Luk 22
22
Yútas ŋaá bɛ́tábɔ́na ofiimbie Yésus né betéŋínyi Besuif
(Mat 26.1-5 ; Mak 14.1-2 ; Saŋ 11.45-53)
1Bɔŋanda abɔ́ baacɔ ŋaá bá bábɔ́ nyíáka biléti a bɛ́ tɛ á bá ne enutisi ŋaá bá búá yáaŋa hoóhi, bé buúbu lɔ́ŋɔ́kɔ anyía *Basíka. 2Ne betéŋínyi *beluli nyiínjie ne *beékúnyi bikotí ŋa bɔ́ bá bábɔ́ áambaka anyána bábɔ́ ɔɔ́nɔ́ Yésus ; yááŋa anyía bá ŋa bɔ́ bá bébú líkíméke baacɔ.
3Eéyé ekúlú Sátan ŋe yóófíne ɔ ɔtɛ́má u Yútas, ɔmɔtɛ́ u *baákɔ́nɛ́na bɔ́ɔ́hátá ne béfendí bé Yésus ; u ŋaá bá na ɔtáŋɛ́na anyía Iskaliót. 4U ŋa kaá kuána ne betéŋínyi beluli nyiínjie ne betéŋínyi bicénji bé Ciíbe cɛ Bandɔ́mɛsɛ́#22.4 Baacɔ a bá ŋa bɔ́ bá bábɔ́ kɛlaka anyía Ciíbe cɛ Bandɔ́mɛsɛ́ á bámɔ́kɔ́nɛ́na o moyóyónó. Lɛcá tɔ́na bik. 52. ɔ ɔlɔ́kɔ́mákána ne beébe anyána wáŋa wu o beébe fiimbine Yésus. 5Bé ŋe bú bílénéke buéŋí ne uuyé ɔtáŋa, bá ŋa bɔ́ lɔ́kɔ́mákána anyía bé ke bú wuúci iínjíé mɔɔnyɛ́. 6Yútas ŋé lumítíne, u ŋé túme ɔwaamba ekúlú a yambányɛ anyía wé beébe fiimbine Yésus indiitie.
Yésus maá tɔ́ma baákɔ́nɛ́na béfendí ɔ ɔkɔɔtábɔ́na Basíka
(Mat 26.17-25 ; Mak 14.12-21 ; Saŋ 13.21-30)
7Buɔ́sɛ́ bú buúse abɔ́ bá ŋaá bá bábɔ́ nyíáka biléti a bɛ́ tɛ á bá ne enutisi ŋa kaáháma, buúbu eébú bá ŋaá bá bá yɔɔ́nɔ́kɔ baáná bá ɛtɔ́mbá. 8Yésus ŋá tɔ́ma ne Bíel na Sáaŋ ɔsɛ : « Ánɔ kaá basɔ́ tábɔ́nákɛ́na *Basíka. » 9Báyɛ nááyá : « Háányɛ́ o ŋoó léne anyía tú ke sú ciíci tábɔ́náka e ? » 10Mbá ɔsɛ náábɔ́ : « Ánɔ cɔbá ; ɛ́kɛlá núénú oofíne a bálɛ́ka, nu ŋa nɔ́ ɔɔ́ndɛ́mánána na ɔɔcɔ, weé húlúkúne ɔkɔɔ́tɔ́ka menyífé. Énu wuúci látákɛ́na, nú oofine eé ciíbe ecí u kóó yóofine. 11Mbá nú laána muútí ooki anyía Muékúnyi ŋa báta anyía háányɛ́ u ŋa cɔ́ba ɔ ɔnyíáka Basíka na bááyɛ́ baákɔ́nɛ́na e ? 12Aáná ú ŋa cɔ́ba ɔ ɔ banɔ́ tóŋínyi yaandándá yí ekéti yí ciíbe yɛ́ ɔnɔŋɔ a yááŋa na bɛnyɛ́ma bikime a bɛ́ ŋa bɛ́amba, ánɔ tábɔ́náka Basíka hɔ́á. » 13Bá ŋa bɔ́ cɔ́ba, bá ŋá kuána bɛsana bikime háyɛ Yésus ŋeé beébe laákɛ́na, bá ŋá tábɔ́náka Basíka.
