Tutu Luka 12
12
Kàti Jesuu ti na küu ka'an yo tu'un vata
(Mt. 10:26-27)
1Takan kūu tajan nduva'a kuii kua'a' mii ñivi kūti'vi nuu ndaa Jesuu ña ndava tìtuta'an na. Tajan te'en nāka'an ndio ra ji'na chi'in ma ndra jàkua'a chi'in ra:
―Na ja'a va'a ndo kuenda nuu ndo chi'in ma tu'un ña jàna'a ma ndra fariseu, ti töve jàchinu ndra ma ña jàna'a ndra, ti ndra jànda'viña'a ñivini kùu ndra, takua kùu ma yuchan iya ña kuva'a ma paan. 2Vati na küu tixe'o ña jà'a yo kua'a' kivi, ta ni ma ña indii xe'e nuu yo chaa iin kivi ña ni koto kachin tandi'i ma ñivi yi. 3Yakan va tandi'i ma tu'un ña kā'an xe'e ndo, vitin ni koto tandi'i ma ñivi yi. Ta vaji chāsi va'a ndo yuve'e ndo ta kā'an xe'e ndo, juuni ni chaa iin kivi ña ni koto ñivi yi ndia ―kàti Jesuu.
¿Nda yo ìyo yi ña yu'vio nde'o?
(Mt. 10:28-31)
4Takan kūu tajan te'en nāka'an tuku Jesuu chi'in na:
―Taku ndyo'o ndian kùu amigui kàtitu'in nuu ndo ña töve na ja'a ndo ña yù'vi ndo ma ndian chà'ni ma kuñu ndo, vati ora cha yā'a ña jà'a na takan, na tüva inga ña kùu ja'a na chi'in ndo. 5Vitin ni katitu'in nuu ndo nda ra kùu ma ra ìyo yi ña yu'vi ndo: na yu'vi ndo nde'e ndo ma Racha'nu Ndioo, ti rakan ora cha yā'a chā'ni ra ndo juuni ìyo ndatu ra ña tachi ra ndo andaya' ndia. Yakan va rakan kùu ma ra ìyo yi ña yu'vi ndo. 6Ta juuni kùu jata yo u'un ta'an saa kuati chi'in uvi pesuni, ta vaji ndicha ña takan ndaa ndri, va Ndioo tüvi nàani ra ndri ti kùuni ra nde'e ra ndri. 7Va taku ndyo'o ti nda ixi xini ndo cha kā'vi va'a Ndioo yi, yakan va na tüvi na ja'a ndo ña yù'vi ndo, ti Ndioo kùuniga ra nde'e ra ndo kua saa kuati ikan.
Na katitu'un yo ña chìnuni yo tu'un Jesucristu nuu tandi'i ñivi
(Mt. 10:32-33; 12:32; 10:19-20)
8’Yakan va yu'u kàti̱ chi'in ndo ti tu kàtitu'un ndo ña chìnuni ndo tu'un kà'in nuu kua'a' ñivi, nda yu'u ra kùu Se'e ñivi tāchi Ndioo ni katitu'in ña nàkotoi ndo nuu tati ña jàtiñu kuenda Ndioo ndia. 9Va tu kàtitu'un ndo ña töve nàkoto ndo yu'u nuu ma ñivi, nda yu'u ra kùu Se'e ñivi tāchi Ndioo, ni kukatitu'in nuu ma tati jàtiñu kuenda Ndioo ña töve nàkotoi ndo ndia.
10’Vati taku Ndioo ni jaka'nuni ra kuati ndo vaji kà'an ti'ini ndo chata ra Se'e ñivi ña tāchi ra, va tu kàti'ini ndo chata ma Tati Ií Ndioo, töve ni jaka'nuni Ndioo ma kuati ndo. 11Ta ora tìin ñivi ndo ta kundaka na ndo tichi veñu'u a nuu iin ra kùu juez ña jàndondaa tiñu, a nuu ndra kùvetiñu, na töve na ja'a ndo ña nàkanini ndo cha'a' ña naja kua kuu ka'an ndo cha'a' ndo, 12vati ma ora ni chaa ma ora ña ni ka'an ndo cha'a' ndo, maa ma Tati Ií Ndioo, ni jana'a yi nuu ndo naja kua ìyo yi ña ka'an ndo ―kàti Jesuu.
Jesuu kàtitu'un ra naja kua ìyo ma ndian kuika
13Takan kūu tajan iin ra nda tañu ma ñivi ikan te'en nāka'an ra chi'in Jesuu:
―Matru, na ka'un chi'in ma ra yani̱ ña na nata'vi ra ma ndatiñu ndākoo nditatá ndi chi'i̱n ―kàti ra.
