Mateu 5
5
1Kwaiwete 'gã nesakawe Jejui 'ga ojeupia'i awau ywytyra rupi. A'eramũ 'ga wapyka. 'Ga apygauwe 'ga ree ijemu'ewet ma'e 'gã 'ua wapyka 'ga pyri. 2A'erauwe Jejui 'ga oje'ega 'gã nupe, 'gã mu'jau 'Uwarete 'ga remifutar are.
Iku'i ma'e
(Luka 6.20-23)
3—Jarejuwarete 'ga upe “Jetywerete je tekou. Ejejuka je ree” 'jara 'gã aku'iramũ ajemogyau.
A'e 'gã Janeruwarete 'ga imogyau wemiayuwamũ.
A'eramũ 'gã aku'iramũ ajemogyau.
4Ojoo'o ma'e 'gã aku'iramũ ajemogyau.
Anure nipo Janeruwarete 'ga 'gã mojemogypyyka'i 'gã mogyau 'gã 'arasig awi.
A'eramũ nipo 'gã aku'iramũ ajemogyau.
5Ajuee ipota'wa ma'e 'gã aku'iramũ ajemogyau.
'Gã nupe Janeruwarete 'ga mama'e esage monoi u'eawer imũ etee futat.
A'eramũ 'gã aku'iramũ ajemogyau.
6A'jea futat Janeruwarete 'ga remifutar imũ etee mama'e are iparuapowet ma'e 'gã aku'iramũ ajemogyau.
A'e 'gã a'jea futat Janeruwarete 'ga opoat mama'e apoukaa wemifutar imũ.
A'eramũ 'gã aku'iramũ ajemogyau.
7Ajuee ajemuaẽm ma'e 'gã a'jea futat iku'i ajemogyau.
'Gã nee nipo Janeruwarete 'ga jemuaẽmi.
A'eramũ 'gã aku'iramũ ajemogyau.
8A'jea futat mama'e esage are etee ea'at ma'e 'gã iku'i futat ajemogyau.
“Tamuoryp Jarejuwarete 'ga 'jau”, 'jau nipo 'gã ojeupe.
A'eramũ nipo anure aipo 'gã awau Jarejuwarete 'ga pyri.
A'eramũ 'gã a'e are aku'iramũ ajemogyau.
9Ajaupe ojomota'waara 'gã aku'iramũ ajemogyau.
Anure nipo Janeruwarete 'ga 'i 'gã nupe: “'Agamũ jera'yra 'gã”, 'jau nipo 'ga 'gã nupe.
A'eramũ 'gã aku'iramũ ajemogyau.
10Jarejuwarete 'ga remifutara apo are ereko tyweripyrera 'gã nipo aku'iramũ ajemogyau.
A'e 'gã Janeruwarete 'ga amogy wemiayuwamũ.
A'eramũ 'gã aku'iramũ ajemogyau—
'jau Jejui 'ga 'gã nupe, 'gã mu'jau ee.
11—Jeremiayuwamũ pejemogyramũ nipo je rerowiare'ema 'gã pẽ kurawi. Pẽ nerekou tyweaete je ree. Pẽ je'ẽwu'jaga je ree. A'ere pẽẽ pejejereko tywereteramũ pẽku'i etee futat pejejemogyau— 'jau 'ga 'gã nupe. 12—Anure nipo Janeruwarete 'ga mama'e esage monoi pẽ nupe kwaiwete. A'eramũ pẽẽ pejeku'iramũ etee pejejemogyau. Ymã te 'ã Janeruwarete 'ga rerowiare'ema 'gã 'ga je'ega mome'wara 'gã nereko tyweretei rakue. A'eramũ nipo 'ga rerowiare'ema 'gã pẽẽ nanẽ pẽ nerekou tyweaete 'ga rerowiaaramũ— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe, 'gã mu'jau ee.
Pẽẽ 'ã jukyra 'jawe
(Maku 9.50; Luka 14.34-35)
13—Jukyra 'jawe pẽẽ. Sã'ã jukyra. Ipyu omosa re 'ã miaro'oa oneme'emamũ. Nan tee futat pẽẽ. Mama'e esage apo re mama'e tywera apoukare'ema 'gã nupe. Sã'ã ae jukyra tyweramũ monoa imỹina imomoa ukupepe. A'eramũ 'ã ipyu wata ma'e 'gã opyruga ee. Nan tee futat pẽẽ. Mama'e tywera aporamũ 'gã mu'jawarũe'em mama'e esage apo are. Nepẽ nerowiari 'gã a'eramũ— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe, 'gã mu'jau ee.