Bɛnyɛ́ma bɛ́ ɔnyíá bɛ́ Bandɔ́mɛsɛ́
(Mat 26.26-30 ; Mak 14.22-26)
14E ekúlú yɛ́ ɔnyíá, Yésus ŋe límíne ɔ ɔnyíá na baacɔ bá ɛndɔ́ma. 15U ŋé beébe laána ɔsɛ : « Aáná ɛ ŋaá mɛ bá yémi lénéke buéŋí onyíékínyi *Basíka eeci na banɔ́ ɛ́cɛ muuyé tɛ ŋá mɛ́ kuána. 16Ɛ ŋa mɛ́ banɔ́ laána anyía ɛ tɛ ká háná émi ciíci nyíá ɔ ɔkɔɔ́háma ayɛ́ nyíáyɛ́ nyibúlúne kéé bítóŋínyi bɔmbányɛ bɔmbányɛ e *Butéŋí bɔ́ Bandɔ́mɛsɛ́. »
17U ŋeé hiite hindeŋé hí meluku. U ŋé iinjie Bandɔ́mɛsɛ́ bitéŋíti, mbá ɔsɛ náábɔ́ : « Énu hiíhi hiíte, núá múákɛ́na meluku eeme, banɔ́ bekime. 18Ɛ ŋa mɛ́ banɔ́ láana isíʼo : O otúme aámbáya ɛ tɛ ká háná ámɛ múána meluku ɔ ɔkɔɔ́háma ekúlú ayɛ́ Bandɔ́mɛsɛ́ kéé télímíkínyi búáyɛ́ Butéŋí. » 19E elime eécí, u ŋé hiíte eléti ; u ŋé iínjie Bandɔ́mɛsɛ́ bitéŋíti. U ŋé yiíyi bákáka, u ŋé beébe iínjíékíne, ɔsɛ : « Ciamɛ cɛɛ́tɔ eeci a cɛ́áŋa ciínjíénú a yáánɔ́ asana. Énu búle kɛla híáná ɔ ɔ mɛ bɛ́tááka. » 20Ahá bá ŋa bɔ́ mána ɔnyíá, u ŋe hiíte tɔ́na hindeŋé hí meluku, u ŋé beébe iínjíé, mbá ɔsɛ : « Meluku eeme áŋa yɔɔ́sɔɔ́sɔ yɛ́ nyɛlata yɛ́ Bandɔ́mɛsɛ́, yiíyi máámɛ manɔ́ŋɔ́ ŋó yoónyísínyi. Meéme mé ŋó yoótíéke a yáánɔ́ asana.
21Ɛ́náka ! Ɔɔcɔ ewú u ŋeé mi fiimbie ŋeé nyíényi na yaŋɔ́. 22Ɛ́ɛ, Ɔɔ́nɔ́ u ɔɔcɔ ŋa cɔ́ba o owé háyɛ Bandɔ́mɛsɛ́ ŋaá sɔmbɔtɔna, mbá mahana né oócí ewú u ŋeé wuúci fiimbie. » 23Aáná bé ŋe bú túme ɔbɛ́báta beébe ne beébe báyɛ mbá aányɛ́ eé beébe ú ŋa kɛ́laka aáná e ?
Aányɛ́ wáŋa waáŋá e
24Baákɔ́nɛ́na ŋe bú túme osuŋunyinyi anyía bébú menyi aányɛ́ eé beébe wáŋa wu ɔbá waáŋá. 25Yésus ɔsɛ náábɔ́ : « Betéŋí bá mɔnɔŋɔ ma baacɔ me etémbí ŋe bú téŋínyi baacɔ, bá ŋa bɔ́ aamba anyía baacɔ ábɔ́ kɔɔnáka anyía bá bɔ́ŋa na ambányɛ yɛ́ ɔtɛ́má. 26Mbá náánɔ́ bú tɛ á bá bú ɔbá aáná. Waáŋá ŋá nyɛmána wu ɔbá náánɔ́ háyɛ ɔɔ́nɔmbɔ́ ; ɔɔcɔ ewú u ŋe téŋínyi háyɛ munyiɔnɔ. 27Aányɛ́ ú ŋa hɔ́la sɔ́ɔ́kɔ́ : Mulimine e tébíli ayɛ́ʼ muafa bɛnyɛ́ma e tébíli e ? Yaŋɔ́ ɛsɛ, mulimine e tébíli wá hɔ́la e ? Ɛ́hɛ́ɛ, yaŋɔ́ ya mɛ́ŋa aanɔ́ ɛ ɛkatɛ́katɛ́ háyɛ munyiɔnɔ bɔsɔ́ɔ́kɔ́.
28Mbá banɔ́, nua nɔ́ŋa eebe e bé ne me bú límine na yaŋɔ́ eémí e muuyé. 29Yaátɛ́ asana, háyɛ ciamɛ Síkíne ŋe mí cúméke butéŋí, yaŋɔ́ tɔ́na ɛ ŋa mɛ́ banɔ́ cumeke. 30Ɛ́ɛhɛ́ nu ká nɔ́ nyíáka nú múákɛ́na haála ehé i ké mí téŋíkínyi, nu ké nú límekine a tɔkɔná o okélísi tɔnyɛ́nɔ́ tú *Islayɛ́l tɔ́ɔ́hátá ne túfendí. »
Yésus ɔsɛ Bíel ŋeé wuúci bínéŋítíkinyi
(Mat 26.31-35 ; Mak 14.27-31 ; Saŋ 13.36-38)
