MATIYO 5
5
Hutuɓa ya Insa mulimaju
(Luk 6:20-23)
1Uona yahe idunia ile, Insa ahea hari mwa mulima, aketsi. Maswihaɓa yahe yamujilia, 2na waye aandrisa uwasomedza ha urongoa:
3«Furaha ha wao wadzijuao na usikini wa roho,
mana Utawalizi wa Monyewe ziMbingu, uwo wawo.
4Furaha ha wao walio hari mwa usikitifu,
mana watsotrulidziwa.
5Furaha ha wao walio watrulivu,
mana watsowarithi ishiv̄andre ya tsi.
6Furaha ha wao waliona ndza na nyora na ihaki#5:6 ihaki: Yaãni, trongo Mungu azitsahao; au: izo zalingana na mav̄endzeleo ya Mungu.,
mana watsokurisiwa.
7Furaha ha wao waliona poreho,
mana watsov̄orehwa.
8Furaha ha wao waliona roho zarahara,
mana watsomuona Mungu.
9Furaha ha wao watriao amani,
mana watsohiriwa wana wa Mungu.
10Furaha ha wao watreswao ha siɓaɓu ya ihaki,
mana Utawalizi wa Monyewe ziMbingu, uwo wawo.
11Furaha hanyuju neka wanadamu wasumuruhanani, wasumutresani, au wasumukadzani pandra la peu la kula namuna ha siɓaɓu ya wami. 12Namujiv̄iwe, tsena muke hari mwa furaha, mana thawaɓu zanyu zitsoka ɓole pev̄oni. Mana ɗe ha inamuna iyo ɗe yakotreswa yimitrume yav̄ira kaɓula ya wanyu.»
Insa asufanisa watru wahe na shingo na heu
(Mar 9:50; Luk 14:34-35)
13«Wanyu ɗe ishingo ya lidunia. Ɓadi neka ishingo ilawa ladha yayo, ha trini ɗe itsoregezewao? Kaikana mana tsena, iɓaki tu ɗe wiyo ulatswa v̄ondze, igaɗwe na wanadamu.
14Wanyu ɗe iheu ya ulemengu. Ɗago laundrwa hari mwa mulima kalishindri ladzama! 15Tsena, mutru kapatsa kombe amba lifinikiwe garando, ɓadi lilo utrilwa hari mwa shihetsi-kombe, pare liwunishiye piya wao walio moni na inyumba. 16Ɓasi ha inamuna iyo, iheu yanyu naiwale mbeli za wanadamu, pare waone zitrendro ndjema zanyu, wamutukuze Ɓaɓanyu Mungu alio mbinguni.»
Misomo ya Insa yahusu iSharia
17«Mwasufikiri amba tsija ha uzima iSharia au yimisomo ya yimitrume. Tsaja nazima, ɓadi nitsimidze. 18Mana nisumuambiani ha kweli, wakati uwingu na ishiv̄andre ya tsi kazav̄ira, kav̄utsoka ata harufu wala nukta ya iSharia itsozimwao, ata mupaka piya zitsimidzihe. 19Ɓasi monyewe uvundza wala ukana ɗe ititi ya ziãmuri, na usomedza uwanadamu wafanye ɗe wizo-wizo, atsoka ɗe umuv̄ungufu hari mwa Utawalizi wa Monyewe ziMbingu. Ɓadi uwo aziɗungao na uzisomedza, atsoka ɗe umuhu hari mwa Utawalizi wa Monyewe ziMbingu. 20Ɓasi nisumuambiani, neka utuĩvu wanyu kausuv̄iria wa Mafundi ya Sharia na Mafarisayo, kamutsongia ata hata hari mwa Utawalizi wa Monyewe ziMbingu.»
Yahusu muafikiano
21«Mukia amba watru wa zamani waka waambilwa: ‹Usuule; na uwo atsoulao, alazimu ahukumulwe.› 22Ɓadi wami nisumujudzani amba mutru yotsi atsojaliao hasera munyahe, alazimu ahukumulwe; na mutru yotsi atsomuambiao munyahe amba waye mupuzi#5:22 mupuzi: iLuha irongolwao v̄anu, Raka. Hari mwa iluha ya Mayahudi, iyo ya uonea mutru., atsov̄itswa mahakama mbeli za uMungulidzano wa Waɓole|Mungulidzano wa Waɓole; na uwo atsomuambiao munyahe amba waye gedze, atsostahiki mahakama ya umoro wa Djahanama.
23Ɓas, neka usendra watowe sadaka hari mwa italatala ya masadaka, na v̄ale ɗe wanahana amba v̄wa munyaho aliona trongo kinyume na wawe, 24lisha raɓuzi sadaka laho hari mwa italatala v̄ale, wendre waafikiane na munyaho, iv̄o uje utowe sadaka laho.
25Afikiana ha uharaka na mutru ahushitakio rangu ulio ndziani na waye, ha uria asuhuv̄elehe ha hakimu, na hakimu asuhuv̄elehe ha kumsera, ata wandra watrilwa shiv̄ani. 26Nisuhuambia ha kweli, kutsolawa v̄ale pindri kwaliv̄a ata ishiroɓo ya mwiso utsahwaoyo.»
Yahusu uzindzi
27«Mukia amba ika irongolwa: ‹Kutsofanya uzindzi.› 28Ɓadi wami nisumuambiani amba mutru yotsi aangaliao mutrumushe ha ukana ushauku na waye, v̄av̄o kamwe afanya uzindzi na waye rohoni hahe. 29Neka dzitso la hume laho litsongesa upulihe hari mwa dhambi, livoɓowe, ulilatse mbali na wawe, mana iyo ɓorwa hahoju ulatsishiwe na shiga moja, rahana umwili waho mukamili utrilwa moni na umoro wa Djahanama. 30Na neka muhono wa hume waho utsongesa upulihe hari mwa dhambi, ukutruwe, uuvutse mbali na wawe, mana iyo ɓorwa hahoju ulatsishiwe na shiga moja, rahana umwili waho mukamili utrilwa moni na umoro wa Djahanama.»
Yahusu twalaka
(Mat 19:9; Mar 10:11-12; Luk 16:18)
31«Ika irongolwa tsena: ‹Mutru afunguao mushe wahe, ilazimu amuv̄e ɓarua la twalaka.› 32Ɓadi wami nisumuambiani amba mutru yotsi afunguao mushe wahe wala tsi amba afanya uzindzi, ata aja alolwa na wangina, v̄av̄o asumuzanisa; na mutru yotsi afungiao mutrumushe afungulwa, uwo tsena ne asuzani.»
Yahusu mulav̄io
33«Mukia tsena amba watru wa zamani waka waambilwa: ‹Usulav̄e ha trambo, ɓadi utsotsimidza ha Mola izo wazilav̄ia.› 34Ɓadi wami nisumuambiani, musulav̄e ata hata: tsi ɗe na uwingu, mana uwo ɗe ishiri ya ufalume ya Mungu, 35wala tsi na ishiv̄andre ya tsi, mana iyo ɗe ishihetsi-mindru yahe, wala tsi na Yerusalemu, mana lilo ɗe liɗago la uMufalume Muɓole. 36Wala usulav̄iye na ishitswa yaho, mana wawe kushindri ugaudza ata nyole moja amba ike ndjeu au ndziɗu. 37Urongozi wanyu nauke ‹ewa›, neka amba ewa, au ‹ãhã›, neka ãhã. Izo mutru aengedzao, ulawa ha uMovu|Movu.»
Yahusu uliv̄a kiswa
(Luk 6:29-30)
38«Mukia amba ika irongolwa: ‹Dzitso ha dzitso, na dzinyo ha dzinyo.› 39Ɓadi wami nisumuambiani amba musuɗiv̄e mbovu. Neka mutru asuhurema lisavu la hume, muv̄e na limoja. 40Na neka mutru asutsaha ahushitaki pare ahurengeye kandzu yaho, mulishiye na likotri. 41Na neka mutru asuhulazimisha upuwe ngao alifu, puwa alifu mbili na waye. 42Mutru ahumiao, muv̄e, na uwo atsahao umuazime, usumuharaliye.»
Yahusu roho ndjema ha yamaãduwi
(Luk 6:27-28,32-36)
43«Mukia amba ika irongolwa: ‹Utsov̄endza munyaho, uenge ãduwi waho.› 44Ɓadi wami nisumuambiani: Namuv̄endze maãduwi yanyu, [namuɓariki wao wamuapizaoni, murendre ndjema wao wamuengaoni,] na umilia wao wamutresaoni, 45ile muke wana wa Ɓaɓanyu Mungu alio mbinguni; mana waye uwalisa lijua lahe ha watru wa peu, na watru wema, na unyesa vua ha wendza imani, na wale tsi wendza imani. 46Neka musuv̄endza ɗe wao wamuv̄endzaoni, thawaɓu trini ɗe muilindrao? Hali maliv̄isa-latete|muliv̄isa-latete, kawafanya wajau namuna iyo? 47Na neka musurongodza tu ɗe wanyanyu, iyo trongo ishangidzao? Watru kawamuji Mungu kawafanya wajau namuna iyo? 48Ɓasi namurahare, mauri ɗe Ɓaɓanyu mbinguni, alio amba arahara.»
© 2021, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.
