rito e rāua mo paru o tōꞌona hakari. 2I tuꞌu era ananake, he takeꞌa ko haka tapa ꞌā te māꞌea puru o rā kona. 3He uru ꞌe ꞌina kai takeꞌa i te hakari o Ietū, 4ꞌe ꞌina he aŋi-aŋi he aha te auraꞌa o tū meꞌe era.
He takeꞌa ia ka māroa ꞌi muri i a rāua e rua taŋata e uru rō ꞌana i te kahu e ꞌuira rō ꞌā. 5I takeꞌa era, he tū-turi he noi he haka puā i te rāua tira ki ruŋa i te ꞌōꞌone ko mate ꞌana ꞌi te riꞌa-riꞌa. He kī e tū ŋā kope era:
«¿He aha kōrua e kimi ena i te taŋata ora a te kona o te taŋata mate? 6ꞌIna o nei, ko ora haka ꞌou ꞌā. E manaꞌu kōrua i te meꞌe kī atu e ia ꞌi te hora ꞌi Karirea ꞌana: 7Te ⌊Poki o te taŋata⌋ e vaꞌai rō ki te rima o te nuꞌu hara, e tiŋaꞌi rō ꞌi ruŋa i te tātaurō ꞌe ꞌi te toru mahana he ora haka ꞌou».
8He topa te manaꞌu o tū ŋā viꞌe era ki rā vānaŋa. 9I hoki era mai rā kona, he ꞌaꞌamu i tū meꞌe taꞌatoꞌa era ki te hoꞌe ꞌahuru mā hoꞌe ⌊ꞌāpōtoro⌋ ꞌe ki te nuꞌu taꞌatoꞌa o ira. 10Te ꞌīŋoa o rā ŋā viꞌe ko Māria Matarena, ko Huana, ko ⌊Māria⌋, matuꞌa o ⌊Tanatiako⌋, ꞌe he tētahi atu ŋā viꞌe. 11Te manaꞌu o te ꞌāpōtoro he ꞌaꞌamu e tahi o rā ŋā viꞌe, ꞌe ꞌina he haka roŋo.
12Ka ai atu pē ira, he tahuti he oho a Pētero ki tū kona haka rē era i te hakari o Ietū. I noi i oŋa era, he tāvana nō te meꞌe i takeꞌa. He hoki ki te hare koia ko māere ꞌi tū meꞌe era.
ꞌI te ara ki Emaū
(Marko 16.12-13)
13ꞌI rā mahana mau ꞌā, he eꞌa he oho e rua nuꞌu hāpī ꞌa Ietū ki te kona te ꞌīŋoa ko Emaū. Te roa o rā kona mai Hērutarema e rua hora tūmaꞌa mo haꞌere. 14E ꞌaꞌamu e oho ꞌana ararua ꞌi te ara o ruŋa o tū meꞌe taꞌatoꞌa topa era ki a Ietū.
15E vānaŋa nō ꞌana, he haka hāhine a Ietū ki muri, he hāꞌere he oho ananake. 16Ka ai atu ꞌi muri i a rāua, ꞌina he aŋi-aŋi he taꞌe haꞌatiꞌa mo ꞌite ko Ietū ꞌō rā meꞌe. 17He ꞌui e Ietū:
—¿He aha rā te kōrua meꞌe e vānaŋa ena?
He māroa rā ŋā kope ko koromaki atu ꞌā. 18E tahi o rāua te ꞌīŋoa ko Kereofa i pāhono:
—¿Ko koe mau nō te taŋata ꞌi Hērutarema i taꞌe ꞌite he aha te meꞌe i topa ꞌi ira ꞌi tū ŋā mahana nei?
19He ꞌui e Ietū:
—¿He aha rā te meꞌe i topa?
He kī e rā nuꞌu:
—He meꞌe i topa ki a Ietū o Nātāreta. A ia he perofeta pūai e tahi ki te mata o te ꞌAtua ꞌe ki te taŋata taꞌatoꞌa hai meꞌe aŋa ꞌe vānaŋa e ia. 20ꞌE, i toꞌo nō e te ⌊oromatuꞌa⌋ ꞌe e te nuꞌu ra-rahi he vaꞌai mo haka ūtuꞌa ꞌe mo tiŋaꞌi ꞌi ruŋa i te tātaurō. 21I manaꞌu ai a mātou māꞌana e haka eꞌa i te itaraera mai roto i te ꞌati. Ka toru mahana a tuꞌa o te topa o te meꞌe nei.