14Tajan te'en nāka'an ndio Jesuu chi'in ra:
―Yo'o xaa, ¿a chàniniun ña yu'u kùu ma juez ña ìyo yi ña ka'in naja kua ìyo yi ña nata'vi ndo ma ñu'u' ña kā'un takan? ¿Ta naja chìkatu'u̱n nui naja kua nata'vi ndo ma ndatiñu ndo? Yöve tiñu jà'i kùu yi ―kàti Jesuu chi'in ra.
15Tajan te'en nāka'an ndiko ra chi'in ma ñivi ikan:
―Na ja'a ndo kuenda nuu ndo chi'in ma ña kùuni ndo kukuika ndo, vati töve nda ña kukuika yo tajan kùu koo va'a yo vaji tüvi kua'a' ndatiñu yo ―kàti Jesuu.
16Takan kūu tajan te'en nāka'an ndio ma Jesuu iin ku'va nuu na:
―Taji'na chīyo iin ra ya'a kuika, va keta iin kuiya ña nduva'a kuii kua'a' ndatiñu ra kēe nuu ma ñu'u' ra. 17Tajan te'en kīcha'a ndio ra chànini ra: “¿Nayi ìyo yi ña ja'a yo ña tüvi ni chata'an yaka ña tàan va'a yo ndatiñu yo?”, chànini ra. 18Tajan te'en chānini ra: “An cha chìto yo nayi ìyo yi ña ja'a yo. Ni janatani yo ma yaka ìyo vitin ta java'a ndiko yo inga ña ka'nu ga, ta ikan ndakiva'a yo tandi'i ndatiñu yo ña tavani'i yo ta ndisaa kuii inga tuku ma ndatiñu ña ìyo nuu yo.” 19Ta ora cha jā'a yo yi, tajan te'en ni ka'an ndio yo chi'in juuni maa yo: “Yo'o xaa vitin cha ìyo kua'a' ña kachiun kuenda kua'a' kuiya, yakan va na sii kuuniun ta nindeun ta kachiun ta ko'un vitin.” Takan kà'an ra juuni chi'in maa ra. 20Takan kūu tajan Ndioo te'en nāka'an ndio ra chi'in ra: “¿A ya'a tondo xiniun ña chàniniun takan? Yakan va yu'u kàti̱ chi'un ña juuni ma chanikuaa vitin ni kuviun, ta tandi'i ma ña tāan va'un na töve chìtoun yo kuenda ni kuu yi.” Takan kāti Ndioo chi'in ra. 21Takan tā'an ma ndian ndàkiva'a kua'a' ma ña kuika kuenda na, va taku kuenda Ndioo ndian nda'vini kùu na ―kàti Jesuu.
Ndioo jàkuenda ra ma ndian chìnuni tu'un ra
(Mt. 6:25-34)
22Takan kūu tajan te'en nāka'an ndio Jesuu chi'in ndra jàkua'a chi'in ra:
―Yu'u kàti̱ chi'in ndo ti töve na ja'a ndo ña nàkanini ndo cha'a' ña kachi ndo ta ni cha'a' ja'ma chàku'un ndo. 23Vati ma kivi ìyo ndo ña chā'a Ndioo nuu ndo, va'aga yi kua ma ña kachi ndo, ta ma kuñu ndo va'aga yi kua ma ja'ma chàku'un ndo. 24Na nde'e ndo takua ìyo ma saa ña nàni tikaka. Vati taku ndrikan tüvi tàchi ndri ta tüvi tavani'i ndri nï'iin nuu ma ndatiñu ndri, ta va'ani chà'a Ndioo ña kachi ndri vaji töve ndakuenda ndri. Tu takan jà'a ra chi'in ma saa ikan tajan kùuni yi ka'an yi ña kua'a' ga ma ña va'a ni ja'a ra chi'in maa ndo. Ndyo'o ìyo ga kuenda ndo kua saa ikan ndè'e Ndioo. 25Na küu nakanini ndo kua'a' nakuyi tuva ni küu ja'a ndo ni ma ña valiga ña chànini ndo. 26Yakan va, ¿tu küu ja'a ndo ma ña valiga ña chànini ndo, nda kuenda ña chànini ndo cha'a' kua'a' nakuyi tuva takan?
