AR LUKA 6
6
Yá ma̱xte ar Hesu bi doka ya ngötꞌe̱i har pa ntsa̱ya̱
(Mt. 12:1‑8; Mr. 2:23‑28)
1Nꞌar pa ntsa̱ya̱ ar Hesu ne yá ma̱xte bi tho ha ya hwöhi xki ꞌbotꞌa ya tꞌe̱i, ha nuyá ma̱xte mi toka ya ngötꞌe̱i, ne mi töki mi tsa.
2Nuꞌmú̱ ꞌra ya de̱ngaꞌbe̱pate mi hyandi, bi ꞌya̱ni ne bi ꞌñembabiꞌu̱:
—Yoꞌö gi o̱thu̱ nöꞌö hingi ho da tꞌo̱tꞌa har pa ntsa̱ya̱.
3Ha nu ar Hesu bi dödi ne bi ꞌñembabiꞌu̱:
—Ha hinxka nehu̱ nöꞌö bi ꞌyo̱tꞌa nꞌagi ar Dabi núꞌmu̱ mi zu̱hwi ar thuhu yá ñꞌowi.
4Bi yu̱tꞌa hár nijö Jö, ne bi gu̱ka nuya thuhme xki ꞌbo̱ꞌspa Jö. Nuya thuhmeyu̱, hinto mi tsa̱ nda zi, ho̱nse̱ ya möjö. Mödi ar Dabi bi zi, ne bi umbabi gatho nuꞌu̱ togo mi ñꞌowi.
5Ne bi ꞌñembabi nꞌehe:
—Nöꞌö Togo ba e bi Njöꞌi, gehnu̱ ár Hmu ar pa ntsa̱ya̱.
Ar ñꞌo̱ho̱ xki ꞌyotꞌa ár ꞌye̱
(Mt. 12:9‑14; Mr. 3:1‑6)
6Manꞌar pa ntsa̱ya̱ ar Hesu bi yu̱tꞌa ha yá nijöꞌu̱, ne bi du̱ꞌmi mi uti. Ka mi ꞌbu̱hnu̱ nꞌar ñꞌo̱ho̱ xki ꞌyotꞌa ár ꞌye̱ ñꞌe̱i.
7Ha nuya bötꞌofo ne ya de̱ngaꞌbe̱pate, mi öda ar Hesu mi handi ha nda o̱the ar ñꞌo̱ho̱ har pa ntsa̱ya̱, ne nda dinga te nda hyo̱xꞌu̱.
8Har Hesu mi pötwatho yá mfeniꞌu̱, ne bi ꞌñemba ar ñꞌo̱ho̱ xki ꞌyotꞌa ár ꞌye̱:
—Nangi, ꞌba̱ madetho.
Ha nöꞌö ar ñꞌo̱ho̱ dama bi nangi, ne bi mꞌa̱ madetho.
9Nepꞌu̱ ar Hesu bi ꞌñembabi nuya bötꞌofo ne nuya de̱ngaꞌbe̱pate:
—Ma ga o̱tꞌahu̱ nꞌar ntꞌa̱ni: Teme xiñho da tꞌo̱tꞌe har pa ntsa̱ya̱, ar ñho wa ar tsꞌomꞌu̱i. Da tꞌo̱the nꞌar da̱thi, wa da the̱gi da du.
10Ne bi kꞌötꞌa gatho nuꞌu̱ mi ꞌbu̱hnu̱, ne bi ꞌñembabi ar ñꞌo̱ho̱:
—Maka ri ꞌye̱.
Ar ñꞌo̱ho̱ bi maka ár ꞌye̱, ne dama bi ditsꞌi.
11Nuya de̱ngaꞌbe̱pate ne ya bötꞌofo xa bi mbo̱ yá kwe̱, ne mi ñꞌa̱nga nꞌa ngu nꞌa teme nda japꞌu̱ ar Hesu.
Ar Hesu bi hwahna nuꞌu̱ ꞌre̱tꞌamayoho yá mpo̱te
(Mt. 10:1‑4; Mr. 8:13‑19)
12Nuya paꞌu̱ ar Hesu bi bo̱xa ha nꞌar tꞌo̱ho̱, ma ba a̱pa Jö, ne gatho ar xui bi mꞌu̱hnu̱ mi ñöwi ár Dada.