Pẽẽ 'ã tata reny 'jawe
(Maku 4.21-25; Luka 8.16-18)
14—Tata reny 'jawe nanẽ pẽẽ nũ. Tata renya 'ã ypytunaiwa mojesaka. Nan tee futat pẽẽ. Jarejuwarete 'ga remifutar imũ etee mama'e apo re pẽ nesakara 'gã neapyoramũ Jarejuwarete 'ga ree. A'eramũ nipo 'gã 'ga muorypa pẽ nee. Ywytyr apyte'rarimũ amunawa apo re ipyriwara 'gã juejue esaka. Nomimarũi 'ga amũ. Nan tee pẽẽ. Pẽ pyriwara 'gã juejue pẽnemiapofera resaka ajemogyau— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe. 15—Nomonyga'uweri ae arãparĩna mũ imỹina imima mama'e 'ag are. Imonyg ire ae imonoi imỹina ajuesawamũ te. 16Nan tee futat ki pẽẽ. Jarejuwarete 'ga rerowiare'ema 'gã nowase mama'ea peapo. A'eramũ nipo pẽ nesakara 'gã Jarejuwarete 'ga muorypa pẽ nee, pẽ nemiapofer are— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe, 'gã mu'jau ee.
Moisesi 'ga remikwasiaret
17—NaMoisesi 'ga remikwasiarera mateepapa rũi je ruri. “Moisesi 'ga remikwasiarer imũ kasi mama'ea peapo ne”, na'e rũi je tekou. “Janeruwarete 'ga je'ega mome'wara 'gã je'ega nia'wyri”, na'ea'uweri je tekou. Naani. Ee pẽ mueapyo katuawamũ te je ruri. 18A'jea futat 'gã nemikwasiarer ymanera resageramũ janee 'awamũ miamũ futat. A'jea futat nateepawa'uweri Janeruwarete 'ga je'ega jane wi. Ywaga teepawamũ ywy reewe 'eramũ miamũ futat nateepawa'uweri Janeruwarete 'ga je'ega— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe. 19—Anure, Jarejuwarete 'ga pyri 'ga je'ega renuparera 'gã jemogyi kũima'eeteeteramũ. A'ere 'ga je'ega renupap katuare'ema 'gã naani. 'Ga je'ega renup katuare'ema 'gã ajemogyau akotee ma'e 'jawe 'ga pyri oo re. “Peapo kasi mama'ea aipo 'ga je'eg imũ ne” 'jara 'gã nanẽ ajemogyau akotee ma'e 'jawe 'ga pyri oo re nũ. Aipo 'gã namojeupawa rũi 'ga pyri oo re— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe. 20—Fariseu 'gã, Moisesi 'ga remikwasiarer are moromu'jara 'gã netee mama'e esagea wapo 'me ae reape etee. A'eramũ nipo 'gã nesakara 'gã 'jau: “Mama'e esagea 'gã wapo”, 'jau nipo 'gã 'gã nesakara 'gã. A'ere 'gã naJarejuwarete 'ga muorypawamũ rũi mama'e apoi. 'Gã 'jawe kasi peko ne. Jarejuwarete 'ga muorypawamũ etee mama'e apou 'eramũ etee nipo 'ga pẽ mogyi wemiayuwamũ— 'jau 'ga 'gã nupe, 'gã mu'jau ee.
