Matiyu 12
12
Yudalo Kundingiyi Nalu Sabat, Nguno Ko Loogu Teweloyi, Ngulo Mande
(Mak 2:23-28; Luk 6:1-5)
1Yudalo nalu kundingiyi Sabat gulano, Yesus enengo sulena onindo nggile ko gula oole kewoolokuli oolouwolo. Ngundilo oololo, enengo sulena onikundo nggile engge wembuyimonggo andangelo, goweyi tuloolo, engge tanggoolimu keda newonggori. 2Ene ngundilo netoyi, Moseslo mamana mande sobowooyingo oni oowooyi Parisi, ngundo yeyolo ewonggori. Yesus, keno! Gengo sulena onindo Sabatno ko tetenggoku, ngu mamana mandeno ewoku, ngu toongootenggoku ngu! Elo ewonggori. 3Ngundilo etoyi, Yesusndo mande gumi ewolo. Ye kuli Iserel mela oni sobosobo koleteyingo ulungga Dewit, enengo me oni, ngundo oodoolo kumoolo teyingomu, ngu ye ngulo mande kandangelo, kuli ingowonggo. 4Dewit ko enengo me oni Yudalo towimbo ya kundingiyi ngu newendemo ulo, oomanongoyingo kundingiyi ngu yolo newonggori. Ngu oomanongoyingo kundingiyingga, enendo neweloyi kini. Kini, ngu Anutlo woolo yeyingo oni kundingiyi, ngundo nangge neweloyi. 5Ye Moseslo mamana mandeno kuli kandangelo ingowonggo. Anutlo woolo yeyingo oni kundingiyi, ngu Sabatno ngu mete Yudalo towimbo yambo yano ngu ko teweloyi, ngulo loogu kini. Yo, ene Sabatno Anutlo simoo bale hoolooweyeloweloyi, ngulo kowulini kini. 6Ariya, no yeno hamoo eteno. Nga oningga nga oolooteku, ngu oowooyi ngundo Yudalo goobooyingo ya ngulo yanggangoni ngu bidodo dagayeloote.#12:6 Yesusndo enengombolo ewolo.
7Kuli, Anutlo mandeno ngandilo ewolo.
Anutndo no woolo kundingiyi ngulo ma oni oni telo, ene nowoondoyi teweloyi ngulo gome ingootelo ewolo. Hoseya 6:6
Ye nga mandega ngalo damoni gome ingolo ngu, asa, ye oni mbumbuwa ma tetenggoku ngu, ma kowuli yunowanggo. 8Yo, hamoo, no Anut Nangoni Oni Kilalongo nondo Sabat ngulo Sembuli ulunggalo ewonowolo.
Yesusndo Oni Kandeyi Bingo Yeyingongga, Sabatno Yomosiyowolo
(Mak 3:1-6; Luk 6:6-11)
9-10Yesus ngu musiyonggaku yokolo, ene Yudalo goobooyingo yano ulo, ene oni gula kandeyi bingo yeyingomu, oodoni kenowolo. Ngu naluno, Moseslo mamana mande sobowooyingo oni oowooyi Parisi, ngundo Yesus goweyi sanggawelo kingo mande eweloyi ngu erewelo, ngulo sumoo ewonggori. Moseslo mamana mandeno sayi oni mete Sabatno yomosiyeloweloyi, ngundi kini bine? Ewonggori. 11-12Ene ngundilo sumoo etoyi, Yesusndo mande gumi ewolo. Sabatno yengo Sipsip ngu meleno soletoni ngu, ye ngundilo kenolo yokootoyi, meleno oluwa, ngundi yowanggo, bine? Ngundilo nangge, Anut doongeyimo, onindo Sipsip ngu dagate. Anut doongeyimo, ngu mete oni nowoondoye yunolo, Sabatno oni hoolooweyelowanggolo ewolo. 13Ngundilo elo, ene yowoolengolo, oni kandeyi biyominggakuya ewolo. Kandege yoonenengo. Etoni, ene ingolo, ngundilo tetoni ngu, kandeyi biyominggaku kandeyi metemi gidalega ngundilo tunootewolo. 14Ariya, Parisi onindo ngundilo kenolo, ene sanggili telo, ngu musiyonggaku yokolo, salo, goobooyingolo, Yesus uleyi kumooweloyimbolo mande oowooyingga ewolo.