13Ár hyaxꞌö bi zohna gatho nuꞌu̱ mi te̱ni. Ne bi hwahna ꞌre̱tꞌamayoho yá ma̱xte, ne bi ꞌñembabi yá mpo̱te nꞌehe.
14Go gehyu̱ yá thuhuꞌu̱: ar Simu nöꞌö bi tꞌembabi ar Pedro, ar Andre ár jödöpꞌu̱ꞌö, ar Hakobo ne ar Xuwa, ar Lipe, ne ar Bartolo,
15ar Teo, ar Toma, ne nöꞌö manꞌar Hakobo ár tꞌu̱ ar Alfeo, manꞌar Simu togo mi tꞌembabi ar ñöngahnini nꞌehe,
16ar Huda nöꞌö ár jödö ar Hakobo, ne ar Huda Iskariote togo mꞌe̱fa bi da̱ ar Hesu.
Ar Hesu bi ma̱xa nze̱ ya jöꞌi
(Mt. 4:23‑25)
17Nepꞌu̱ ar Hesu ba kö har tꞌo̱ho̱, ba ñꞌowi nuꞌu̱ ꞌre̱tꞌamayoho yá ma̱xte. Ne bi zo̱ñꞌu̱ ha nꞌar ꞌbatha habu̱ xki mhuntsꞌa nze̱ye̱ ya jöꞌi mi te̱ni. Ne mi janu̱ ma nze̱ye̱ ya jöꞌi, ma ya me Herusalen ne maꞌra ya hnini har ha̱i Nhudea, maꞌra xki ꞌñe har hnini Tiro ne Sidon ꞌbu̱ hár ñöni ar döta ñho̱nthe. Nuya jöꞌiyu̱ ba ehe nda ꞌyo̱xa nöꞌö mi mönga ar Hesu, ne nda o̱thebi yá hñeni.
18Nuꞌu̱ mi nthe̱xkwi ya tsꞌondöhi mi e̱mbabi.
19Ne gatho ya jöꞌi xa mi ne nda da̱nga ar Hesu, ngetho nuꞌu̱ togo nda da̱ni, mi po̱nga nꞌar tsꞌe̱di mi hökwa gatho yá hñeni.
Ar Hesu bi mönga nuꞌu̱ nza̱tho ne nuꞌu̱ ñꞌu̱da yá mꞌu̱i
(Mt. 5:1‑12)
20Ar Hesu bi hyanda yá ma̱xte, ne bi ꞌñenö:
—Nza̱tho nuya gi hyoyahu̱, ngetho xi nhwëkꞌahu̱ ár tsꞌu̱tꞌwi Jö.
21Nza̱tho nuya gi thohu̱ ar thuhu, ngetho ma gi niñöhu̱.
Nza̱tho nuya gi zoñhu̱pya, ngetho ma gi njohya gi nthehu̱.
22Nza̱tho núꞌmu̱ xta u̱tsaꞌihu̱ ya jöꞌi, xta guꞌahu̱, xta zañꞌahu̱, ne hinda ne da beñꞌahu̱ ri thuhuhu̱ ngu nꞌar tsꞌojöꞌi, ngetho gi te̱ñhu̱ Nöꞌö Togo ba e bi Njöꞌi.
23Nuya pa xki thohu̱ gatho nuya thogiyu̱, xa gi njohyahu̱, ngetho xa ma gi hñöñhu̱ nꞌar nthöhönu̱ mañö mhetsꞌi. Beñhu̱ mamꞌe̱tꞌo, gatho nuyá mꞌe̱hni ar tsi Dada bi ntꞌu̱tsa nguꞌahu̱ nꞌehe.
24Ha hwëkate nuꞌahu̱ te xka pe̱ꞌsu̱wa har ximha̱i. Xi göxa ri johyahu̱ xka pe̱ꞌsu̱.
25Hwëkate nuꞌahu̱ hinxka thohu̱ ar thuhu, ngetho mꞌe̱fa xa ma da zitꞌahu̱ ar thuhu.
Hwëkate nuꞌahu̱ xa gi johyahu̱pya, ngetho mꞌe̱fa xa ma gi nzoñhu̱ gi thohu̱ ar dumu̱i.