31Mbá Otéŋí a Waáŋá ɔsɛ : « Símon, Símon ! Ɔ́ɔ lɛcá, Sátan káá banɔ́ kɔ́kɔnaka. 32Mbá ɛ ŋa mɛ́ bɛ́cɔ́kɔ́lɔ́kɛ́na Bandɔ́mɛsɛ́ ɔɔ́wɔ eé buúse anyía uúwú olumitinine tɛ ɔ waáŋɛ́na ; mbá kuɔŋɔ́, ekúlú eyí uúwe ɔtɛ́má ká ka hálɔ́mɔ́na náámɛ, kíndísíki bɔlɔ́ɔwɔ. » 33Bíel ɔsɛ nááyá : « Otéŋí a Waáŋá, ɛ ŋa mɛ́ cɔ́cɔbaka na kuɔŋɔ́ haála hekime ahá ɔ́ ŋɔɔ́ cɔba, te é ciíbe cɛ ɛcaná, te o okoówé. » 34Mbá Yésus ɔsɛ : « Bíel, ɛ ŋɔ mɛ́ ɔ laana isíʼo : Hɛ́nánɔ, yaaka yɛ́ ɛkɔkɛ́ ŋe síké á bɛ́lɛ́ta nyí buúse, ɛ́cɛ o no moó mi bínéŋítíkínyi bikúlú bɛ́tátɔ́. »
Yésus ŋaá laána baákɔ́nɛ́na anyía bá bɛ́tábɔ́náka ɔnua biité
35Yésus ŋeé beébe laána ɔsɛ : « Ekúlú ayɛ́ ɛ́ ŋa mɛ́ banɔ́ tɔ́ma, banɔ́ tɛ́ka na mɔɔnyɛ́, ta na ambalá, ta na bɛkandɛ́na, ɔ́kɔ, bɔkɔ a bɔ́mɔtɛ́ ŋaá banɔ́ bɛ́ámbákɛ́na e ? » Báyɛ : « Eéʼeé. » 36Mbá ɔsɛ : « Aámbáya, ɔɔcɔ a wáŋa na mɔɔnyɛ́, wé meéme hiíte, ta ɔɔcɔ a wáŋa na ambalá, wé yiíyi hiíte tɔ́na ; ɔɔcɔ awɔ́ u tɛ á bá na nɔsala nɔ́ ɔhána, wé túé búáyɛ́ bɔlaka bú nyiike mbá u ɔ́ɔ́ndɔ nɔsala nɔ́ ɔhána nɔ́mɔtɛ́. 37Yááŋa anyía ɛ ŋa mɛ́ banɔ́ laána asana ayɛ́ Ciɔɔ́ŋɛ́ cɛ́ Bandɔ́mɛsɛ́ ŋá kɔɔ́na cɛ́sɛ : “Bé ŋeé wuúci fanɛna ɔ ɔlɔŋɔ u bɔɔ́nɔ baacɔ”#Ɛsa 53.12, ŋá nyɛmána yɛ́ ɔbɛ́kɛ́láka náámɛ. Yaátɛ́ asana, bɛsana a bɛ́ ŋá mɛ lɛca káá cɔba ɔ ɔbɛ́kɛ́láka. » 38Baákɔ́nɛ́na ŋé wuúci laána báyɛ : « Otéŋí a Waáŋá, tusala tɔ́ ɛhána áŋa aaha túfendí. » Mbá ɔsɛ : « Tú ma nyɛ́mana aáná. »
Yésus ŋaá bɛ́cɔ́kɔ́lɛ́na a nɔkɔndɔ nú Molifié
(Mat 26.36-46 ; Mak 14.32-42)
39E elime eécí, Yésus ŋaá hátɔna u ŋá cɔbá a nɔkɔndɔ nú Molifié háyɛ u ŋaá bá waá kɛ́láka. Bááyɛ́ *baákɔ́nɛ́na ŋé bu wuúci látákɛ́na. 40Ɛ́makɛ́la wá kaá hámá a haátɛ́ haála, u ŋé beébe laána ɔsɛ : « Ánɔ bɛ́cɔ́kɔ́lɔ́kɛ́na Bandɔ́mɛsɛ́ anyía muɔ́kɛ́tánana tɛ banɔ́ fááyɛ́na. » 41U ŋá bɛ́álɔ́na ne beébe hoóhi háyɛ ɔɔcɔ áŋa wu ɔwaahɛna nyɛndányɛ́, u ŋé túme eŋéndu ɔ ɔmɛsɛ́, u bɛ́cɔ́kɔ́lɔ́kɛ́na Bandɔ́mɛsɛ́, 42ɔsɛ : « Taatá, mbɔ́kɔ o ŋoó léne, cɔ́kɔ́lɛ mɛ ááŋɛ́na hindeŋé hí muuyé eehi.#22.42 Nyɛ́mɔtɛ́ nyɛkɔ́ŋɔ́na : « hindeŋé hɛ́ nyɛkála ». Ta híáná, tɛ́ cáŋa háyɛ i ŋeé mi léne, mbá háyɛ o ŋoó léne. » 43[Elilé yɛ́ bɔsɔ́ma yɛ́ Bandɔ́mɛsɛ́ nyihúle eényí ɔ Ɔmuaná o okoó wuúci kíndísi. 44Yésus ŋaa hɔlá ɔlɔ́kɔ́ma ɔtɛ́má ɔkánya, aáná u ŋaá cɔ́bá ne buúse ɔ ɔbɛ́cɔ́kɔ́lɛ́na Bandɔ́mɛsɛ́ na makɛ́nda ɔ ɔkɔɔ́háma ayɛ́ bilué ŋeé túme ɔháma aáyá a cɛɛ́tɔ, bí cébíki ɔ ɔmɛsɛ́ háyɛ bɛɔ́fɔ́lɔ́ bɛ́ manɔ́ŋɔ́.] 45Ɛ́makɛ́la wá hátɔ́ná haála ahá u ŋaá bá waá bɛ́cɔ́kɔ́lɔ́kɛ́na, u ŋgá hálɔ́mɔ́na a haála ahá baákɔ́nɛ́na ŋaá bá ; u ŋé beébe kuána e hiiné, anyía ɔtɛ́má ŋaá bá wé beébe nuaka. 46Mbá ɔsɛ náábɔ́ : « Anyíatɛ́ nu ŋa nɔ́ hɛ́ta e ? Ánɔ háányúá, ánɔ bɛ́cɔ́kɔ́lɔ́kɛ́na Bandɔ́mɛsɛ́ anyía mɔɔ́kɛ́tánána tɛ banɔ́ fáayɛna. »
Betéŋínyi Besuif ma bɔ́ hátɛna Yésus
(Mat 26.47-56 ; Mak 14.43-50 ; Saŋ 18.3-11)