22»ꞌE, i māere rō mātou ꞌi te vānaŋa kī mai e te tētahi ŋā viꞌe o mātou. I oho rō rāua, ꞌi te pō era ꞌā, ki te kona haka rē era i te hakari o Ietū, 23ꞌe kai takeꞌa i tōꞌona hakari. I hoki mai era ananake, he ꞌaꞌamu mai ko takeꞌa ꞌā e rāua e rua merahi, ꞌe i kī rō ko ora ꞌā a Ietū mai te mate. 24I oho rō te tētahi nuꞌu haka ꞌou o mātou mo uꞌi ꞌe he takeꞌa i rā kona pa he meꞌe kī e rā ŋā viꞌe, ꞌe kai takeꞌa takoꞌa i a Ietū.
25He kī ia e Ietū:
—¡Ko te aŋa riꞌa-riꞌa i a kōrua mo ⌊haka moe i te manaꞌu⌋ ꞌi ruŋa i te meꞌe taꞌatoꞌa pāpaꞌi e te perofeta o ruŋa i te ⌊Kiritō⌋! 26¿Taꞌe ꞌō ꞌi raꞌe te ŋā meꞌe taꞌatoꞌa ena ana topa ki a ia, ꞌe ꞌai ka vaꞌai iho e te ꞌAtua i te tōroꞌa he Pūꞌoko Haka Tere o te meꞌe taꞌatoꞌa?
27He haꞌamata ia he haka aŋi-aŋi he oho ki tū ŋā kope era i te meꞌe taꞌatoꞌa pāpaꞌi o ruŋa i a ia ꞌi ruŋa i te ⌊Pāpaꞌi Moꞌa⌋, i haꞌamata ai mai te ŋā puka pāpaꞌi era e ⌊Mōtē⌋ ki te puka taꞌatoꞌa pāpaꞌi e te perofeta.
28I tuꞌu era ananake ki te kona ki ira e oho era, he haka tuꞌu a Ietū pa he meꞌe: he oho rō ꞌai a ia. 29He kī e tū nuꞌu era:
—Ka noho mai koe. Nā ko ahi-ahi ꞌā ꞌe pe te ꞌata pō e oho ena.
He uru ia a Ietū ki roto i te hare he noho ananake. 30I noho era ꞌi ruŋa i te ꞌamuramaꞌa mo kai, he toꞌo e Ietū i te haraoa ki tōꞌona rima, he māuru-uru ki te ꞌAtua, he mo-more ꞌe he vaꞌai ki rā ŋā kope. 31ꞌI rā hora i haꞌatiꞌa iho ai e te ꞌAtua mo aŋi-aŋi ko Ietū ꞌō rā meꞌe. ꞌI tū hora mau era ꞌā i ŋaro ai a Ietū.
32He kī e tū ŋā kope era ki a rāua ꞌā: «¡ꞌO ira mau ꞌana ꞌō tāua e ŋaroꞌa era i te ora ꞌi roto i te māhatu e haka aŋi-aŋi mai era e ia ꞌi te ara o ruŋa i te Pāpaꞌi Moꞌa!».
33ꞌI rā hora ꞌā he eꞌa ararua he hoki ki Hērutarema. I tuꞌu era he takeꞌa e taka-taka rō ꞌana tū nuꞌu ꞌāpōtoro era e hoꞌe ꞌahuru mā hoꞌe ꞌe tētahi nuꞌu haka ꞌou o rāua. 34He kī e rā nuꞌu ki tū ŋā kope era hoko rua: «¡He parautiꞌa ko ora haka ꞌou ꞌana a Ietū; ko haka takeꞌa ꞌā i a ia ki a Tīmona!».
35He ꞌaꞌamu ia e tū ŋā kope era i tū meꞌe topa era ꞌi te ara, ꞌe pē hē i aŋi-aŋi ai e rāua i a Ietū ꞌi te hora mo-more i te haraoa.