MATIYO 5
5
Hutuɓa ya Insa mulimaju
(Luk 6:20-23)
1Uona yahe idunia ile, Insa ahea hari mwa mulima, aketsi. Maswihaɓa yahe yamujilia, 2na waye aandrisa uwasomedza ha urongoa:
3«Furaha ha wao wadzijuao na usikini wa roho,
mana Utawalizi wa Monyewe ziMbingu, uwo wawo.
4Furaha ha wao walio hari mwa usikitifu,
mana watsotrulidziwa.
5Furaha ha wao walio watrulivu,
mana watsowarithi ishiv̄andre ya tsi.
6Furaha ha wao waliona ndza na nyora na ihaki#5:6 ihaki: Yaãni, trongo Mungu azitsahao; au: izo zalingana na mav̄endzeleo ya Mungu.,
mana watsokurisiwa.
7Furaha ha wao waliona poreho,
mana watsov̄orehwa.
8Furaha ha wao waliona roho zarahara,
mana watsomuona Mungu.
9Furaha ha wao watriao amani,
mana watsohiriwa wana wa Mungu.
10Furaha ha wao watreswao ha siɓaɓu ya ihaki,
mana Utawalizi wa Monyewe ziMbingu, uwo wawo.
11Furaha hanyuju neka wanadamu wasumuruhanani, wasumutresani, au wasumukadzani pandra la peu la kula namuna ha siɓaɓu ya wami. 12Namujiv̄iwe, tsena muke hari mwa furaha, mana thawaɓu zanyu zitsoka ɓole pev̄oni. Mana ɗe ha inamuna iyo ɗe yakotreswa yimitrume yav̄ira kaɓula ya wanyu.»
Insa asufanisa watru wahe na shingo na heu
(Mar 9:50; Luk 14:34-35)
13«Wanyu ɗe ishingo ya lidunia. Ɓadi neka ishingo ilawa ladha yayo, ha trini ɗe itsoregezewao? Kaikana mana tsena, iɓaki tu ɗe wiyo ulatswa v̄ondze, igaɗwe na wanadamu.
14Wanyu ɗe iheu ya ulemengu. Ɗago laundrwa hari mwa mulima kalishindri ladzama! 15Tsena, mutru kapatsa kombe amba lifinikiwe garando, ɓadi lilo utrilwa hari mwa shihetsi-kombe, pare liwunishiye piya wao walio moni na inyumba. 16Ɓasi ha inamuna iyo, iheu yanyu naiwale mbeli za wanadamu, pare waone zitrendro ndjema zanyu, wamutukuze Ɓaɓanyu Mungu alio mbinguni.»
Misomo ya Insa yahusu iSharia
17«Mwasufikiri amba tsija ha uzima iSharia au yimisomo ya yimitrume. Tsaja nazima, ɓadi nitsimidze. 18Mana nisumuambiani ha kweli, wakati uwingu na ishiv̄andre ya tsi kazav̄ira, kav̄utsoka ata harufu wala nukta ya iSharia itsozimwao, ata mupaka piya zitsimidzihe. 19Ɓasi monyewe uvundza wala ukana ɗe ititi ya ziãmuri, na usomedza uwanadamu wafanye ɗe wizo-wizo, atsoka ɗe umuv̄ungufu hari mwa Utawalizi wa Monyewe ziMbingu. Ɓadi uwo aziɗungao na uzisomedza, atsoka ɗe umuhu hari mwa Utawalizi wa Monyewe ziMbingu. 20Ɓasi nisumuambiani, neka utuĩvu wanyu kausuv̄iria wa Mafundi ya Sharia na Mafarisayo, kamutsongia ata hata hari mwa Utawalizi wa Monyewe ziMbingu.»
Yahusu muafikiano
21«Mukia amba watru wa zamani waka waambilwa: ‹Usuule; na uwo atsoulao, alazimu ahukumulwe.› 22Ɓadi wami nisumujudzani amba mutru yotsi atsojaliao hasera munyahe, alazimu ahukumulwe; na mutru yotsi atsomuambiao munyahe amba waye mupuzi#5:22 mupuzi: iLuha irongolwao v̄anu, Raka. Hari mwa iluha ya Mayahudi, iyo ya uonea mutru., atsov̄itswa mahakama mbeli za uMungulidzano wa Waɓole|Mungulidzano wa Waɓole; na uwo atsomuambiao munyahe amba waye gedze, atsostahiki mahakama ya umoro wa Djahanama.
23Ɓas, neka usendra watowe sadaka hari mwa italatala ya masadaka, na v̄ale ɗe wanahana amba v̄wa munyaho aliona trongo kinyume na wawe, 24lisha raɓuzi sadaka laho hari mwa italatala v̄ale, wendre waafikiane na munyaho, iv̄o uje utowe sadaka laho.