47Ekúlú ayɛ́ u ŋaá bá wa yánáŋa ɔ ɔtáŋa, etúte yɛ́ baacɔ ŋa kaá háma ; Yútas, ɔmɔtɛ́ u *baákɔ́nɛ́na bɔ́ɔ́hátá ne béfendí, ŋaá bá weé yiíyi kendiki ; u ŋé bíkósíti nááyá o okoó wuúci bíémbi. 48Mbá Yésus ɔsɛ : « Yútas ! Mbá ɔ ŋɔɔ́ waamba ofiimbie Ɔɔ́nɔ́ u ɔɔcɔ ne mubíémbínyi e ? » 49Ekúlú ayɛ́ baacɔ a bá ŋa bɔ́ bá ɔlɔŋɔ ne Yésus ŋa bɔ́ lɛ́cá asana ayɛ́ yɔ́ cɔ́ba ɔ ɔbɛ́kɛ́láka, báyɛ nááyá : « Otéŋí a Waáŋá, tu ŋá sɔ́ nyɛmána tú osúbéke baacɔ eébé na tusala tɔ́ ɛhána e ? » 50Hí ekúlú eéyé, ɔmɔtɛ́ eé beébe ŋe súbíne munyiɔnɔ mu *mutéŋínyi beluli nyiínjie a muáŋá, u ŋé wuúci cála ɔ ɔcala ootú ú aháŋá yɛ́ ɔɔbɔ́ ú manɔ́mɛ. 51Mbá Yésus ɔsɛ : « Ánɔ nyɛána aáná. » U ŋé tímbíé ootú ú waáta ɔɔcɔ, u ŋé wuúci eéŋúnyísi.
52Yésus ŋá bɛ́kɔ́ŋɔ́na ne né betéŋínyi *beluli nyiínjie, ne né betéŋínyi bicénji bí *Ciíbe cɛ Bandɔ́mɛsɛ́, na ná *baáŋá bé *Besuif a bá ŋa bɔ́ faákɔna o okoó wuúci mɛɔ́mɛ́na, mbá ɔsɛ : « Anyíatɛ́ nɔ́ ma nɔ́ fáakɔna ɔ ɔkɔ́ mɛ mɛɔ́mɛ́na na tusala tɔ́ ɛhána na tɔŋɛndá, háyɛ anyía ya mɛ́ŋa ocónjólóŋó yɛ́ ɔɔcɔ e ? 53Yiíyi anyía mɔɔ́sɛ́ mekime ɛ ŋa mɛ́ bá eé Ciíbe cɛ Bandɔ́mɛsɛ́ na banɔ́, nu tɛ ɔ́mɔ nɔ́ mɛ tála ɔɔbɔ́. Mbá aámbáya áŋa na yáánɔ́ ekúlú ne ekúlú yɛ́ makɛ́nda me mutéŋínyi ibíne. »
Bíel me bínéŋítíkínyi Yésus
(Mat 26.57-58, 69-75 ; Mak 14.53-54, 66-72 ; Saŋ 18.12-18, 25-27)
54Aáná bá ŋa mɛɔ́mɛ́na Yésus, bé ŋé wuúci cɔbána o ooki ú *mutéŋínyi beluli nyiínjie a muáŋá. Bíel ŋaá bá waá látáka e elime enenyíé. 55Bá ŋa yaábánáka oocó ɛ ɛkatɛ́katɛ́ cɛ́ nɔháatɛ́ nú mutéŋínyi beluli nyiínjie, baacɔ a bɔ́mɔtɛ́ bó límékíne ɔ ɔwaásába. Bíel ŋé limíne ne beébe. 56Ekúlú ayɛ́ u ŋaá bá límíne hoóhi ne oocó, munyiɔnɔ e muénjú a mumɔtɛ́ mu mutéŋínyi beluli nyiínjie a muáŋá ŋo yoófíne. Mu ŋeé wuúci lɛca, mu ŋé wuúci tála eése, mbá mɔsɛ : « Ɔɔcɔ ooci tɔ́na ŋaá bá ɔlɔŋɔ ne Yésus. » 57Mbá Bíel ŋeé bínéŋítínyi, ɔsɛ : « Oónjú, bɛfala, i ti ŋé mí wuúci menyi buúse bukime. » 58Hikúlúkúlú ɔɔcɔ a wɔmɔtɛ́ ŋé wuúci lɛ́ca, mbá ɔsɛ : « Kuɔŋɔ́ tɔ́na, ɔ ɔ́ŋa u ɔlɔŋɔ oócí. » Mbá Bíel ŋaá bɛ́káma waáta ɔɔcɔ ɔsɛ : « Eéʼeé, ɛ tɛ amɛ́ bá ɔlɔŋɔ ne beébe. » 59Ekúlú ma kɛ́la yá hɔla hoóhi onjéŋí okimekime, ɔɔcɔ a wɔmɔtɛ́ ŋo yóónyísínyi ɔkɔɔna tɔ́na, ɔsɛ : « Isuŋí tɛ á bá ɛmbányɛ, ɔɔcɔ ooci ŋaá bá ɔlɔŋɔ ne wuúci, anyía wáŋa ɔɔcɔ u *Kalilé. » 60Mbá Bíel ŋaá bɛ́kámá ɔsɛ : « Ɛ tɛ ŋá mɛ lɔ́kɔ́ma ta bɔkɔ abɔ́ kuɔŋɔ́ ɔ ŋɔɔ́ waamba ɔkɔɔna. » Ekúlú ayɛ́ u ŋaá bá wa yánáŋa ɔ ɔtáŋa, yaaka yɛ́ ɛkɔkɛ́ ŋá bɛ́lɛ́ta. 61Aáná Otéŋí a Waáŋá ŋaá bɛ́kuálɛ́ta, u ŋá tála Bíel eése. Híáná Bíel ŋaá bɛ́táá asana eyí Otéŋí ŋeé wuúci laána, ɔsɛ : « Butúé bú hɛ́nánɔ ɛ́cɛ yaaka yɛ́ ɛkɔkɛ́ tɛ ŋá bɛ́lɛ́ta, o ŋoó mi bínéŋítíkinyi bikúlú bɛ́tátɔ́. » 62Aáná Bíel ŋa hátɔ́na a nɔháatɛ́, nyíáyɛ́ nyitúme ɔkɔlɛ́la eényí na mahana mekime.
