Matiee 5
5
Trɩ ꞌꞌkpiꞌa tite
1-Da *Zezii ꞌyeꞌa nyʋ li ʋn -dieꞌa ꞌꞌyi, ɔ mu-oꞌo ɔ ꞌye ꞌle trɩ -lue ꞌꞌkpi ꞌya ꞌle ɔ ꞌye ti-de, ꞌle ꞌɔ ꞌbɩnamʋ ꞌye ɔ linyni. 2Ɔ-ɔ tɔ nʋ-oꞌo na:
Tiwɛɛzɛgɛꞌɛ ꞌꞌsra
(Luukɩ 6:20-23)
3A-bʋ -yʋ yiboꞌa a se -naagɩ ꞌbhle ꞌbho -Lagɔꞌɔ wluꞌa damʋ, -ʋ -nɩꞌa ɛ tibɔnamʋ -bhla a, a ꞌwa-a ti, -ɛkedɩmaa, -Lagɔ ꞌbɔ-ɔ ti ɔ ꞌke amʋ -kɔ.
4A-bʋ -yʋ ꞌgwlʋlinyniɛ kpʋnꞌa ꞌgwlʋ aꞌba ꞌꞌnyinynidɩꞌa dɩ, a ꞌwa-a ti, -ɛkedɩmaa, -Lagɔ-ɔ ꞌye-e amʋ ꞌgate -mʋ.
5A-bʋ -yʋꞌa ziꞌa wɔnyibhleɛɛꞌɛ dɩ, a ꞌwa-a ti, -ɛkedɩmaa a-a ꞌye-e ꞌbhlɩkpɩ -kɔ -mʋ.
6A-bʋ -yʋ ꞌꞌluoꞌa ꞌkpɩ ꞌwee ꞌmʋ, -ka -Lagɔ ꞌlɛꞌɛ ꞌtɩn -ʋ naꞌa ꞌna, a ꞌwa-a ti, -ɛkedɩmaa, lɛ a ꞌbɔꞌɔ ti, -Lagɔ-ɔ ꞌye -ɛ amʋ ꞌꞌnyɩ -mʋ.
7A ꞌwa-a ti a-bʋ -yʋ ꞌyeꞌa a -bonyunyuꞌa ngaze, -Lagɔ-ɔ ꞌye-e aꞌba ngaze ꞌye -mʋ.
8A-bʋ -yʋ -ke -pɔlʋ ꞌsaaꞌa li ꞌbho -Lagɔꞌɔ ꞌꞌyigbeyi, a ꞌwa-a ti, -ɛkedɩmaa, a-a ꞌye-e -Lagɔ ꞌye -mʋ.
9A-bʋ -yʋ -deꞌa ꞌle wɔnlipɩpɛɛ ꞌmʋ ti, a ꞌwa-a ti, -ɛkedɩmaa, -Lagɔ-ɔ ꞌye-e amʋ ꞌɔ ꞌꞌyreetɩ ꞌla -mʋ.
10A-bʋ -yʋ ʋn-ʋ klaꞌa nyanɩ ꞌmʋ -Lagɔꞌɔ ꞌꞌyisrɛɛdɩꞌa dɩ, a ꞌwa-a ti, -ɛkedɩmaa, a-a ꞌmo-o nyʋ ɔ ꞌka -kɔ ꞌꞌkɔmʋ.
11-Bho koo nyʋ ꞌꞌdu ꞌan dɩ, ʋn -ka amʋ ꞌꞌjreenynɩ ꞌmʋ-ʋ po, ʋn -ka amʋ nyanɩ ꞌmʋ kla, ʋn -ka amʋ sɩn licɛ, dɩ-ɩ seꞌa amʋ ꞌꞌyiꞌꞌtuu, ʋn -kɩ ɩ amʋ ꞌꞌkpi ꞌꞌduu, ꞌan -nanaaꞌa kamʋ, a ꞌwa-a ti.