25Afikiana ha uharaka na mutru ahushitakio rangu ulio ndziani na waye, ha uria asuhuv̄elehe ha hakimu, na hakimu asuhuv̄elehe ha kumsera, ata wandra watrilwa shiv̄ani. 26Nisuhuambia ha kweli, kutsolawa v̄ale pindri kwaliv̄a ata ishiroɓo ya mwiso utsahwaoyo.»
Yahusu uzindzi
27«Mukia amba ika irongolwa: ‹Kutsofanya uzindzi.› 28Ɓadi wami nisumuambiani amba mutru yotsi aangaliao mutrumushe ha ukana ushauku na waye, v̄av̄o kamwe afanya uzindzi na waye rohoni hahe. 29Neka dzitso la hume laho litsongesa upulihe hari mwa dhambi, livoɓowe, ulilatse mbali na wawe, mana iyo ɓorwa hahoju ulatsishiwe na shiga moja, rahana umwili waho mukamili utrilwa moni na umoro wa Djahanama. 30Na neka muhono wa hume waho utsongesa upulihe hari mwa dhambi, ukutruwe, uuvutse mbali na wawe, mana iyo ɓorwa hahoju ulatsishiwe na shiga moja, rahana umwili waho mukamili utrilwa moni na umoro wa Djahanama.»
Yahusu twalaka
(Mat 19:9; Mar 10:11-12; Luk 16:18)
31«Ika irongolwa tsena: ‹Mutru afunguao mushe wahe, ilazimu amuv̄e ɓarua la twalaka.› 32Ɓadi wami nisumuambiani amba mutru yotsi afunguao mushe wahe wala tsi amba afanya uzindzi, ata aja alolwa na wangina, v̄av̄o asumuzanisa; na mutru yotsi afungiao mutrumushe afungulwa, uwo tsena ne asuzani.»
Yahusu mulav̄io
33«Mukia tsena amba watru wa zamani waka waambilwa: ‹Usulav̄e ha trambo, ɓadi utsotsimidza ha Mola izo wazilav̄ia.› 34Ɓadi wami nisumuambiani, musulav̄e ata hata: tsi ɗe na uwingu, mana uwo ɗe ishiri ya ufalume ya Mungu, 35wala tsi na ishiv̄andre ya tsi, mana iyo ɗe ishihetsi-mindru yahe, wala tsi na Yerusalemu, mana lilo ɗe liɗago la uMufalume Muɓole. 36Wala usulav̄iye na ishitswa yaho, mana wawe kushindri ugaudza ata nyole moja amba ike ndjeu au ndziɗu. 37Urongozi wanyu nauke ‹ewa›, neka amba ewa, au ‹ãhã›, neka ãhã. Izo mutru aengedzao, ulawa ha uMovu|Movu.»
Yahusu uliv̄a kiswa
(Luk 6:29-30)
38«Mukia amba ika irongolwa: ‹Dzitso ha dzitso, na dzinyo ha dzinyo.› 39Ɓadi wami nisumuambiani amba musuɗiv̄e mbovu. Neka mutru asuhurema lisavu la hume, muv̄e na limoja. 40Na neka mutru asutsaha ahushitaki pare ahurengeye kandzu yaho, mulishiye na likotri. 41Na neka mutru asuhulazimisha upuwe ngao alifu, puwa alifu mbili na waye. 42Mutru ahumiao, muv̄e, na uwo atsahao umuazime, usumuharaliye.»
Yahusu roho ndjema ha yamaãduwi
(Luk 6:27-28,32-36)
43«Mukia amba ika irongolwa: ‹Utsov̄endza munyaho, uenge ãduwi waho.› 44Ɓadi wami nisumuambiani: Namuv̄endze maãduwi yanyu, [namuɓariki wao wamuapizaoni, murendre ndjema wao wamuengaoni,] na umilia wao wamutresaoni, 45ile muke wana wa Ɓaɓanyu Mungu alio mbinguni; mana waye uwalisa lijua lahe ha watru wa peu, na watru wema, na unyesa vua ha wendza imani, na wale tsi wendza imani. 46Neka musuv̄endza ɗe wao wamuv̄endzaoni, thawaɓu trini ɗe muilindrao? Hali maliv̄isa-latete|muliv̄isa-latete, kawafanya wajau namuna iyo? 47Na neka musurongodza tu ɗe wanyanyu, iyo trongo ishangidzao? Watru kawamuji Mungu kawafanya wajau namuna iyo? 48Ɓasi namurahare, mauri ɗe Ɓaɓanyu mbinguni, alio amba arahara.»
© 2021, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.