Pẽmara'ne kasi pejepytuna 'gã nee ne
21—Ymã te 'ga amũ 'i janeypy 'gã nupe rakue: “Pejuka kasi 'ga amũ ne. Oporojuka ma'e 'ga nipo 'gã weroo amũ 'wyriara 'ga upe. A'eramũ nipo 'wyriara 'ga oporojuka ma'e 'ga jukaukaa 'gã amũ nupe, 'ga remijukafera repyaawamũ”, 'jau 'ga amũ janeypy 'gã nupe rakue— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe, 'gã mu'jau ee. 22—A'jea futat 'gã 'eawera. A'ere 'awamũ je 'i pẽ nupe: Pẽmara'ne ekoete kasi pejepytuna 'ga ree ne. Opytuna 'ga ree imara'ne ekoete ma'e 'ga nanẽ nipo 'gã erawau ekoete 'wyriara 'ga upe nũ. Opytuna kurapara 'ga nanẽ nipo 'gã erawau ekoete 'wyriara poara 'gã nupe nũ. “Nene'akwaawi te 'ã ene” 'ga amũ upe 'eramũ Janeruwarete 'ga aipo 'jara 'ga monoi mama'eukwaawa rapyaw ipe— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe, 'gã mu'jau ee. 23—A'eramũ ki pẽẽ pejejemogyau esage Jarejuwarete 'ga upe. Jarejuwarete 'ga mogytaaw ipe mama'e mũ rerooaw ipe pejejea'aramũ pejepytuna 'ga ree, pejejee iporomutare'ema 'gã nee 'jau. 24A'eramũ ki pejejee iporomutare'ema 'ga upe ra'ne pejewau 'ga mojyrũmũ pejejeupe. Pejejeupe 'ga mojyrũ re tãmẽjẽ pejewau Jarejuwarete 'ga mogytaaw ipe nũ, mama'e rerawau 'ga upe— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe, 'gã mu'jau ee.
25—“Mama'e tywera 'ga wapo jee”, pejejeupe 'ga amũ 'eramũ pejewau pejeporogytau 'ga upe, 'ga mota'wau pejejeupe. Kasi a'e pe 'ga pẽ nerooi 'wyriara 'ga upe ne. A'eramũ 'wyriara 'ga pẽ monoukaa jefaruu 'ga upe, pẽ munewukaa ne. 26Moromunepawa pype pejemono re nipo nepe'ẽarũi jui. Mama'e tywera apo mepy re tãmẽjẽ te pe'ẽ jui— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe, 'gã mu'jau ee.
Peko kasi pejejuemireko are ne
27—Ymã te 'ã Moisesi 'ga 'i janee rakue: “Peko kasi pejejuemireko are ne”, 'ga 'i janee rakue. 28A'jea futat 'ga 'eawera. A'ere 'awamũ je 'i pẽ nupe: Kũjã mũ resag ire nipo pẽẽ mũ 'jau: “Kuu. Ikatura'mĩ te ẽẽ nũ'ũ. Ako pa je ẽẽ ree kwy”, 'jau nipo pẽẽ pejejeupe. Aipo 'jara 'ga wemirekoe'em are ako ma'ea futat. Wea'aw imũ etee futat aipo 'ga akou wemirekoe'em are— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe, 'gã mu'jau ee. 29—“Jerea je motywet. Ẽẽ resage'em ire amunipo 'ã je najerea'ari ẽẽ ree teko are”, 'jau nipo pẽẽ pejejeupe. A'eramũ je 'jau pẽ nupe: “Orereaa ore motywerukat”, 'jau pejejea pemosok imonou imomoa pejejewi. Kasi a'e pe pẽnea pẽ motywerukaru'jaw ine— 'jau 'ga 'gã nupe. —Wea mosoga ay futat wea mosokara 'gã nupe numiamũ. A'ere mama'eukwaawa rapyaw ipe pẽo te naay teepawi pẽ nui. Janeruwarete 'ga mama'e tywera apoara 'gã monou mama'eukwaawa rapyaw ipe. A'ea te nipo ayay futat aipo pype imonopyra 'gã nupe— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe. 30—“Mama'e apoa ore motywerukat”, 'jau pejepoa pemonok imonou imomoa pejejewi. Aepo monoga ay futat numiamũ. A'ere Janeruwarete 'ga mama'e tywera apoara 'gã mama'eukwaawa rapyaw ipe imomopora teayramũ. A'eramũ waywayramũ imonopyra 'gã nupe— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe.