12-Lagɔꞌɔ wluꞌa ꞌmʋtizamʋ -kɔꞌɔ aꞌba nya, -ka -lue ꞌmnɔ, ꞌka-a ʋn klʋ ꞌʋ nyanɩ ꞌmʋ. A li ꞌbʋbʋa tenyɩ, -ɛkedɩmaa, -Lagɔ-ɔ ꞌye-e amʋ ꞌnynɩbhlelɛ ꞌꞌlruli-nʋ -mʋ ꞌle yaku ꞌli.
ꞌTɔn -ke ꞌꞌNapɛ
(Maakɩ 9:50; Luukɩ 14:34-35)
13A -gblee, *Zezii ꞌpo-o ꞌꞌyi ꞌle ɔ na: -Ka ꞌtɔn-ɔ ꞌbhle nɩꞌa -zapʋ ꞌnʋ wɔn, ꞌka ꞌmnɔ ꞌka-a abʋ ꞌke ꞌkmʋ ꞌmʋꞌa nyʋ -bodɩ nʋ. -Bho ꞌtɔn -gwɛ wɔn ɔ, ɛ-ɛ mo ꞌtɔ-ɔ bhubhulɛ ꞌle ʋn-ʋ po ꞌɛ ti, nyʋ-ʋ na ꞌnɛ ꞌꞌkpi. 14-Ka ꞌꞌnapɛ-ɛ ꞌye nɩꞌa ꞌle -kuyre ꞌmʋ ti a, ꞌka ꞌmnɔ ꞌka-a abʋ ꞌke nyunyu -bodɩ nʋ. A yiboꞌo-o na ꞌꞌkolruꞌa gwlɔ se ꞌbhɛɛ ɛ ꞌke ꞌꞌyiꞌꞌzize. 15-Ka -lue ꞌmnɔ nyɔ se ꞌbhɛɛ ɔ ꞌke ꞌꞌnapɛ ꞌꞌyicɛ ꞌle ɔ ꞌke ɛ -cɩcɛ ꞌꞌyitiꞌꞌjrii. -Bho ꞌꞌnapɛ -ka wan, nyɔ-ɔ ꞌde -ɛ ꞌbho -da -tɛꞌɛ ya ti ꞌle nyʋ ꞌwee -nɩꞌa ꞌle -budu ꞌli-i ꞌyeꞌe ti. 16-Ka ꞌꞌnapɛ-ɛ ꞌye nɩ nɩꞌa nyʋ ti ꞌle -kuyre ꞌmʋ, a -nɩ -kaa nyunyu -bodɩ, ꞌle ʋn ꞌke aꞌba ꞌꞌdɩzɩgɩ -za, ʋn ꞌke aꞌba kpli liꞌye, ꞌꞌlemnɩɩ, aꞌba -tɩta -Lagɔ -nɩꞌa ꞌle yaku ꞌli, ʋn-ʋ ꞌbhɛɛ-ɛ ꞌɔ ꞌnynɩ ꞌꞌyi.
*-Lagɔꞌɔ gba ꞌꞌkpiꞌa -tɔtɔɔ
17Ɔ gwɛꞌɛ ꞌꞌyi ꞌmnɛ ꞌꞌyi a, ꞌle ɔ ꞌye -kaa ꞌlɛ -lrɛɛ: *-Lagɔꞌɔ gba ɔ ꞌꞌnyɩꞌa *Moyiizɩ -aꞌba dɩ -ke -Lagɔꞌɔ wluꞌa ꞌmʋtizamʋ -lrʋʋꞌa -tɔtɔlɩ, aꞌba popo ꞌgwlʋti -le na ꞌɩn yi-oꞌo ꞌɩn ꞌke ɩ ti-za. ꞌƖn yi-oꞌo ꞌɩn ꞌke ɩ ꞌꞌyi-nynia. 18-Ziadɩ ꞌɩn-ɩ zaꞌa amʋ -bodɩ ꞌmʋ, -ka ꞌbhlʋkpa -ke yaku-u ꞌyeꞌa ꞌmʋ-gwle mʋ a, -tɔtɔlɩ -ke gba -nɩɩꞌa ꞌꞌkpi -piplii -see ꞌbho ꞌwlʋ yi ꞌle ꞌya tisɔɛꞌɛ -nɔɔ ꞌke nyni. 19ꞌƖnnɩ ꞌbhleꞌe ꞌnynɩꞌa dɩ a, -bho nyɔ cɛ ɩ-bɩ gba ꞌmnɩꞌa -toope gbɛ ꞌmʋ ꞌle -ɩn ꞌke ɛ nyʋ -tɔ ꞌle ʋn ꞌke ɩ nʋ, -ɩn ꞌꞌpli-e -aꞌa ꞌꞌbhuo ꞌꞌyi tenyɩ ꞌle yaku ꞌli ꞌbho -Lagɔ -bodɩ. ꞌBho ꞌɛ lemʋ nyɔ-ɔ kpʋnꞌa -Lagɔꞌɔ gba ꞌꞌyi ꞌle -ɩn ꞌke ꞌna nyʋ -tɔ, ʋn ꞌke -kaa nʋ, -ɩnmɔ ꞌmo-o -klagba ꞌle yaku ꞌli -Lagɔꞌɔ damʋ. 20ꞌƖn-ɩ ꞌwɩ -ɩ amʋ ꞌꞌyiti, -bho a ꞌbɔ ti a ꞌke ꞌꞌyiꞌsrɛɛ ꞌbho -Lagɔꞌɔ ꞌꞌyigbeyi a, ꞌꞌlemnɩɩ, gba ꞌmnɩꞌa ꞌꞌyikpʋɛn, a kpɛ ɛ, a ꞌke ɛ -nynia, ꞌle a ꞌke *-Lagɔꞌɔ gbayibomʋ -ke *Faliziɛɛn ꞌmʋ-zi. -Bho ɛ -se -mnɛɛ ɛ, a se ꞌbho -Lagɔꞌɔ ꞌꞌtroli ꞌbɩ ꞌbhle.
ꞌBho ꞌcɛ ꞌꞌkpiꞌa -tɔtɔɔ
21*Zezii poꞌa wlu ꞌmnɛ ti a, ɔ ꞌde-e dɩꞌa kpɛ: A yiboꞌo-o gba *-Lagɔ poꞌa aꞌba ꞌꞌna ꞌꞌwe see: -Aꞌa ꞌlbha ꞌꞌku -le! -Yɔ ꞌlbhaꞌa ꞌꞌku, ʋn-ʋ ꞌtu-o -ɩnmʋ -zigle. 22ꞌBho ꞌɛ lemʋ ꞌmna-a ꞌwɩ -ɩ amʋ ꞌꞌyiti, nyɔꞌꞌo nyɔ-ɔ poꞌa ɔ -bonyunyɔ ꞌcɛ kwa, -Lagɔ ꞌke ɔ -zigle -tu moꞌo. Nyɔ -yɔ ꞌyeꞌa ꞌɔ -bonyunyɔ ꞌbhatɛɛ ꞌmʋ, ʋn ꞌke ɔ -aꞌba -zigletumʋ wɔnyi kpa moꞌo. -Yɔ ꞌyeꞌa ꞌɔ -bonyunyɔ -sabhɛ ꞌmʋ, ɔbɔ-ɔꞌɔ ꞌꞌbhuo -nmɔꞌɔ-ɔ ꞌle nɛ -ɛꞌɛ ꞌmʋꞌa ꞌꞌkɔmʋkɔmʋ ꞌmʋ ti. 23ꞌƐ dɩ, -bho -ɩn yi -Lagɔ bʋbɔnamʋ, -ka -aꞌa -bonyunyɔ ꞌbhleeꞌa -ɩnmʋ ꞌliti ꞌle -ɩn ꞌke ꞌna ꞌgwlʋtipopo a, 24ꞌꞌtii ꞌbho ꞌle -ɩn ꞌke mu. -Bho a -za ꞌbɩa ꞌle -ɩn ꞌke le yi, -ɩn ꞌke -aꞌa -Lagɔ bʋbɔ. 25-Bho nyɔ ꞌꞌkla -ɩnmʋ ꞌbho -zigletumʋ wɔnyi, -bho a se -bhla ꞌle ꞌgbʋʋ ke a, mu, -da ɔ -nɩꞌa, -ɩn ꞌke ɔ ꞌbho -yɛ, -ɩn ꞌke ɔ ꞌgbɛ kwa ꞌmʋ cɛ ꞌle ɔ -kaa -ɩnmʋ -jie ꞌmʋ po. 26-Ziadɩ ꞌɩn-ɩ zaꞌa amʋ -bodɩ ꞌmʋ, -bho ɛ -se -mnɛɛ ɛ ꞌle ʋn ꞌke -ɩnmʋ -jie ꞌmʋ po a, lɛ -zigle -cɛꞌɛ -ɩnmʋ, -a ꞌꞌdu -ɛ -kpayɩke-ɔ ꞌle ʋn ꞌke -ɩnmʋ ꞌꞌyitiꞌꞌtaa.