Bɔ́ ŋɔ yɔ́ɔmbɔ́na, bé súbéke Yésus
(Mat 26.67-68 ; Mak 14.65)
63-64Baacɔ a bá ŋa bɔ́ mɛɔ́mɛ́na Yésus ŋaá bá bé wuúci ɔɔ́mbɔ́náka, bé wuúci súbéke. Bé ŋe bú wuúci súŋe bɔlaka e eése, bé wuúci bícónyíki, báyɛ : « Mbɔ́kɔ ɔ ɔ́ŋa *muhémúnyi bɛsana, basɔ́ laána aányɛ́ ú mo yóo súbe aná e ? » 65Bé ŋe bú wuúci ɔɔ́mbɔ́náka na masálɔ́ me etémbí meéŋí o o wuúci féníne.
Hitúlé a hiáŋá áŋa o okélísi Yésus
(Mat 26.59-66 ; Mak 14.55-64 ; Saŋ 18.19-24)
66Hí ahá ɔyá ŋaá yá, na ɔlɔŋɔ ú *baáŋá bé *Besuif, ne betéŋínyi *beluli nyiínjie ne *beékúnyi bikotí ŋa bɔ́ bɛ́bándána haála hɔ́mɔtɛ́. Bé ŋé wuúci cɔbána eé buúse bú hííbú Hitúlé a hiáŋá. 67Mbá báyɛ : « Basɔ́ laána, ɔ ɔ́ŋa Mesíi e ? » U ŋé beébe bɛ́káma ɔsɛ : « Mbɔ́kɔ ɛ ŋa mɛ́ banɔ́ laána anyía ya mɛ́ŋa *Mesíi, nu ti ké nu lumitine, 68mbɔ́kɔ ɛ ŋa mɛ́ banɔ́ bata ɛmbataka, nu tɛ ká nɔ́ bɛ́káma. 69Mbá o otúme aámbáya Ɔɔ́nɔ́ u ɔɔcɔ kéé limine a aháŋá yɛ́ ɔɔbɔ́ ú manɔ́mɛ ú Bandɔ́mɛsɛ́ Alámakɛ́nda. » 70Mbá bekime báyɛ : « Ɛ́cɛ anyía ɔ ɔ́ŋa Ɔɔ́nɔ́ u Bandɔ́mɛsɛ́ e ? » U ŋé beébe bɛ́káma ɔsɛ : « Háyɛ banɔ́ nɔ́ ma nɔ́ kɔɔna, aáná ya mɛ́ŋa waátákána. » 71Mbá báyɛ : « Aátɛ́ ! Tu tɛ ŋá háná asɔ́ aamba tɔkɔma tú etémbí ; yááŋa anyía basɔ́ bɛ́muátá tú ma sɔ́ lɔ́kɔ́máka úúyé ɔtáŋa ! »
انتخاب شده:
Luk 22: lem
هایلایت
به اشتراک گذاشتن
کپی
می خواهید نکات برجسته خود را در همه دستگاه های خود ذخیره کنید؟ برای ورودثبت نام کنید یا اگر ثبت نام کرده اید وارد شوید
© 2008, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.
Luk 22
22
Yútas ŋaá bɛ́tábɔ́na ofiimbie Yésus né betéŋínyi Besuif
(Mat 26.1-5 ; Mak 14.1-2 ; Saŋ 11.45-53)
1Bɔŋanda abɔ́ baacɔ ŋaá bá bábɔ́ nyíáka biléti a bɛ́ tɛ á bá ne enutisi ŋaá bá búá yáaŋa hoóhi, bé buúbu lɔ́ŋɔ́kɔ anyía *Basíka. 2Ne betéŋínyi *beluli nyiínjie ne *beékúnyi bikotí ŋa bɔ́ bá bábɔ́ áambaka anyána bábɔ́ ɔɔ́nɔ́ Yésus ; yááŋa anyía bá ŋa bɔ́ bá bébú líkíméke baacɔ.