Anutndo Yesus Enengo Ko Oni Oolengo, Elo Sunggi Yewolo
15-16Yesus ene Parisi onindo uleyi kumooweloyimbolo mande ewonggoku ngu ingolo, ngulo ene ngu endega ngu yokolo toongewolo. Ene oni simoo bale oowooyingga, ene keyolo, ooloutoyi, Yesusndo oni sayidodomu, ngu bidodo yomosiyelolo, enendo simoo baleya mande yanggango ewolo. Ye ingondale teyi! Nondo ooga tetenoku nga, onino ma yootunolo ewelolo ewolo. 17Ngundilo ngulo, ngu tetoni ngu, kuli Anutlo ingondudu eyingo oni, Ayisaya, ngundo mandega eyingomu, ataga engge tunootete. Ene Yesuslo ngandilo nakangolo ewolo.
18-21Nga oningga, nolo ko oni oolengo, nondo kuli sunggi yewono. Nondo ngulo gome ingolo, nowoondone ene inooteno. Nondo nenengo Yuka Kundingiyi ngu oninggano ngu newendemo yetoowe, ene nolo damoni nenengo oni simoo bale mela bidodomo wesiyolo ewa. Ene longge sambi manggalu ma tetoni, oolekononggo manggowo ngguyi ma ingowanggo. Ene oni nowoondoye yanggango kini ngundi kowuli ingootenggoku, ngu nowoondoyi yunoyi. Ataga, ene ngundilo ko teteku ngu, kootusina, wilikoweloyi nalu wengamo, nguno nowoondoyi teweloyi damoni nenengo ngu simoo bale doongeyemo tunootelo, damoni sungo dagayelowa. Ngundilo ngulo, oni simoo bale mela bidodomo nowoondoyemo hamoo telo, ene nangge sobowoowanggolo ewolo. Ayisaya 42:1-4
Oni Simoo Baledo Yesus Ngu Biyelsebab Setan Nguya Ko Tetelo Ewonggori
(Mak 3:20-30; Luk 11:14-23; 12:10)
22Ariya, ngu naluno, oni gula mboolo biyomimbo doongeyi manggowo gosiyoyingomu, ngu yolo, Yesusno mayewolo. Yesusndo ngu oninggaku yomosiyootoni ngu, ene mande gome elo, ko doongetelo, mela kenowolo. 23Ene ngundilo tetoni, oni simoo bale ngu kenolo, soli ulungga yokolo, ewonggori. Nga oningga nga, ene mela oni sobosobo koleteyingo ulungga Dewit, ngulo nangge bine, ngundi, ene Anutndo noole ko yoyoweloyi oningga sunggi yewoku, ngu bine? Elo ewonggori. 24Parisi onindo simoo balelo mande ngu ingolo, ene Yuka Kundingiyi nguya, kootusina mande ewonggori. Ngu Yesusga ene yuka biyomi oweteku, ngu mboolo biyomi ngulo tabango ulungga, Biyelsebab Setan, ngundo yanggango inootoni, ko tetelo ewonggori.
25Ene ngundilo etoyi, ariya, Yesusndo enengo ingonduduye ingolo ewolo. Mela sobosobo koletelo oni gula, ngundo enengo oni simoo bale soboyelooteku nguya, enengo nangge ebe utolo, nguno ma siyelo ngu, asa, ene mete yanggango ma dikalo oluwanggo. Ngundilo nangge, ende gulananggemo oni nowoondoye goboolo ma siyelo ngu, asa, ngu endega ngu ngundilo sugi yanggango ma oluwa. Ngundilo nangge, ya gulananggemo oni wesowoolo, elaya tunootelo, enengo nangge, ngu ebe utolo, ngu yano oni ngu yanggango ma ootoolo, ya toongoolo, sungo sungo sawanggo. 26Ene ngundilo nangge, Setando enengo nangge yuka biyomimboya ebe utolo ngu, wesowoolo, elaya telo, yanggango ma dikalo oluwa. Ene sodedo kinitewa. 27Asa, nondo yuka biyomi Biyelsebab Setan ngu oowooyimonggo, owewanoku ngu, ariya, yengo oni ngundo yuka biyomi owewelo ngu, ndawu oningga oowooyimo ko tewanggo? Ngundilo ngulo, yengo onindo nangge yengo mande etenggoku ngu, ngu wilikowanggo. 28Ngundilo nangge, Anutlo Yukambo hooloowenelootoni, yuka biyomi owewanoku ngu, ariya, ye ingootenggo. Anutlo nalu enengo oni simoo bale soboyelooteku, ngu ataga yeno ombutelo ingootenggo.