He haka takeꞌa iŋa o Ietū i a ia
(Māteo 28.16-20; Marko 16.14-18; Iovani 20.19-23)
36E vānaŋa nō ꞌana ananake i oꞌo ai a Ietū ki vāeŋa o rāua he ꞌaroha: «Ka ai ꞌi ruŋa i a kōrua te haumārū o te ꞌAtua».
37He riꞌa-riꞌa tū nuꞌu era. Pē nei e manaꞌu era: ko takeꞌa ꞌana e rāua i te vārua. 38He kī e Ietū: «¿He aha rā kōrua e riꞌa-riꞌa ena ꞌe e ꞌaka-ꞌaka ena te manaꞌu? 39Ka uꞌi mai rā tōꞌoku rima ꞌe tōꞌoku vaꞌe. Ka hāhā mai rā: ꞌina he ivi ꞌe he hakari o te vārua pa he meꞌe ena o kōrua e uꞌi mai ena. Ko au mau ꞌā te meꞌe nei».
40I oti era te kī i tū vānaŋa era, he haka takeꞌa i tōꞌona rima ꞌe i tōꞌona vaꞌe. 41He māere tū nuꞌu era koia ko koa, ꞌe, ka ai atu pē ira, ko te ꞌaka-ꞌaka iŋa ꞌana te manaꞌu pē nei ē: ko Ietū ꞌō rā meꞌe. ꞌO ira i ꞌui ai e Ietū: «¿ꞌIna ꞌō kōrua meꞌe mo kai?».
42He vaꞌai e rā nuꞌu e tahi parehe ika i tunuahi. 43He toꞌo e Ietū ꞌe he kai mo aŋi-aŋi e rāua taꞌe a ia he vārua.
44I oti era he kī: «Te meꞌe topa mai nei he meꞌe ko haka ꞌite atu era ꞌā e au ꞌi muꞌa ꞌā pē nei ē: te meꞌe taꞌatoꞌa pāpaꞌi e Mōtē, e te perofeta ꞌe ꞌi ruŋa i te puka o te hīmene o ruŋa i a au e haka tano tahi rō».
45He haka aŋi-aŋi ia ki tū nuꞌu era ꞌāꞌana i te haꞌaauraꞌa o te meꞌe pāpaꞌi ꞌi ruŋa i te Pāpaꞌi Moꞌa o ruŋa i a ia, 46he kī:
«Pē nei i pāpaꞌi ai: e mate rō te Kiritō, e ora haka ꞌou rō ꞌi te toru mahana, 47ꞌe hai ꞌīŋoa ōꞌona ka haka ꞌite ka oho ena ki te nuꞌu, mai Hērutarema ki te henua taꞌatoꞌa o te ao, mo huri o te manaꞌu ki te ꞌAtua ki haka kore ai i te hara.
48»E haka ꞌite kōrua i te meꞌe taꞌatoꞌa nei ꞌo te ai he mataꞌite kōrua. 49ꞌE a au e haka turu rō mai ki ruŋa i a kōrua i te ⌊Vārua Maitai⌋ hōrea atu e tōꞌoku Matuꞌa. Ka noho kōrua ꞌi nei ꞌi Hērutarema ꞌātā ki te topa iŋa atu ōꞌona ki ruŋa i a kōrua».
He iri iŋa o Ietū ki te raŋi
(Marko 16.19-20)
50He oho ia a Ietū ananake ko tū nuꞌu era ki Vētānia. I tuꞌu era he maꞌu a Ietū i tōꞌona rima a ruŋa he haꞌamaitai i rā nuꞌu. 51E haꞌamaitai nō ꞌana he haꞌamata he iri he oho ki te raŋi. 52He haꞌamuri ia rā nuꞌu ki a Ietū.
I oti era he hoki tahi ki Hērutarema ko koa atu ꞌana. 53Te aŋa ananake he noho ꞌi te ⌊Kona Haꞌamuri ꞌAtua⌋ ꞌe he haꞌahana-hana ki a ia.
© 2018, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.