27’Na nde'e ndo takua chà'nu ma ita vii ña kàa tichi ku'u. Vati ita ikan tüvi jàtiñu yi ta ni tüvi kùnu yi isa, ta va'ani vii ga kàa yi kua kàa ma ja'ma ña chāku'un ma Rey Salomón, ra ya'a ka'nu. 28Yakan va tu takan jàku'un Ndioo tanuu color ma ita kàa tichi ku'u vaji ni chaa iin kivi ña kàyu yi, va chi'in ndyo'o ndicha kuii ni ku'va ra ja'ma ni ku'un ndo. Yakan va, ¿ta naja töve chìnuni ndo ña tìndee Ndioo ndo tuva takan? 29Yakan va na tüvi na ja'a ndo ña nàkanini ndo cha'a' ña kachi ndo ta ña ko'o ndo. 30Vati cha'a' ndatiñu ikan kùu yi ña nàkanini ma ñivi ìyo ñuñivi i'ya. Va taku ndyo'o na tüvi na ja'a ndo ña nàkanini ndo cha'a' yi, ti ìyo iin Racha'nu ña kùu Tatá ndo ña chà'a ra ma ña chìniñu'u ndo. 31Yakan va na nanduku ndo naja kua kùu koo ndo chi'in Ndioo nuu chà'nda ra tiñu, tajan kuu ku'va ra tandi'i ma ña chìniñu'u ndo. ―Takan kàti Jesuu.
Jesuu kàtitu'un ra ña ni koo ña kuika ma ndian kùu ñivi ra iti' andivi
(Mt. 6:19-21)
32Takan kūu tajan te'en nāka'an tuku Jesuu chi'in na:
―Va ndyo'o ndian kùu mvechala jànai, na yü'vi ndo vaji tiani ndo, vati Ndioo yo cha chā'a ra ña na koo ndo chi'in ra ma nuu chà'nda ra tiñu ti kùnda'vini ra ndo. 33Yakan va na xiko ndi'i ndo ma ndatiñu ña ìyo nuu ndo, ta tìndee ndo ma ndian nda'vi, ikan na ni'i ndo ya'vi ndo ma iti' andivi. Ta na jändolocho ndo ma ña kuika ndo ma nuñu'u' ñuñivi i'ya, vati ndòcha'nu yi ta kùtikixin yi. Ta ma andivi ti na küu ki'vi ma ndian su'u ta ni ma tikixin. 34Vati ma ña kuika ña kàya ndo ma iti' andivi a ma ñuñivi i'ya, ikan nuu kàya ndo yi kùu ma nuu indii anima ndo.
Nuu jàna'a Jesuu ña ìyo yi ña yati koo yo ora ni kichi ra inga cha'a'
35’Yakan va na koo tu'va ndo ora ni kichi̱ inga cha'a'. 36Na koo tu'va ndo takua ìyo ma ndian kùu musu ña ndàtu na ma ra kùu chito'o na, nde'o nda ora ni kichaa ra ña kuà'an ra nuu ìyo viko tanda'a, ta jakate'e ra yuve'e, ta numini nuna na yi nuu ra. 37Na sii kuuni ma ndra kùu musu ña ndàtu va'a ndra, ra kùu chito'o ndra nde'o nda ora ni kichaa ra, ta nàta'an ra ndra ña ndito ndra. Yu'u cha chìto va'i ti juuni ma ra kùu chito'o ndra ni ka'an ra chi'in ndra ña na kunandi ndra yu'u mesa, ta kuti'i ra ña kachi ndra. 38Yakan va na sii kuuni ma ndian kùu musu ña nàta'an ndito ma ndian kùu chito'o na na, vaji ora java ñuu a ora ni tuvi. 39Yakan va na taso'o va'a ndo ma ña ni ka'in chi'in ndo, ti tu iin ma ra chito'o ma ve'e chà'a ra kuenda nda ora ni ki'vi ma ndra su'u ve'e ra, na kü'va ra ña ki'vi ndra ve'e ra, ta su'u ndra ndatiñu ra. 40Ta nda maa ndo ìyo yi ña koo tu'va ndo ti töve chìto ndo nda ora ni kichaa ndikoi yu'u ma ra Se'e ñivi tāchi Ndioo ―kàti Jesuu.
Ìyo musu va'a, ta ìyo musu tüvi va'a
(Mt. 24:45-51)
41Takan kūu tajan te'en chīkatu'un ndio Petu' nuu Jesuu:
―Yo'o Racha'nu, ¿a kà'un ma tu'un i'ya kuenda ndyu'uni a kuenda ndisaa ñivi ndia? ―kàti ra.