29Ngundilo nangge, no mande yamonggawo gula yeno eteno. Oni gula ene mete oni yanggango gulalo yano kingo ulo, oo sitowini andangelo yowa, bine? Kini, ene koletelo komo ngu oni yanggangongga ngu utombo gome gosiyolo yokolo, ngunonggo ene mete yanimo ulo, oo sitowini bidodo andangelo yowa.
30Oni gula no doboone kini oluwaku ngu, ngu oningga ngu nolo me oni. Ngundilo nangge, oni gula no ma hooloowenelolo, Sipsip yoyolo, nowoondoye hamoo teyingo pawa newendemo ma yoyetoyi ngu, asa, ene Sipsip yombuliyelowelo ingolo oluwa.
31Ngundilo ngulo, no yeno hamoo eteno. Yengo mbumbuwa bidodo, ko Anut kootuyisina elo, yumooyinolo mande biyomi etoyi, ngulo ye nowoondoyi telo, yowoolengootoyi ngu, asa, Anutndo kowuliye andangeyunolo kapengo yewa. Ene oni gulado Anutlo Yuka Kundingiyi nguya kootuyisina mande biyomi ewaku, ngu nangge, Anutndo ngulo mbumbuwa ma andangelo kapengo yewa. 32Yo, oni gulado no Anut Nangoni Oni Kilalongo kootuyisina mande biyomi elo, Anutno sumoo yemboongelo, ewaku ngu, Anutndo ngulo mbumbuwa andangelo kapengo yewa. Ene oni gulado Anutlo Yuka Kundingiyi kootuyisina mande biyomi ewaku ngu, ngu nangge Anutndo ngulo mbumbuwa ma andangelo kapengo yewa. Ngu mbumbuwaga ngu sugi sugi oluwalo ewolo.
Oni Enengo Ingondudu Nowoondoyemo Oolooteku, Ngundo Yeni, Engge Ngundilo Tunootewa
(Luk 6:43-45)
33Yesusndo Parisi oniya ewolo. De metemingga ngu gome enggewa. Ngundilo nangge, de biyomingga ngu engge biyomi tunootewa. Koletelo, oni de tanggooli kenolo, ingolo, ene de metemi ngundi biyomi, bine, ngu ingowa. 34Ye sile biyomi simoongo! Ye nowoondoye biyomi oolengo oolooteku ngu! Ngundilo nangge, ye mete manggoyemonggo mande metemi wesiyolo, ma ewanggo. Yo, hamoo oolengo, ye nowoondoyemo ingondudu biyomi oolooteku, ngundilo nangge, manggoyemonggo mande biyomi nguya tunootewa. 35Ngundilo nangge, oni metemingga ngu, ene ingondudu gome nowoondoyemo oolooteku ngu, ngu ene damoni metemi ngu yeni tunootete. Ngundilo nangge, oni biyomingga ngu, ene nowoondoyemo ingondudu biyomi oolooteku ngu, ngundo damoni biyomimu yeyi tunootete.
36Asa, no yeno eteno. Anutndo wilikoyeloweloyi naluno, oni kingo mande mande bidodo bulibali ewonggoku ngu, ngulo damoni Anut doongeyimo ngu, wesiyolo ewanggo. 37Yo, hamoo, Anutndo yengo mande bidodo melako etenggoku ngu, ngulo ene ingolo, enengombo wilikoyelolo, ye oni metemi, ngundi, oni biyomi bine, ewalo ewolo.
Oni Gidalegado Damoni Sungo Oolengo Gula Onindo Ma Teweloyimbolo, Ngu Gula Kenowelo Meno Ewonggori
(Mak 8:11-12; Luk 11:29-32)
38Ngu nalunggano nguno, Moseslo mamana mande sobowooyingo oni, oowooyi Parisi, ko, etuyeloyingo onindo Yesus tewoongolo ewonggori. Oo etuyeloyingo oni, mete ge oo damoni sungo oolengo gula onindo ma teweloyim gula tetooga, noole kenowelo ingooteto. Elo ewonggori.