Ruka 24
24
He haka ꞌite i te ora iŋa o Ietū mai te mate
(Māteo 28.1-10; Marko 16.1-8; Iovani 20.1-10)
1ꞌI te mahana raꞌe o te tāpati, he mahana tāpati, ꞌi te pō era ꞌā, he hoki rā ŋā viꞌe ki te kona haka rē i te hakari o Ietū e maꞌu rō ꞌana i te manoꞌi haka rito e rāua mo paru o tōꞌona hakari. 2I tuꞌu era ananake, he takeꞌa ko haka tapa ꞌā te māꞌea puru o rā kona. 3He uru ꞌe ꞌina kai takeꞌa i te hakari o Ietū, 4ꞌe ꞌina he aŋi-aŋi he aha te auraꞌa o tū meꞌe era.
He takeꞌa ia ka māroa ꞌi muri i a rāua e rua taŋata e uru rō ꞌana i te kahu e ꞌuira rō ꞌā. 5I takeꞌa era, he tū-turi he noi he haka puā i te rāua tira ki ruŋa i te ꞌōꞌone ko mate ꞌana ꞌi te riꞌa-riꞌa. He kī e tū ŋā kope era:
«¿He aha kōrua e kimi ena i te taŋata ora a te kona o te taŋata mate? 6ꞌIna o nei, ko ora haka ꞌou ꞌā. E manaꞌu kōrua i te meꞌe kī atu e ia ꞌi te hora ꞌi Karirea ꞌana: 7Te ⌊Poki o te taŋata⌋ e vaꞌai rō ki te rima o te nuꞌu hara, e tiŋaꞌi rō ꞌi ruŋa i te tātaurō ꞌe ꞌi te toru mahana he ora haka ꞌou».
8He topa te manaꞌu o tū ŋā viꞌe era ki rā vānaŋa. 9I hoki era mai rā kona, he ꞌaꞌamu i tū meꞌe taꞌatoꞌa era ki te hoꞌe ꞌahuru mā hoꞌe ⌊ꞌāpōtoro⌋ ꞌe ki te nuꞌu taꞌatoꞌa o ira. 10Te ꞌīŋoa o rā ŋā viꞌe ko Māria Matarena, ko Huana, ko ⌊Māria⌋, matuꞌa o ⌊Tanatiako⌋, ꞌe he tētahi atu ŋā viꞌe. 11Te manaꞌu o te ꞌāpōtoro he ꞌaꞌamu e tahi o rā ŋā viꞌe, ꞌe ꞌina he haka roŋo.
12Ka ai atu pē ira, he tahuti he oho a Pētero ki tū kona haka rē era i te hakari o Ietū. I noi i oŋa era, he tāvana nō te meꞌe i takeꞌa. He hoki ki te hare koia ko māere ꞌi tū meꞌe era.
ꞌI te ara ki Emaū
(Marko 16.12-13)
13ꞌI rā mahana mau ꞌā, he eꞌa he oho e rua nuꞌu hāpī ꞌa Ietū ki te kona te ꞌīŋoa ko Emaū. Te roa o rā kona mai Hērutarema e rua hora tūmaꞌa mo haꞌere. 14E ꞌaꞌamu e oho ꞌana ararua ꞌi te ara o ruŋa o tū meꞌe taꞌatoꞌa topa era ki a Ietū.
15E vānaŋa nō ꞌana, he haka hāhine a Ietū ki muri, he hāꞌere he oho ananake. 16Ka ai atu ꞌi muri i a rāua, ꞌina he aŋi-aŋi he taꞌe haꞌatiꞌa mo ꞌite ko Ietū ꞌō rā meꞌe. 17He ꞌui e Ietū:
—¿He aha rā te kōrua meꞌe e vānaŋa ena?
He māroa rā ŋā kope ko koromaki atu ꞌā. 18E tahi o rāua te ꞌīŋoa ko Kereofa i pāhono:
—¿Ko koe mau nō te taŋata ꞌi Hērutarema i taꞌe ꞌite he aha te meꞌe i topa ꞌi ira ꞌi tū ŋā mahana nei?
19He ꞌui e Ietū:
—¿He aha rā te meꞌe i topa?
