BAIBIL BA
Wauhkataya nani ulban bâra kan, asla kumi ra prakan ba nina sika Baibil. Ju nani bara kristian nani sin, naha wauhkataya na kulkisa, ulbanka kum Gâd ra mayunaia lâka kau tara ba. Baibi bîla tânka ba Grik nani aisanka ra wisa biblia, baha tânka ba “buk lupia nani”. Bara buk lupia nani ba sut asla kumi daukan ba ra nina Baibil mâkan. Baha wina sika yawan sin nanara kat ban baku aisisa. Baibil ba tânka pain laki kaikan ba ra, buk nani aslika watla sirpi kum sa. Kristian nani kulki Baibilka ba, tânka tara wâl ra dakbi saki ulban sa: Testament Almuk bara Testament Raya. Testament Almuk ba, Ju nani Baibilka, witin nani baha ba kulkisa.
Baibil ba wan marikisa, Gâd bara upla nani wal asla ba tânka. Baibil bâk, Gâd ba witin param takisa, bara baku marikisa witin dîa ai kupia ra luki ba, bara sin upla nani ra atki sakaia luki ba. Baku bamna, Baibil ba, upla nani swaki sakaia sturka ulban sa. Gâd diara daukaia karnika tara bri ba upla rayaka ra, baha daukanka marikisa. Baha daukanka karna witin bri ba, sip sa param kaikaia, tawan kum rayaka ra; baha ba Israel luhpia nani sika, witin nani ra diara aihka yamni nani manis daukan ba. Gâd upla ra param takaia ba, witin ai Spiritka upla nani ra dingkan, bara Spirit ai warkka daukan, baku witin param takan. Baibil ulban uplika nani ba, witin nani baha piua ra iwi kan uplika nani bîla aisanka kat ulban, bara smalkanka ba ya nani ra aisi ba, witin nani baha piua ra bâra kan ba tânka kat ulban. Baha ba mita sika Baibil wauhkataya nani Testament Almuk ra ba, pas pali Hibru bîla kat ulban, ningkara Aram bîla ra, bara Testament Raya wauhkataya nani ba, Grik bîla kat ulban sa.
Baibil wauhkataya nani ba, upla sât ailal mita mani tausin kum pura piua nani ra ulban. Naha warkka tara na daukaia ba ra, âiulbra nani ba yus munan kata, bîla aisanka natka nani ba bara ulbanka nani pat bâra kan ba. Baibil ra ulban sa, mayunaia bîla nani, mayuni aisi bîla nani, pura suni mayunaia lawana nani bara lawana sâtka wala nani, baku sin prapit nani dahra aisin bîla nani ba. Baku sin Baibil ra ulban sa, diara taki luan ba dahra nani, sturi kum sturi wala tânka mariki aisin bîla nani patrang baku kaia ulban ba, maprika baku aisi nani ba sin. Baku sin bahara ulban sa, wan rayaka yamnika dukiara lâ nani ailal; upla sut lâka, baku sin upla yakan lâka nani, kau pali ba Gâd ra mayunaia lâka nani bara yamni iwi kaia smalkanka, baku sin wan pura suni mayunaia lâka nani ulban sa. Bara sin ulban sa, sins tânka kat aisanka bîla nani, sins briaia lâka smalkanka nani, baku sin kupia krauki smalkanka nani. Testament Raya ra sip sa kaikaia, wauhkataya nani serts ra ulban ba, upla dakni nani ra bara sin upla kumi kat sin ulban ba.
Baibil ra ulban bîla nani ba sika gul kukanka baku sa, tasba aiska dukia. Baibil ba wauhkataya ulbanka kum, wala nani wal sip prakras sa. Sakuna Ju nani bara kristian nani mapa ra lika diara kau tara aihwa pali sa: Dawan mita yan ulban bamna, kulkanka uba tara brisa, ai smalkanka lalka nani ba; naha wauhkataya ra kumi sa, wala wal prakaia âpu sa; ulbanka kum kau kulkanka tara brisa. Ju bara kristian nani, handat mani nani lui kan ba tilara, witin nani Gâd bîla baikra ba, Baibil ba wina walan sa. Baha piua ra witin nani nahki iwi kan ba ai tânka kat aisi kan. Ai smalkanka ba karnika tara kum marikan kata, upla nani rayaka sins munaia dukiara, upla kumi bani, apia kaka dakni ra. Baku ba mita, upla nani kum kum baha karnika upla rayaka sins munaia sip kan kaikan nani ba, witin nani witnis aisisa tasba aiska ra, bara wisa Baibil ba Dawan bîla pali sa.
Naha ulbanka holikira na ra, aisi kakaira nani ra tâ baikaia dukiara, ulbanka sâtka wala nani hilp takaia dukiara sin ulbi asla daukan sa. Baha tânka kum kum marikbia sa kaka, wauhkataya kum wina wala ra pliki sakaia dakbi sakanka, ulbanka lalka ningkara nani ba, sapta bara bors nani, bîla nani tânka param mariki pîska ba, ulbanka wala wala ra pliki kaikaia sinska mariki ba, wahia bani mâyara nina ba numba ra ulban sa, bahara kaiki wala ra pliki sakaia, upla iwanka natka sturka tânka mariki ba, bara bîla nani tânka pali mariki ba kau param sakaia dukiara, piua nani tilara upla nani ba dîa taki kan ba tânka ulbanka sa, anira pliki saki kaia wahia nani ulban sa, map nani bâra sa, tasba ba ani kat takaski ba tânka Baibil ra wan marikisa.