3Eéyé ekúlú Sátan ŋe yóófíne ɔ ɔtɛ́má u Yútas, ɔmɔtɛ́ u *baákɔ́nɛ́na bɔ́ɔ́hátá ne béfendí bé Yésus ; u ŋaá bá na ɔtáŋɛ́na anyía Iskaliót. 4U ŋa kaá kuána ne betéŋínyi beluli nyiínjie ne betéŋínyi bicénji bé Ciíbe cɛ Bandɔ́mɛsɛ́#22.4 Baacɔ a bá ŋa bɔ́ bá bábɔ́ kɛlaka anyía Ciíbe cɛ Bandɔ́mɛsɛ́ á bámɔ́kɔ́nɛ́na o moyóyónó. Lɛcá tɔ́na bik. 52. ɔ ɔlɔ́kɔ́mákána ne beébe anyána wáŋa wu o beébe fiimbine Yésus. 5Bé ŋe bú bílénéke buéŋí ne uuyé ɔtáŋa, bá ŋa bɔ́ lɔ́kɔ́mákána anyía bé ke bú wuúci iínjíé mɔɔnyɛ́. 6Yútas ŋé lumítíne, u ŋé túme ɔwaamba ekúlú a yambányɛ anyía wé beébe fiimbine Yésus indiitie.
Yésus maá tɔ́ma baákɔ́nɛ́na béfendí ɔ ɔkɔɔtábɔ́na Basíka
(Mat 26.17-25 ; Mak 14.12-21 ; Saŋ 13.21-30)
7Buɔ́sɛ́ bú buúse abɔ́ bá ŋaá bá bábɔ́ nyíáka biléti a bɛ́ tɛ á bá ne enutisi ŋa kaáháma, buúbu eébú bá ŋaá bá bá yɔɔ́nɔ́kɔ baáná bá ɛtɔ́mbá. 8Yésus ŋá tɔ́ma ne Bíel na Sáaŋ ɔsɛ : « Ánɔ kaá basɔ́ tábɔ́nákɛ́na *Basíka. » 9Báyɛ nááyá : « Háányɛ́ o ŋoó léne anyía tú ke sú ciíci tábɔ́náka e ? » 10Mbá ɔsɛ náábɔ́ : « Ánɔ cɔbá ; ɛ́kɛlá núénú oofíne a bálɛ́ka, nu ŋa nɔ́ ɔɔ́ndɛ́mánána na ɔɔcɔ, weé húlúkúne ɔkɔɔ́tɔ́ka menyífé. Énu wuúci látákɛ́na, nú oofine eé ciíbe ecí u kóó yóofine. 11Mbá nú laána muútí ooki anyía Muékúnyi ŋa báta anyía háányɛ́ u ŋa cɔ́ba ɔ ɔnyíáka Basíka na bááyɛ́ baákɔ́nɛ́na e ? 12Aáná ú ŋa cɔ́ba ɔ ɔ banɔ́ tóŋínyi yaandándá yí ekéti yí ciíbe yɛ́ ɔnɔŋɔ a yááŋa na bɛnyɛ́ma bikime a bɛ́ ŋa bɛ́amba, ánɔ tábɔ́náka Basíka hɔ́á. » 13Bá ŋa bɔ́ cɔ́ba, bá ŋá kuána bɛsana bikime háyɛ Yésus ŋeé beébe laákɛ́na, bá ŋá tábɔ́náka Basíka.
Bɛnyɛ́ma bɛ́ ɔnyíá bɛ́ Bandɔ́mɛsɛ́
(Mat 26.26-30 ; Mak 14.22-26)
14E ekúlú yɛ́ ɔnyíá, Yésus ŋe límíne ɔ ɔnyíá na baacɔ bá ɛndɔ́ma. 15U ŋé beébe laána ɔsɛ : « Aáná ɛ ŋaá mɛ bá yémi lénéke buéŋí onyíékínyi *Basíka eeci na banɔ́ ɛ́cɛ muuyé tɛ ŋá mɛ́ kuána. 16Ɛ ŋa mɛ́ banɔ́ laána anyía ɛ tɛ ká háná émi ciíci nyíá ɔ ɔkɔɔ́háma ayɛ́ nyíáyɛ́ nyibúlúne kéé bítóŋínyi bɔmbányɛ bɔmbányɛ e *Butéŋí bɔ́ Bandɔ́mɛsɛ́. »
17U ŋeé hiite hindeŋé hí meluku. U ŋé iinjie Bandɔ́mɛsɛ́ bitéŋíti, mbá ɔsɛ náábɔ́ : « Énu hiíhi hiíte, núá múákɛ́na meluku eeme, banɔ́ bekime. 18Ɛ ŋa mɛ́ banɔ́ láana isíʼo : O otúme aámbáya ɛ tɛ ká háná ámɛ múána meluku ɔ ɔkɔɔ́háma ekúlú ayɛ́ Bandɔ́mɛsɛ́ kéé télímíkínyi búáyɛ́ Butéŋí. » 19E elime eécí, u ŋé hiíte eléti ; u ŋé iínjie Bandɔ́mɛsɛ́ bitéŋíti. U ŋé yiíyi bákáka, u ŋé beébe iínjíékíne, ɔsɛ : « Ciamɛ cɛɛ́tɔ eeci a cɛ́áŋa ciínjíénú a yáánɔ́ asana. Énu búle kɛla híáná ɔ ɔ mɛ bɛ́tááka. » 20Ahá bá ŋa bɔ́ mána ɔnyíá, u ŋe hiíte tɔ́na hindeŋé hí meluku, u ŋé beébe iínjíé, mbá ɔsɛ : « Meluku eeme áŋa yɔɔ́sɔɔ́sɔ yɛ́ nyɛlata yɛ́ Bandɔ́mɛsɛ́, yiíyi máámɛ manɔ́ŋɔ́ ŋó yoónyísínyi. Meéme mé ŋó yoótíéke a yáánɔ́ asana.