42Tajan te'en nāka'an ndio ma Jesuu chi'in ra:
―¿Nda ra kùu ma musu ña ndàkoo ma chito'o ña jàtiñu va'a?, kùuni ndo, ¿a ma ra ìyo tu'va chi'in ma tiñu jà'a ña chà'a ra ña kachi ma ndian kùu ñivi ma ra kùu chito'o ra?, kùuni ndo. 43Na sii kuuni ma ra kùu musu ña ìyo tu'va ra chi'in ma tiñu jà'a ra ora chàa ma ra kùu chito'o ra. 44Ndicha va'a ña kà'in chi'in ndo, ña nuu ma musu ikan ni ku'va ma chito'o ra tiñu nuu ra ña na kuxini ra nuu ndisaa ma ndatiñu ra. 45Va tu ma musu ikan kīcha'a ra ndòxaan ra nuu inga ma ndra musu ta nuu ma ñivi ña'a ndia. Ta kīcha'a ndio ra chàchi ra ta chì'i ra nda kati chìní ra ti chànini ra ña ni kuyanga ma chito'o ra, kùuni ra. 46Va töve chā'a ra kuenda ña ma kivi a ma ora ña töve ìyo tu'va ra ni kichaa ma chito'o ra, ta ni jande'e ra tundo'o ra, takua jà'a ma Racha'nu chi'in inga ma ndian töve jàtiñu va'a. 47Va ma ra musu ña cha chìto ra nayi kùuni ma chito'o ra ña jà'a ra ta töve jà'a ra yi, rakan nduva'a kuii ni jande'e ra tundo'o ra. 48Va ma ra musu ña jà'a ra kuati ti tüvi chìto ra nayi kùu ma tiñu va'a ña kùuni ma chito'o ra ña jà'a ra, ta jà'a ra iin ña tüvi va'a, rakan ni nde'e ra tiani tundo'o. Ta ma ra musu ña chà'a ma chito'o ra kua'a' tiñu nuu ra ni ndakan ra nuu ra ña na ja'a va'a ra yi ndia. Ta ma ra musu ña ya'a kūndeeni ma chito'o ra ndè'e ra, tiaga kua'a' tiñu ni ndakan ma chito'o ra ña na ja'a ra.
Nuu kàti Jesuu ña na yä'a kanita'an ma ñivi chi'in ta'an na
(Mt. 10:34-36)
49’Vati yu'u vàchi jande'i tundo'o ma ñivi ìyo ñuñivi i'ya, ta nduva'a kùuni̱ ña na kicha'a yi chi'in na ma vitini. 50Va ji'na ìyo yi ña nde'e ji'nai tundo'o ta nduva'a nàkanini̱ cha'a' yi ña nda ora kùu yi ña na chaa ma kivi ikan. 51¿A vàchi jandomani̱ ma ñivi ìyo ñuñivi i'ya?, kùuni ndo. Na yüvi takan kùu yi, vati vàchi tavani'i̱ siin ndo. 52Yakan va nda vitin ta iti' nuu, takan ni koo yi: vati tu ìyo u'un ta'an ñivi iin ve'e, ndiakan ni kee siin na ti ni kanita'an uni na chi'in uvi na, ta uvi na chi'in uni na. 53Ta ma tatá na ni kanita'an ndra chi'in juuni se'e ndra, ta se'e ndra ni kanita'an na juuni chi'in tatá na. Ta ma ñivi kùu ma'á na ni kanita'an vi juuni chi'in se'e vi ta ñivi se'e vi ni kanita'an vi juuni chi'in ma'á vi. Ta ña ka'nu vi kanita'an vi chi'in chanu vi, ta chanu vi chi'in ña ka'nu vi ―kàti Jesuu.
Cha chìto ñivi naja kua ki'in na ku'va ma tiempu
(Mt. 16:1-4; Mr. 8:11-13)
54Ta te'en kīcha'a tuku Jesuu kà'an ra chi'in ñivi ikan:
―Tu nde'e ndo ña ya'a ka'vi kàa ma viko andivi, ta kati ndo ti ni kuun ma savi, ta ndicha ti takan ni kuu yi. 55Ta ora chàkin tati chiyo iti' sur, ta kàti ndo ti ya'a ni'ni ni ja'a yi, ta ndicha ti takan ni ja'a yi. 56Ndyo'o ñivi kini, tuva chìto va'a ndo naja kua jà'a ma tiempu andivi chi'in nuu ñu'u' ñuñivi i'ya, ¿ta naja töve chìto ndo kì'in ndo ku'va ma kivi ìyo ma tiempu i'ya?
Na nanduku ndo naja jandomani ndo ma ñivi tüvi va'a ìyo chi'in ndo
(Mt. 5:25-26)
57’Yakan va, ¿ta naja tüvi kùu ja'a juuni maa ndo ma ña chànini ndo ña kùu ña va'a? 58Vati tuva ìyo iin yo tìsokuati ndo, ta ku'un na chi'in ndo nuu ndra kùu vetiñu, na kunumi ndo jandondaa ndo kuati ikan chi'in ndra kùu vetiñu ji'na, ña ti'i na ndo nda'a' ra kùu juez, vati tu tüvi ja'a ndo takan, ni ku'va ma ra kùu juez ndo nda'a' ndra jandaru ña kùmi ra, ta ndrakan tì'i ndra ndo vekaa. 59Yakan va yu'u kàti̱ chi'in ndo ti na këe ndo ma vekaa ikan, nda kati tia'vi ndi'i ji'na ndo ma kuati jā'a ndo. ―Takan kàti Jesuu chi'in ma ñivi ikan.
© 2015, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.