-Tɔtɔɔ ꞌbho -yranynɔbha ꞌꞌkpi
27*Zezii poꞌa wlu ꞌmnɛ ti a, ɔ ꞌde-e dɩꞌa kpɛ -lrɛɛ: A ꞌwɩn -ɩ ꞌbɔ na: -Aꞌa ꞌye -yranynɔbha -le! 28ꞌMna-a ꞌwɩ -ɩ amʋ ꞌꞌyiti, nyɔ -yɔ ꞌyraꞌa ꞌꞌsesinynaakpʋ, -ɔ -ke -pɔlʋ ꞌcnaa ꞌnʋ ꞌꞌyi a, ɔ -ke ʋn ꞌꞌdu-o ꞌꞌbha see ꞌle ꞌɔ -pɔlʋ gbo. 29Ɔ ꞌpo-o ꞌꞌyi -lue: -Bho ɛ ꞌꞌdu -aꞌa -linayri ꞌꞌtuu -ɩnmʋ ꞌle ꞌꞌnyinynidɩ ꞌmʋ, -bhladɩ -ɩn -see ꞌɛ nʋ ke, -zɛ ɛ ꞌle; ꞌꞌvuto nɛ ꞌle nya. Ɛ -nmɔꞌɔ-ɔ ꞌꞌyrili -ɩn ꞌke -nɩa ꞌle -ɩn ꞌke ꞌpʋn ꞌbho -Lagɔꞌɔ ꞌꞌyigbeyi, ɛ ꞌye -ɩn ꞌke ꞌꞌyiꞌgbaa ꞌle -ɩn ꞌke ꞌle ꞌꞌkɔgwlɛnɛ ꞌmʋ mu -zi. 30-Bho ɛ ꞌꞌdu -aꞌa -linasʋ ꞌꞌtuu -ɩnmʋ ꞌle ꞌꞌnyinynidɩ ꞌmʋ, -bhladɩ -ɩn -see ꞌɛ nʋ ke, cɛ ɛ ꞌbho, ꞌꞌvuto nɛ ꞌle nya. Ɛ -nmɔꞌɔ-ɔ ꞌꞌyrili -ɩn ꞌke sʋ -lue ꞌbhle ꞌle -ɩn ꞌke ꞌpʋn ꞌbho -Lagɔꞌɔ ꞌꞌyigbeyi, ɛ ꞌye -ɩn ꞌke ꞌꞌyiꞌgbaa ꞌle -ɩn ꞌke ꞌle ꞌꞌkɔgwlɛnɛ ꞌmʋ mu -zi.
-Tɔtɔɔ ꞌbho ꞌnynɔkwlazɛɛꞌɛ ꞌꞌkpi
(Matiee 19:9; Maakɩ 10:11-12; Luukɩ 16:18)
31A -gblee, -kaa ꞌka-a ɛ -zɛꞌɛ ꞌmʋ -lrɛɛ: -Bho nyɔ ꞌke ꞌɔ ꞌnynɔ ꞌkwla-za a, ɔ ꞌcnɩ ꞌꞌbɔgʋ -ɛ nʋꞌa na: -Ɛ ꞌwlʋꞌa -laa -zɩan, ꞌɩn -zaꞌa amʋ ꞌkwla, ꞌle -ɩn ꞌke ʋ ꞌꞌbɔgʋ ꞌmnɛ ꞌꞌnyɩ ʋn ꞌke mu. 32ꞌMna-a ꞌwɩ -ɩ amʋ ꞌꞌyiti, nyɔꞌꞌo nyɔ-ɔ zaꞌa ꞌɔ ꞌꞌyikpʋnnynaakpʋ ꞌkwla ꞌle ʋn ꞌyeꞌa nyimiɛlre kpa, ꞌɔ ꞌꞌbhuo-o po ꞌʋ -yranynɔbha wɔn. Nyɔ -yɔ kpaꞌa ꞌkwlazanynɔ, -mnɔɔɔ ꞌye-e -yranynɔbha -lrɛɛ.