He kī e rā nuꞌu:
—He meꞌe i topa ki a Ietū o Nātāreta. A ia he perofeta pūai e tahi ki te mata o te ꞌAtua ꞌe ki te taŋata taꞌatoꞌa hai meꞌe aŋa ꞌe vānaŋa e ia. 20ꞌE, i toꞌo nō e te ⌊oromatuꞌa⌋ ꞌe e te nuꞌu ra-rahi he vaꞌai mo haka ūtuꞌa ꞌe mo tiŋaꞌi ꞌi ruŋa i te tātaurō. 21I manaꞌu ai a mātou māꞌana e haka eꞌa i te itaraera mai roto i te ꞌati. Ka toru mahana a tuꞌa o te topa o te meꞌe nei.
22»ꞌE, i māere rō mātou ꞌi te vānaŋa kī mai e te tētahi ŋā viꞌe o mātou. I oho rō rāua, ꞌi te pō era ꞌā, ki te kona haka rē era i te hakari o Ietū, 23ꞌe kai takeꞌa i tōꞌona hakari. I hoki mai era ananake, he ꞌaꞌamu mai ko takeꞌa ꞌā e rāua e rua merahi, ꞌe i kī rō ko ora ꞌā a Ietū mai te mate. 24I oho rō te tētahi nuꞌu haka ꞌou o mātou mo uꞌi ꞌe he takeꞌa i rā kona pa he meꞌe kī e rā ŋā viꞌe, ꞌe kai takeꞌa takoꞌa i a Ietū.
25He kī ia e Ietū:
—¡Ko te aŋa riꞌa-riꞌa i a kōrua mo ⌊haka moe i te manaꞌu⌋ ꞌi ruŋa i te meꞌe taꞌatoꞌa pāpaꞌi e te perofeta o ruŋa i te ⌊Kiritō⌋! 26¿Taꞌe ꞌō ꞌi raꞌe te ŋā meꞌe taꞌatoꞌa ena ana topa ki a ia, ꞌe ꞌai ka vaꞌai iho e te ꞌAtua i te tōroꞌa he Pūꞌoko Haka Tere o te meꞌe taꞌatoꞌa?
27He haꞌamata ia he haka aŋi-aŋi he oho ki tū ŋā kope era i te meꞌe taꞌatoꞌa pāpaꞌi o ruŋa i a ia ꞌi ruŋa i te ⌊Pāpaꞌi Moꞌa⌋, i haꞌamata ai mai te ŋā puka pāpaꞌi era e ⌊Mōtē⌋ ki te puka taꞌatoꞌa pāpaꞌi e te perofeta.
28I tuꞌu era ananake ki te kona ki ira e oho era, he haka tuꞌu a Ietū pa he meꞌe: he oho rō ꞌai a ia. 29He kī e tū nuꞌu era:
—Ka noho mai koe. Nā ko ahi-ahi ꞌā ꞌe pe te ꞌata pō e oho ena.
He uru ia a Ietū ki roto i te hare he noho ananake. 30I noho era ꞌi ruŋa i te ꞌamuramaꞌa mo kai, he toꞌo e Ietū i te haraoa ki tōꞌona rima, he māuru-uru ki te ꞌAtua, he mo-more ꞌe he vaꞌai ki rā ŋā kope. 31ꞌI rā hora i haꞌatiꞌa iho ai e te ꞌAtua mo aŋi-aŋi ko Ietū ꞌō rā meꞌe. ꞌI tū hora mau era ꞌā i ŋaro ai a Ietū.
32He kī e tū ŋā kope era ki a rāua ꞌā: «¡ꞌO ira mau ꞌana ꞌō tāua e ŋaroꞌa era i te ora ꞌi roto i te māhatu e haka aŋi-aŋi mai era e ia ꞌi te ara o ruŋa i te Pāpaꞌi Moꞌa!».
33ꞌI rā hora ꞌā he eꞌa ararua he hoki ki Hērutarema. I tuꞌu era he takeꞌa e taka-taka rō ꞌana tū nuꞌu ꞌāpōtoro era e hoꞌe ꞌahuru mā hoꞌe ꞌe tētahi nuꞌu haka ꞌou o rāua. 34He kī e rā nuꞌu ki tū ŋā kope era hoko rua: «¡He parautiꞌa ko ora haka ꞌou ꞌana a Ietū; ko haka takeꞌa ꞌā i a ia ki a Tīmona!».