Ulbanka lalka prahni nani ba, hilp tara takisa, kan baha ba wan marikisa, lalka aiska dakbi saki ulban ba tânka nani. Anira pliki sakaia ulban natka nani naha Baibilka dukiara ridi daukan na, hilp tara kabia Baibil bâk smalkanka lalka nani plikaia, baku sin diara sin sât nani takan ba tânka briaia, Baibil aiska ra.
Naha Baibil aiska ulbanka ra, baha nani pliki sakaia natka ba, naku ulban sa: Pas ba nina nani dakbi kunhku ra ulban ba takisa (‘‘abreviatura’’), bahara sika tânka sim baku nani ba bâra sa; baha wina sapta numbika nani ba aula, takaskanka sainka kum wal prakan sa, ningkara numba wala nani ba takisa baha sut lika bors nani ba marikaia dukiara. Bors nani ailal sa taim, takaskan kau prahni ba sainka lupia (‘‘coma’’) ni dakbi sakisa; ulbanka aiska kum dukiara aisi taim, mark yari lupia kum ni (‘‘guión’’) dakbi sakisa, borska tâ krikuya numbika ba, bara tnata prakaia ba sin. Samplika marikanka na kaiks Bla St 3.1, tânka ba Blasi Sturka sapta 3, bors 1. Bla St 3.1,4, Blasi Sturka sapta 3, bors 1 bara bors 4, apia kaka mamrikisa bors 2 ba bara 3 ba, baha tilara dingkras ba. Bla St 3.1-19, baha wisa Blasi Sturka sapta 3, bors 1 wina 19 ba kat. Pliki sakaia numbika ailal ulban bâra taim, (‘‘punto’’ bara ‘‘coma’’) kum ni dakbi aihka sakisa. Sampla kum ulban na kaiks: Bla St 3.1-19; Imp St 5.12,14; Lib 24.1-4. Wauhkataya nani sapta kumi baman bri nani ra, sapta numbika ba ulbras sa, bara numbika baman ulban sa. Sampla nani na kaiks: Abd 2, Abdías bors 2; Plm 17, Pilimon bors 17.
\it Bîla tânka pali ba\it* uba yamni sa bara hilp tara brisa, kan bahara bîla nani kum kum tânka param apia nani ba, tânka param sakisa, apia kaka Baibil kat baha ba tânka kum brisa; naha sât bîla nani ba Ispail Diccionario ra ulbras sa. Piua nani tilara takan sturka Baibil ra ba, hilp wankisa tânka briaia, diara nani kum kum takan dahra Baibil kat aisi ba; baku sin Baibil ra upla tara nani dahra aisi ba, ahkia piua witin nani iwan kan ba. \it Map nani ba\it* wan marikisa, plis nani kum kum Baibil ra aisi ba, ani tani ra takaski kan ba, hilp tara manis brisa, kan bahara kaikaia sip sa Baibil tasbaya pîska nani aiska ba.
Naha Baibil aiska wan bîla kat lakanka na ra trai munan sa, naiwa yua aisi kakaira nani ba tânka bribia, aisi kaiki witin nani ai bîla kat; baku sin ai piua kat ulban ba. Baku ba mita, naha Baibilka na param bara isi pali ulban sa, ya ya nani aisi kaiki ba mita tânka bribia dukiara.
Naha Baibil aiska Miskitu bîla kat lakan na, sip kata bîla lalakra nani dakni kum mani yumhpa pura ai taimka yan bamna. Bîla lalakra nani ba, Baibil bîla nani kum kum pain tânka briras sakuna, witin nani ra hilp munan ‘‘Sociedades Bíblicas Unidas’’. Baku sin hilp tara manis brin sa, Grik bara Hibru wauhkataya nani pat ulban bâra nani ba wina.
Naha lâs piua ra lika, bîla lalakra dakni sirpi kum mihta ra kan laki kaikanka wala kum daukaia, mani kum prais. Baha daukan ba lika Serts nani asla ai warkka dauki ba Daknika bui (Katolik bara Muribian), ‘‘Sociedades Bíblicas Unidas’’ tâ baikanka wal.
Twisa aisanka sâtka nani ra Baibil ulban ba, twisa aisanka baku ai natka nani bri kan, baku sin aisanka binka dauki ba bri kan. Naha tânka nani ba, dîa ulban ba kat bîla wala nani ra laki ba ra, aima manis daukan sa, baku ba mita twisa aisanka nani tâ wina aula ba tiwisa. Baha tâka ba mita, piua nani kum ra, aisanka natka wala nani yus munaia nit kan, tânka nani ba kasak kulki ban bri kaia dukiara. Baha sut purkara, Baibil ulbanka bîla wala ra lakaia warkka nani daukan sa, Dawan ra sinska lâka kau yamni nani ba makabi kira; baku daukan bamna, naiwa Baibil ulbanka tâ wina dîa ai tânka bri ba kat yawan brisa. Baha tâka mita, naha Baibil na wirâ tânka wala nani bri kaia sip sa, Baibil wala nani ba wal, ai lakanka tânka ba kat.