26Hwëkateꞌihu̱ nuꞌmu̱ gatho ya jöꞌi esꞌahu̱ ri nsuhu̱, ngetho nuya jöꞌi mi ꞌbu̱ mamꞌe̱tꞌo, njapꞌu̱ mi eꞌspa yá nsu nuyá mꞌe̱hnise̱ hinxki me̱hna Jö.
Möhu̱ ri ñꞌu̱nihu̱
(Mt. 5:38‑48; 7:12)
27Ha nuꞌahu̱ gi o̱xu̱ nöꞌö teme di mö, möhu̱ ri ñꞌu̱nihu̱, ne ꞌyo̱tꞌwabihu̱ ar ñho nuꞌu̱ togo u̱tsaꞌihu̱.
28ꞌYa̱fu̱ Jö da jöpa nuꞌu̱ togo tsañꞌahu̱, ne matꞌwabihu̱ Jö nuꞌu̱ togo ñömañꞌu̱ꞌihu̱.
29Ha nuꞌmu̱ togo da me̱pꞌa nꞌa ri hmihu̱, ñhe̱hu̱ da me̱pꞌa nöꞌö manꞌa nꞌehe. Ha nuꞌmu̱ da hñömpꞌa ri pa̱tꞌihu̱, hye̱hu̱ da hñöxa ri pahnihu̱ nꞌehe.
30Nuꞌmu̱ togo te da ꞌya̱ꞌahu̱, umbabihu̱. Ne nuꞌmu̱ da hñöñꞌahu̱ nꞌa te ri me̱tihu̱, yo gi a̱pabihu̱.
31Nöꞌö teme gi nehu̱ da ꞌyo̱tꞌahu̱ ya jöꞌi, ꞌyo̱tꞌwabihu̱ njapꞌu̱ nꞌehe.
32Nuꞌmu̱ ho̱nse̱ gi möhu̱ togo möꞌahu̱, tema ñho gi o̱thu̱ ꞌmu̱. Ha hingi japꞌu̱ yá ñꞌohu̱ ya tsꞌokte nꞌehe.
33Ne nuꞌmu̱ ho̱nse̱ gi koꞌsfu̱ ar ñho nuꞌu̱ togo xi ꞌyo̱tꞌahu̱ nꞌehe, tema ñho gi o̱thu̱ ꞌmu̱. Ngetho nuya tsꞌokte njapꞌu̱tho nꞌehe.
34Ha nuꞌmu̱ gi hmifu̱ ri bojöhu̱ ho̱nse̱ nuꞌu̱ togo gi pöhu̱ da gutꞌahu̱, tema ñho gi o̱thu̱ ꞌmu̱. Ngetho ya tsꞌokte njapꞌu̱ꞌu̱, hmipa yá bojö nuꞌu̱ togo pödi da koꞌspabi.
35Nuꞌahu̱ möhu̱ ri ñꞌu̱nihu̱ ne ꞌyo̱tꞌwabihu̱ ar ñho. Hmipabihu̱ nöꞌö da miꞌahu̱, ne yo gi to̱ꞌmhu̱ da kosꞌahu̱. Ngetho nuꞌmu̱ gi ꞌyo̱thu̱ njapꞌu̱, ma gi hñöñhu̱ nꞌar döta nthöhö, ne da nheki yá bötsiꞌihu̱ Jö bi ꞌbu̱ mhetsꞌi. Ngetho nöꞌö pe̱ꞌspa ar tsꞌe̱ti ya tsꞌomꞌu̱i ne nuꞌu̱ hiñꞌotho yá njamödi.
36Jange nuꞌahu̱ pe̱ꞌspabihu̱ ar hwëki gatho ya jöꞌi, ngu o̱tꞌa Jö ri Dadahu̱.
Yo gi theñhu̱ ri ñꞌohu̱
(Mt. 7:1‑5)
37Yo gi nthentehu̱, ne njapꞌu̱ hinda ntheñꞌahu̱ nꞌehe. Yo gi ñöthu̱ ar mfe̱i, ne hinda ñhötꞌahu̱ ar mfe̱i nꞌehe. Pumbabihu̱ maꞌra, ne njapꞌu̱ da mpumpꞌahu̱ nꞌehe.