35He ꞌaꞌamu ia e tū ŋā kope era i tū meꞌe topa era ꞌi te ara, ꞌe pē hē i aŋi-aŋi ai e rāua i a Ietū ꞌi te hora mo-more i te haraoa.
He haka takeꞌa iŋa o Ietū i a ia
(Māteo 28.16-20; Marko 16.14-18; Iovani 20.19-23)
36E vānaŋa nō ꞌana ananake i oꞌo ai a Ietū ki vāeŋa o rāua he ꞌaroha: «Ka ai ꞌi ruŋa i a kōrua te haumārū o te ꞌAtua».
37He riꞌa-riꞌa tū nuꞌu era. Pē nei e manaꞌu era: ko takeꞌa ꞌana e rāua i te vārua. 38He kī e Ietū: «¿He aha rā kōrua e riꞌa-riꞌa ena ꞌe e ꞌaka-ꞌaka ena te manaꞌu? 39Ka uꞌi mai rā tōꞌoku rima ꞌe tōꞌoku vaꞌe. Ka hāhā mai rā: ꞌina he ivi ꞌe he hakari o te vārua pa he meꞌe ena o kōrua e uꞌi mai ena. Ko au mau ꞌā te meꞌe nei».
40I oti era te kī i tū vānaŋa era, he haka takeꞌa i tōꞌona rima ꞌe i tōꞌona vaꞌe. 41He māere tū nuꞌu era koia ko koa, ꞌe, ka ai atu pē ira, ko te ꞌaka-ꞌaka iŋa ꞌana te manaꞌu pē nei ē: ko Ietū ꞌō rā meꞌe. ꞌO ira i ꞌui ai e Ietū: «¿ꞌIna ꞌō kōrua meꞌe mo kai?».
42He vaꞌai e rā nuꞌu e tahi parehe ika i tunuahi. 43He toꞌo e Ietū ꞌe he kai mo aŋi-aŋi e rāua taꞌe a ia he vārua.
44I oti era he kī: «Te meꞌe topa mai nei he meꞌe ko haka ꞌite atu era ꞌā e au ꞌi muꞌa ꞌā pē nei ē: te meꞌe taꞌatoꞌa pāpaꞌi e Mōtē, e te perofeta ꞌe ꞌi ruŋa i te puka o te hīmene o ruŋa i a au e haka tano tahi rō».
45He haka aŋi-aŋi ia ki tū nuꞌu era ꞌāꞌana i te haꞌaauraꞌa o te meꞌe pāpaꞌi ꞌi ruŋa i te Pāpaꞌi Moꞌa o ruŋa i a ia, 46he kī:
«Pē nei i pāpaꞌi ai: e mate rō te Kiritō, e ora haka ꞌou rō ꞌi te toru mahana, 47ꞌe hai ꞌīŋoa ōꞌona ka haka ꞌite ka oho ena ki te nuꞌu, mai Hērutarema ki te henua taꞌatoꞌa o te ao, mo huri o te manaꞌu ki te ꞌAtua ki haka kore ai i te hara.
48»E haka ꞌite kōrua i te meꞌe taꞌatoꞌa nei ꞌo te ai he mataꞌite kōrua. 49ꞌE a au e haka turu rō mai ki ruŋa i a kōrua i te ⌊Vārua Maitai⌋ hōrea atu e tōꞌoku Matuꞌa. Ka noho kōrua ꞌi nei ꞌi Hērutarema ꞌātā ki te topa iŋa atu ōꞌona ki ruŋa i a kōrua».
He iri iŋa o Ietū ki te raŋi
(Marko 16.19-20)
50He oho ia a Ietū ananake ko tū nuꞌu era ki Vētānia. I tuꞌu era he maꞌu a Ietū i tōꞌona rima a ruŋa he haꞌamaitai i rā nuꞌu. 51E haꞌamaitai nō ꞌana he haꞌamata he iri he oho ki te raŋi. 52He haꞌamuri ia rā nuꞌu ki a Ietū.
I oti era he hoki tahi ki Hērutarema ko koa atu ꞌana. 53Te aŋa ananake he noho ꞌi te ⌊Kona Haꞌamuri ꞌAtua⌋ ꞌe he haꞌahana-hana ki a ia.
© 2018, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.