Peetyg awi pejejemirekoa
(Maku 10.11-12; Luka 16.18)
31—Ymã te Moisesi 'ga 'i rakue: “Pejejemireko retyka ki ka'arana pekwasiarukat 'ga amũ upe ẽẽ ree. ‘Aetyk je ene tejemirekoferamũ akiko’, pe'je ki ikwasiarukaa pejejemirekofera ẽẽ ree, imonou ẽẽ upe”, 'jau 'ga rakue— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe. 32—A'ere je 'awamũ je 'i pẽ nupe: Peetyk ekoete kasi pejejemirekoa ne. 'Ga amũ ẽẽ ree 'ga reko re etee pẽẽ etyka. Kasi a'e pe tekotee 'gã 'i ẽẽ upe: “Oko nipo ẽẽ amutee 'ga ree ra'e. A'eramũ ẽẽ mena 'ga ẽẽ retyka”, 'jau nipo 'gã ẽẽ upe— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe, 'gã mu'jau ee. —A'eramũ 'gã anure kũima'e ẽẽ ree amũ remiarũnamũ 'jau ẽẽ upe ne: “Kuu. Emã'ẽ 'ga kũjã tywera ẽẽ 'ga wereko wemirekoramũ”, 'jau nipo 'gã ẽẽ upe. A'eramũ 'ga ẽẽ rereko re nipo amutee 'gã 'jau: “Amutee 'ga remireko ẽẽ 'ga wereko”, 'jau nipo 'gã 'ga upe— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe, 'gã mu'jau ee.
Pẽ'me kasi Jarejuwarete 'ga upe ne
33—Ymã te Moisesi 'ga 'i janeypy 'gã nupe rakue: “Pẽ'me kasi Jarejuwarete 'ga upe ne. ‘Taapo mama'e esagea ene upe 'jau’ Jarejuwarete 'ga upe 'jaramũ pẽẽ aipoa etee futat iapou 'ga upe peje'eawer imũ etee futat. A'ere kasi pẽ'me ne”, 'jau 'ga rakue. 34A'ere je 'i pẽ nupe: “Ywaga teepawe'emamũ je mama'e apoi enee”, 'jawe'em pẽẽ pejejaupe, pejeje'ega rerowiarukaawamũ. Pe'je peje'me'emamũ pejejaupe. Ywag ipe Janeruwarete 'ga rekoi. A'eramũ pẽẽ ywaga mome'wau ekoete'em pejejaupe erowiarukaa futatee. 35Ywya nanẽ pẽẽ imome'wau ekoete'em pejejaupe nũ. Ywya 'ã 'ga py rupawa futat. A'eramũ pẽẽ peje'me'emamũ ee nũ. Jerusareg are nanẽ peje'me ekoete'emamũ nũ. Jerusarega jane'wyriarareterete 'ga 'wyraretea te. A'eramũ pẽẽ imome'wau ekoete'em pejejaupe erowiarukaa futatee. 36“Mama'ea taapo ene upe 'jau” 'eramũ pẽẽ aipo etee futat iapou peje'eawer imũ etee futat. Pejeje'ega ekoete'em futat pejejemogyau. “Teakag are je 'i enee mama'ea taapo enee 'jau”, 'jawe'em pẽẽ pejejaupe erowiarukaa futatee. Naene rũi e'awa mosigara. Naene rũi nanẽ e'awa moũnara nũ. A'eramũ ki pẽẽ pejeakag are peje'me'emamũ pejejaupe. 37“Mama'ea taapo enee 'jau” 'eramũ pẽẽ aipo etee futat iapou. Mama'e are pejeparuapowere'emamũ pẽẽ “Naani. Najeparuapoweri je ee”, 'jau tãmẽjẽ ki pẽẽ pejejaupe. Pẽ'me kasi pejejaupe ne. Ojeupe pẽ'me'emamũ 'gã pẽje'ega rerowiaa. Ojeupe pẽ'meramũ 'gã pẽje'ega nuerowiari futari. “I'me ma'e 'gã te ako”, 'jau etee 'gã pẽ nupe ne. “Janeruwarete 'ga remianuwamũ je 'i enee: Mama'ea taapo enee 'jau, a'e je enee”, 'jau nipo 'gã o'me rerowiarukaawamũ ajaupe. Mama'eukwaawa 'wyriara i'me ma'ea futat. A'eramũ ki pẽẽ peje'me'emamũ pejejaupe— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe.