-Tɔtɔɔ ꞌbho -zrɛzrɛɛ ꞌꞌkpi
33*Zezii poꞌa ɛ-bɛ wlu ꞌmnɛ ti a, ɔ ꞌde-e -bhla dɩꞌa kpɛ: -Kaa ꞌka-a ɛ -zɛꞌɛ aꞌba ꞌꞌna ꞌꞌwe -bodɩ ꞌmʋ: -Bho -ɩn -zrɛ -ɩn ꞌke lɛ nʋ, -aꞌa -za wlu ꞌꞌyida ꞌmʋ -le! Lɛ -ke dɩ -ɩn -zrɛꞌɛ ꞌbho -aꞌba -Kɔyi -Lagɔꞌɔ ꞌꞌyigbeyi, nʋ ɛ ꞌꞌgɩɩ! 34ꞌBho ꞌɛ lemʋ ꞌmna-a ꞌwɩ -ɩ amʋ ꞌꞌyiti, nyɔꞌɔ -zrɛ -le ꞌwee! Nyɔꞌɔ -zrɛ -nɩ yaku ꞌmʋ -le! -Lagɔꞌɔ -dena moꞌo. 35ꞌBhlʋkpa ꞌka-a -lrɛɛ! Ɛ-bɛ ꞌmo-o ꞌɔ -kɔkɔlɛ -lrɛɛke. Nyɔꞌɔ -zrɛ -nɩ Zelizalɛɛmʋa ƆFa 5 35 ꞌNɔɔgbɛ -a ꞌꞌbhli -abʋ se gwlɔ-e -sbhoosbholɩꞌa ꞌmʋzrɛɛ yibo. ꞌLe Izrayɛɛlɩ wa-a zrɛ ꞌnɩ ꞌmʋ-ɛ. 36Nyɔꞌɔ -zrɛ -nɩ ꞌɔ ꞌꞌbhuoꞌa ꞌꞌlru ꞌmʋ -le, -ɛkedɩmaa, nyɔ se ꞌbhɛɛ ɔ ꞌke ꞌꞌnɩmnɩyʋɛꞌɛ ꞌꞌbhuo-o -nɩꞌa ꞌle ꞌɔ ꞌꞌlru ꞌli ꞌꞌpluu -nɩ, ꞌle nyɔ se ꞌbhɛɛ ɔ ꞌke ɛ -kpe -nɩ -lrɛɛ. 37Aꞌba kɩn ꞌꞌdu kɩn! Aꞌba -gba ꞌꞌdu -gba! -Bho ɛ -se -mnɛɛ ɛ, -zrɛzrɛɛ nyɔ-ɔ ꞌꞌduꞌa ꞌbho ꞌꞌkpi, ꞌꞌnyinynidɩꞌa tiyayiꞌa -nɛ moꞌo.