21Ɛ́náka ! Ɔɔcɔ ewú u ŋeé mi fiimbie ŋeé nyíényi na yaŋɔ́. 22Ɛ́ɛ, Ɔɔ́nɔ́ u ɔɔcɔ ŋa cɔ́ba o owé háyɛ Bandɔ́mɛsɛ́ ŋaá sɔmbɔtɔna, mbá mahana né oócí ewú u ŋeé wuúci fiimbie. » 23Aáná bé ŋe bú túme ɔbɛ́báta beébe ne beébe báyɛ mbá aányɛ́ eé beébe ú ŋa kɛ́laka aáná e ?
Aányɛ́ wáŋa waáŋá e
24Baákɔ́nɛ́na ŋe bú túme osuŋunyinyi anyía bébú menyi aányɛ́ eé beébe wáŋa wu ɔbá waáŋá. 25Yésus ɔsɛ náábɔ́ : « Betéŋí bá mɔnɔŋɔ ma baacɔ me etémbí ŋe bú téŋínyi baacɔ, bá ŋa bɔ́ aamba anyía baacɔ ábɔ́ kɔɔnáka anyía bá bɔ́ŋa na ambányɛ yɛ́ ɔtɛ́má. 26Mbá náánɔ́ bú tɛ á bá bú ɔbá aáná. Waáŋá ŋá nyɛmána wu ɔbá náánɔ́ háyɛ ɔɔ́nɔmbɔ́ ; ɔɔcɔ ewú u ŋe téŋínyi háyɛ munyiɔnɔ. 27Aányɛ́ ú ŋa hɔ́la sɔ́ɔ́kɔ́ : Mulimine e tébíli ayɛ́ʼ muafa bɛnyɛ́ma e tébíli e ? Yaŋɔ́ ɛsɛ, mulimine e tébíli wá hɔ́la e ? Ɛ́hɛ́ɛ, yaŋɔ́ ya mɛ́ŋa aanɔ́ ɛ ɛkatɛ́katɛ́ háyɛ munyiɔnɔ bɔsɔ́ɔ́kɔ́.
28Mbá banɔ́, nua nɔ́ŋa eebe e bé ne me bú límine na yaŋɔ́ eémí e muuyé. 29Yaátɛ́ asana, háyɛ ciamɛ Síkíne ŋe mí cúméke butéŋí, yaŋɔ́ tɔ́na ɛ ŋa mɛ́ banɔ́ cumeke. 30Ɛ́ɛhɛ́ nu ká nɔ́ nyíáka nú múákɛ́na haála ehé i ké mí téŋíkínyi, nu ké nú límekine a tɔkɔná o okélísi tɔnyɛ́nɔ́ tú *Islayɛ́l tɔ́ɔ́hátá ne túfendí. »
Yésus ɔsɛ Bíel ŋeé wuúci bínéŋítíkinyi
(Mat 26.31-35 ; Mak 14.27-31 ; Saŋ 13.36-38)
31Mbá Otéŋí a Waáŋá ɔsɛ : « Símon, Símon ! Ɔ́ɔ lɛcá, Sátan káá banɔ́ kɔ́kɔnaka. 32Mbá ɛ ŋa mɛ́ bɛ́cɔ́kɔ́lɔ́kɛ́na Bandɔ́mɛsɛ́ ɔɔ́wɔ eé buúse anyía uúwú olumitinine tɛ ɔ waáŋɛ́na ; mbá kuɔŋɔ́, ekúlú eyí uúwe ɔtɛ́má ká ka hálɔ́mɔ́na náámɛ, kíndísíki bɔlɔ́ɔwɔ. » 33Bíel ɔsɛ nááyá : « Otéŋí a Waáŋá, ɛ ŋa mɛ́ cɔ́cɔbaka na kuɔŋɔ́ haála hekime ahá ɔ́ ŋɔɔ́ cɔba, te é ciíbe cɛ ɛcaná, te o okoówé. » 34Mbá Yésus ɔsɛ : « Bíel, ɛ ŋɔ mɛ́ ɔ laana isíʼo : Hɛ́nánɔ, yaaka yɛ́ ɛkɔkɛ́ ŋe síké á bɛ́lɛ́ta nyí buúse, ɛ́cɛ o no moó mi bínéŋítíkínyi bikúlú bɛ́tátɔ́. »
Yésus ŋaá laána baákɔ́nɛ́na anyía bá bɛ́tábɔ́náka ɔnua biité