Pejepyk kasi 'gã nee ne
(Luka 6.29-30)
38—Ymã te 'ã Moisesi 'ga 'i rakue: “Pejepyg iki 'gã amũ nee. 'Gã amũ nipo pẽnea mamuka 'eramũ pejejepyka 'ga ree, 'ga rea mamuka. 'Ga amũ pejejãja mopen ire pẽẽ 'ga rãja mũ mopena, pejejepyka 'ga ree”, 'jau 'ã Moisesi 'ga rakue— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe. 39—A'ere je 'awamũ je 'i pẽ nupe: Pejepyk kasi nanuara 'gã nee ne, a'e je pẽ nupe. 'Ga amũ nipo eneretywape nupãu. A'eramũ ki ejetywape nupãnamũ erowag etee amogaty 'ga upe— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe u'ama. 40—Eneraitya mũ futaa nipo 'ga amũ ene rerawau 'wyriara 'ga upe. “Ejaitya emut amũ 'ga upe, 'ga mepyawamũ”, ere ki 'ga upe, 'jau futatee nipo 'ga ene rerawau 'wyriara 'ga upe. A'eramũ ki ejaitya emono etee 'ga upe ejaity poakuwuu reewe— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe, 'gã mu'jau ee. 41—“Majepei kilometro rupi ene jekaraemã eroo jee”, ejeupe 'ga amũ 'eramũ ene erawau mukũi kilometro rupi 'ga upe— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe, 'gã mu'jau ee. 42—“Mama'e mũ emut jee”, ejeupe 'ga amũ 'eramũ imonou etee futat 'ga upe— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe. —“Ekaraemã mũ emut jee ra'ne”, ejeupe 'ga amũ 'eramũ “naani”, ere kasi 'ga upe ne. Emono futat 'ga upe— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe, 'gã mu'jau ee.
Pẽporomutar iki pẽẽ pejejee iporomutare'ema 'gã nee
(Luka 6.27-28, 32-36)
43—Pẽmu'jara 'gã 'ã e'i pẽ nupe: “Pẽporomutar ete ki pẽẽ pejejekoty'aawa 'gã nee. Pereko esage etee ki 'gã. A'ere ki pejejee iporomutare'ema 'gã pereko tywet”, 'jau 'gã pẽ nupe. 44A'ere 'ã je 'i pẽ nupe: Pereko esage pejejekoty'aawa 'ga. Pejejee iporomutare'ema 'gã nee nanẽ pejejejukau esage nũ. “Ejejuka esage ki ore rereko tyweara 'gã nee”, 'jau etee ki pẽẽ Jarejuwarete 'ga upe 'ga nee. 45Aipo apo re nipo pẽ nesakara 'gã 'i: “A'jea futat. 'Gã Ku'jywa 'ga remiayuwaretea. A'eramũ 'gã 'ã 'ga 'jawe 'gã ojee iporomutare'ema 'gã nereko esagei”, 'jau nipo 'gã pẽ nesaka. Janeruwarete 'ga mama'e esagea wapo pãwẽ pãwẽ janee. Kwara 'ga imuenyu esage ma'e 'gã nupe, ia'wyre'ema 'gã nupe we. Amana 'ga imogyrukaa mama'e esage apoara 'gã nupe, mama'e tywera apoara 'gã nupe we— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe, 'gã mu'jau ee. 46—Pejejee iporomutat ma'e 'gã nereko esagea etee sipo Janeruwarete 'ga afutat? Pejejee iporomutare'ema 'gã nereko tywera sipo 'ga afutat? Naani. Pẽ mepy sipo 'ga pejejee iporomutat ma'e 'gã nereko esage are? Naani. Nomepyi futari 'ga pẽ nupe. “Itywerete 'wyriara upe ka'aranũũ rerooara 'gã”, 'jau 'ã pẽẽ jepi. A'etea 'gã miamũ wereko esage ojee iporomutat ma'e 'gã. 47Pejejee iporomutat ma'e 'gã nupe etee oporogyta ma'eramũ 'ã pejejemogyau Janeruwarete 'ga rerowiare'ema 'gã 'jawe. 'Ga rerowiare'ema 'gã miamũ oporogytau ojee iporomutat ma'e 'gã nupe. A'eramũ je 'jau pẽ nupe: 'Gã nupe juejue ki peporogyta. Pejejee iporomutat ma'e 'gã nupe, pejejee iporomutare'ema 'gã nupe. Mĩmera 'gã nupe pejeporogytau pejejemogyau— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe, 'gã mu'jau ee. 48—Janeruwarete 'ga 'ã mama'e esagea etee wapo pãwẽ pãwẽ janee. A'eramũ ki pẽẽ pejejemogyau 'ga 'jawe futat— 'jau Jejui 'ga 'gã nupe, 'gã mu'jau ee.
© 2012, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.