38Uñhu̱, ne da tꞌaꞌahu̱, nꞌar hoga tꞌe̱ni xi nhwötꞌi ne xa di ꞌbaxki. Ngu nöꞌö ar tꞌe̱ni gi e̱ñhu̱, getꞌar tꞌe̱ni ma da tꞌe̱ñꞌahu̱ nꞌehe.
39Nepꞌu̱ nöꞌö bi xipabiꞌu̱ nꞌar ꞌbede, ne bi ꞌñembabi:
—Hage da za̱ nꞌar goda̱ da gu̱hna manꞌár migoda̱wi. Hage hinda hyo̱ gatho yoho har otsꞌi.
40Hinjoꞌo nꞌar jöꞌi togo tꞌuti di töpa ár mfödi ár utate. Ha nuꞌmu̱ da bödi xiñho, nuꞌmú̱ hö, da ñhe̱hwi ár utate.
41Hanja gi handwa ár tsꞌoki ri ku, njangutho nꞌar paxi o hár da̱ꞌö, ne hanja hingi jamasu nöꞌö ri döta tsꞌoki ngu nꞌar xo̱ka za o ha ri da̱ge.
42Ne hanja da za̱ gi ꞌñembabi ri ku: To̱ꞌmi ga höpꞌa ar paxi o ha ri da̱. Ne hanja hingi handa nöꞌö ar xo̱ka za o ha ri da̱ge. Xa gar nemhñö. Hñö mꞌe̱tꞌo nöꞌö ar za o ha ri da̱ge, ne njapꞌu̱ da za̱ gi hyanda xiñho, ne gi hñöꞌmba ar paxi o hár da̱ ri ku.
Fötho tema zaꞌö xta födi te uni
(Mt. 7:15‑20; 12:34‑35)
43Hiñꞌotho nꞌar hoga ꞌba̱iza da unga nöꞌö hingi ho da tsꞌi, wa nꞌar tsꞌoꞌba̱i da unga nöꞌö xiñho.
44Föta tema zaꞌö xta födi te uni. Ngetho nuya ꞌmini hinda tsa̱ da nthu̱kwa ya iuxi, ha nuya ꞌminza hinda tsa̱ da njo ya obxi.
45Njapꞌu̱tho nꞌehe nꞌar hogajöꞌi o̱tꞌa nöꞌö xiñho, ngetho xi me̱ꞌsa ar ñho hár mfeni. Ha nor tsꞌomꞌu̱i jöꞌi o̱tꞌa nöꞌö hingi ho, ngetho hár mfeni hyaxtho benga nöꞌö hingi ho. Nöꞌö di pe̱ꞌsu̱ ha ma mfenihu̱, geꞌö po̱nga ha ma nehu̱.
Yoho ya ñꞌo̱ho̱ bi hyo̱ yá ngu
(Mt. 7:24‑27)
46Hanja gi engagihu̱: Ma tsi Hmuꞌihe, ma tsi Hmuꞌihe, ne hingi ne gi ꞌyo̱thu̱ nöꞌö di xiꞌahu̱.
47Nöꞌö togo da e da zu̱kagi, da ꞌyo̱xa nöꞌö di mö ne da ꞌyo̱tꞌe, ma ga xiꞌahu̱ te ñhe̱hwi.
48Nöꞌö ma ga he̱kwatho nꞌar ñꞌo̱ho̱ ho̱ nꞌar ngu. Bi xa̱ꞌma habu̱ da ꞌñe ár ndu̱i, bi zo̱nga habu̱ o ar medo, ne ka bi du̱ꞌmnu̱ bi gutsꞌi. Ne nu mi zo̱ ya döꞌye, ne bi gö ya nzo̱the, bi tho habu̱ mi ꞌbu̱ ar ngu. Nunar nguꞌö himbi ꞌñöni, ngetho ár ndu̱i mi foxa har medo.
49Ha nöꞌö togo da ꞌyo̱xa nöꞌö di mö ne hinda ꞌyo̱tꞌe, ma ga he̱kwatho nꞌar ñꞌo̱ho̱ bi hyo̱ ár ngu har ꞌbaxka ha̱i, himbi xa̱ꞌmi nda hyokwa ár ndu̱i. Ne mi zo̱ ya nzo̱the, xa mar nze̱di, ne bi textꞌa nor nguꞌö, ne xa bi hwata gatho.
© 2003, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.