39Ene ngundilo etoyi, Yesusndo mande gumi ewolo. Ye melako oni oolootenggoku nga, ye ingonduduye biyomi ingolo, bosebalese damoningga ngu telo, ngunonggo Anutno nowoondoye hamoo ma telo, damoni sungo gula onindo ma teweloyim, ngu kenowelo, nono elolootenggo. Ataga, nondo yeno sunggi gula ma tetoowe kenowanggo. Kini, nondo ngu Anutlo ingondudu eyingo oni kulimi Yona, ngulo sunggiga ngu nangge ewano. 40Yo, kuli Yona iso ulungga oolengo ngu useyi newendemo sa suwoo kabusa, nguno oluwolo. Ngundilo nangge, no Anut Nangoni Oni Kilalongongga nguya sa suwoo kabusa, mele newendemo ngu oluwano. 41Yo, Yonando Anutlo mande Niniwa endemo oni ngu yunootoni, ngulo ene nowoondoye hamoo yowoolengowolo. Ene ye kewooloyemo oni gula (Yesus) oolooteku, ngundo Yonalo yanggangoni ngu dagate. Ene ye ngulo mande ma ingolo, nowoondoye yowoolengolo, hamoo ma tetenggo. Ariya, ngulo ngu, nalu wengamo, oni wilikoyeloweloyi naluno, Niniwa onindo ye nga oni oolootenggoku ngano dikalo, mande yanggango elo, goweye sanggaweyelowanggo. 42Kuli, Anutndo Yuda melako oni sobosobo koleteyingo ulungga, Solomon, ngu ingondudu ulungga oolengo inowolo. Ngulo ngu, melako bale sobosobo koleteyingo ulungga, ngundo Solomonlo ingondudu ulungga ngu ingowelo, ngulo ngu enengo mela yowoko biyomimu ngu yokolo, yade yade mayelo, enendo ingondudu ulunggaku ingowolo. Ene ye kewooloyemo, oni gula (Yesus) oolooteku, ngundo Solomonlo ingonduduni, ngu dagate. Ene ye ngu kenolo, nowoondoye hamoo ma yowoolengootenggo. Aliya, ngu bale sobosoboga nguya nalu wengangga nguno ombulo, dikalo, yengo mande damoni biyomi tewonggoku, ngu bidodo yengo goweye sanggawelo mande yanggango oolengo ewalo ewolo.
Mboolo Biyomi Ko Ombuwolo
(Luk 11:24-26)
43Yesusndo Parisi onino mande gula ko ewolo. Mboolo biyomingga, ngundo oni newende yokolo ngu, ene mela arimo kengewelo musiyo erewelo oolouwolo. Ene ngundilo telo, ene ma kenowolo. 44Mboolo biyomi kengewelo musiyo ma kenolo ngu, ngulo ene enengo ya kuli oluwoku, nguno ko oolouwelo ewolo. Ariya, ene yano ko ombulo, nguno oni kini, ya namboyi kenolo, oo bidodo nenengo oodoni, ngu kenowolo. 45Ariya, ene oo ngundilo kenolo oololo, yuka biyomi kandegula gidembolo elaya yoyolo, ombulo, yano ulo, enedodo oluwonggori. Enengo dobooguliyi, ngulo damoni biyomi oolengo, ngundo koleteloga damoni biyomi tewoku, ngu dagate. Kuli ngu oningga biyomi oluwoku, ataga, ene biyomi oolengo ulungga ooloote. Ngundilo nangge, oni damoni biyomi melako ngano telo oolootenggoku, ngundilo tewanggo. Elo ewolo.
Yesuslo Nemi Koneyo Ngu Oone?
(Mak 3:31-35; Luk 8:19-21)
46Ngu naluno nguno, Yesus oni simoo bale kewooloyemo bibitelo, mande wesiyolo, yunolootoni ngu, nemi koneyo enedodo mande ewelo ombulo, endesina dikawonggori. 47Dikatoyi, asa, oni gulado Yesusno ewolo. Ingo, nangge konege geya mande ewelo ombulo, endesina dikatenggolo ewolo. 48Ene ngundilo etoni, asa, Yesusndo mande gumi ewolo. No namone konene ngu oone? Elo ewolo. 49Yesusndo enengo sulena onikuno kandedisi telo ewolo. Ngu hamoo oolengo, oni endesina dikatenggoku, ngu nolo namone konedoboone. Ene nga oni ngano nowoondoyemo hamoo telo oolootenggoku, nga nguya nolo namone konedoboone. 50Ngundilo nangge, oni simoo bale, ngundo Awane Sambo Endemo oolooteku, ngulo ingondudu keyowanggoku ngu, ngu oni ngu nolo konene, kuwookuwoone ko nanamonelo ewolo.
© 2001, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.