Nyɔꞌꞌo nyɔꞌɔ ꞌmʋybhɛɛ
(Luukɩ 6:29-30)
38Ɩ ziꞌa -kaa a, *Zezii ꞌde-e -bhla dɩꞌa kpɛ: A ꞌwɩn -ɩ ꞌbɔ na ꞌꞌyri -ke ꞌꞌyri ꞌke bhlu ꞌle ꞌnynɩɛ -ke ꞌnynɩɛ ꞌke bhlu. 39ꞌMna-a ꞌwɩ -ɩ amʋ ꞌꞌyiti, -bho nyɔ nʋ -ɩnmʋ ꞌꞌnyinynidɩ ꞌꞌlruli, -aꞌa -zɛ ꞌɛ kpa -le! -Bho nyɔ -po ꞌle -aꞌa -linaloku ꞌmʋ ꞌkpa, -tɔ nɔ -aꞌa kɩmnaloku ꞌꞌyi ɔ ꞌke ꞌle -po -lrɛɛ. 40-Bho -zigle kpʋn -ɩnmʋ ꞌle ʋn ꞌke -aꞌa -bana ꞌnynɩ ꞌmʋ po a, ꞌꞌdu ɛ -aꞌa ꞌmʋwlayriɛ ꞌꞌkpi ꞌle -ɩn ꞌke ɛ bʋbɔ. 41-Bho ꞌꞌkuiꞌa nyɔ kpʋn -ɩnmʋ -glaka, -ɩn ꞌke ɔ -jeyi kpa, kpɔ ɔ -jeyi ꞌle -ɩn ꞌke ɔ ꞌle nya -nynia. 42Nyɔ-ɔ ꞌybhaꞌa -ɩnmʋ lɛ, -aꞌa -bhle nɔ -le! -Yɔ yiꞌa -ɩnmʋ gbo lɛ -zrɔnamʋ, -aꞌa -bhle nɔ -le -lrɛɛ!
Jɛkamʋꞌa dɩkmɛɛ
(Luukɩ 6:27-28, 32-36)
43*Zezii ꞌkɔ-ɔ ꞌbho wlu -lrɛɛ: A ꞌwɩn -ɩ ꞌbɔ na: -Kma -aꞌa -bonyunyɔꞌɔ dɩ, ꞌle -ɩn ꞌke -aꞌa jɛkayi ꞌmʋꞌnyɛ. 44ꞌMna-a ꞌwɩ -ɩ amʋ ꞌꞌyiti, a -kma aꞌba jɛkamʋꞌa dɩ, ꞌle, nyʋ-ʋ klaꞌa amʋ nyanɩ ꞌmʋ, a ꞌke ꞌwa dɩ -Lagɔ libhade, 45ꞌꞌlemnɩɩ a kɔɔꞌɔ-ɔ aꞌba -tɩta -Lagɔ -nɩꞌa ꞌle yaku ꞌli. -Lagɔꞌɔ ꞌtɛ ꞌmʋ. ꞌƆ ꞌyrʋ-ʋ fan ꞌnɩ-e ꞌlimʋꞌa wɔnnmɔmʋ -ke ꞌlimʋꞌa wɔnnynimʋ ꞌmʋ, ꞌɔ ꞌꞌni-i lbha ꞌnɩ-e ꞌlimʋꞌa wɔnnmɔmʋ -ke ꞌlimʋꞌa wɔnnynimʋ ꞌmʋ. 46Nyʋ -yʋ -kmaꞌa aꞌba dɩ, -bho a -kma ꞌwa ꞌꞌsɛꞌɛ dɩ ꞌle, lee -ke dɩ a-a fuoꞌo -Lagɔ wɔn aꞌba -zɛgɛꞌɛ dɩꞌa? Nyʋ-ʋ zaꞌa lapoo a ꞌnyɛꞌɛ ꞌmʋꞌa ꞌꞌbhi, ꞌka-a ʋn-ʋ nʋꞌo. 47-Bho a -ka aꞌba ꞌlotʋꞌa ꞌꞌnynuuꞌa ꞌꞌsɛ-ɛ ꞌye ꞌle, leelɛ a nʋꞌo -ɛ muꞌo ꞌꞌyri gbɔꞌɔ? Nyʋ-ʋ seꞌa -Lagɔ yibo, -ka -lue ꞌmnɔ ꞌka-a ʋn-ʋ nʋꞌo. 48Dɩ ꞌɩn-ɩ zaꞌa amʋ -bodɩ ꞌmʋ, ꞌya ꞌꞌlruyilbhanamʋ ꞌka-a: Aꞌba -tɩta -Lagɔ -nɩꞌa ꞌle yaku ꞌli, -ka ɔ seꞌa ꞌbɩ liꞌbhle a, a ꞌꞌdu ꞌna ꞌꞌyrili, -bho a -see ꞌꞌma ꞌle a ꞌke ɔ ka -nɩ.
© 1991, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.