35Yésus ŋeé beébe laána ɔsɛ : « Ekúlú ayɛ́ ɛ́ ŋa mɛ́ banɔ́ tɔ́ma, banɔ́ tɛ́ka na mɔɔnyɛ́, ta na ambalá, ta na bɛkandɛ́na, ɔ́kɔ, bɔkɔ a bɔ́mɔtɛ́ ŋaá banɔ́ bɛ́ámbákɛ́na e ? » Báyɛ : « Eéʼeé. » 36Mbá ɔsɛ : « Aámbáya, ɔɔcɔ a wáŋa na mɔɔnyɛ́, wé meéme hiíte, ta ɔɔcɔ a wáŋa na ambalá, wé yiíyi hiíte tɔ́na ; ɔɔcɔ awɔ́ u tɛ á bá na nɔsala nɔ́ ɔhána, wé túé búáyɛ́ bɔlaka bú nyiike mbá u ɔ́ɔ́ndɔ nɔsala nɔ́ ɔhána nɔ́mɔtɛ́. 37Yááŋa anyía ɛ ŋa mɛ́ banɔ́ laána asana ayɛ́ Ciɔɔ́ŋɛ́ cɛ́ Bandɔ́mɛsɛ́ ŋá kɔɔ́na cɛ́sɛ : “Bé ŋeé wuúci fanɛna ɔ ɔlɔŋɔ u bɔɔ́nɔ baacɔ”#Ɛsa 53.12, ŋá nyɛmána yɛ́ ɔbɛ́kɛ́láka náámɛ. Yaátɛ́ asana, bɛsana a bɛ́ ŋá mɛ lɛca káá cɔba ɔ ɔbɛ́kɛ́láka. » 38Baákɔ́nɛ́na ŋé wuúci laána báyɛ : « Otéŋí a Waáŋá, tusala tɔ́ ɛhána áŋa aaha túfendí. » Mbá ɔsɛ : « Tú ma nyɛ́mana aáná. »
Yésus ŋaá bɛ́cɔ́kɔ́lɛ́na a nɔkɔndɔ nú Molifié
(Mat 26.36-46 ; Mak 14.32-42)
39E elime eécí, Yésus ŋaá hátɔna u ŋá cɔbá a nɔkɔndɔ nú Molifié háyɛ u ŋaá bá waá kɛ́láka. Bááyɛ́ *baákɔ́nɛ́na ŋé bu wuúci látákɛ́na. 40Ɛ́makɛ́la wá kaá hámá a haátɛ́ haála, u ŋé beébe laána ɔsɛ : « Ánɔ bɛ́cɔ́kɔ́lɔ́kɛ́na Bandɔ́mɛsɛ́ anyía muɔ́kɛ́tánana tɛ banɔ́ fááyɛ́na. » 41U ŋá bɛ́álɔ́na ne beébe hoóhi háyɛ ɔɔcɔ áŋa wu ɔwaahɛna nyɛndányɛ́, u ŋé túme eŋéndu ɔ ɔmɛsɛ́, u bɛ́cɔ́kɔ́lɔ́kɛ́na Bandɔ́mɛsɛ́, 42ɔsɛ : « Taatá, mbɔ́kɔ o ŋoó léne, cɔ́kɔ́lɛ mɛ ááŋɛ́na hindeŋé hí muuyé eehi.#22.42 Nyɛ́mɔtɛ́ nyɛkɔ́ŋɔ́na : « hindeŋé hɛ́ nyɛkála ». Ta híáná, tɛ́ cáŋa háyɛ i ŋeé mi léne, mbá háyɛ o ŋoó léne. » 43[Elilé yɛ́ bɔsɔ́ma yɛ́ Bandɔ́mɛsɛ́ nyihúle eényí ɔ Ɔmuaná o okoó wuúci kíndísi. 44Yésus ŋaa hɔlá ɔlɔ́kɔ́ma ɔtɛ́má ɔkánya, aáná u ŋaá cɔ́bá ne buúse ɔ ɔbɛ́cɔ́kɔ́lɛ́na Bandɔ́mɛsɛ́ na makɛ́nda ɔ ɔkɔɔ́háma ayɛ́ bilué ŋeé túme ɔháma aáyá a cɛɛ́tɔ, bí cébíki ɔ ɔmɛsɛ́ háyɛ bɛɔ́fɔ́lɔ́ bɛ́ manɔ́ŋɔ́.] 45Ɛ́makɛ́la wá hátɔ́ná haála ahá u ŋaá bá waá bɛ́cɔ́kɔ́lɔ́kɛ́na, u ŋgá hálɔ́mɔ́na a haála ahá baákɔ́nɛ́na ŋaá bá ; u ŋé beébe kuána e hiiné, anyía ɔtɛ́má ŋaá bá wé beébe nuaka. 46Mbá ɔsɛ náábɔ́ : « Anyíatɛ́ nu ŋa nɔ́ hɛ́ta e ? Ánɔ háányúá, ánɔ bɛ́cɔ́kɔ́lɔ́kɛ́na Bandɔ́mɛsɛ́ anyía mɔɔ́kɛ́tánána tɛ banɔ́ fáayɛna. »
Betéŋínyi Besuif ma bɔ́ hátɛna Yésus
(Mat 26.47-56 ; Mak 14.43-50 ; Saŋ 18.3-11)
47Ekúlú ayɛ́ u ŋaá bá wa yánáŋa ɔ ɔtáŋa, etúte yɛ́ baacɔ ŋa kaá háma ; Yútas, ɔmɔtɛ́ u *baákɔ́nɛ́na bɔ́ɔ́hátá ne béfendí, ŋaá bá weé yiíyi kendiki ; u ŋé bíkósíti nááyá o okoó wuúci bíémbi. 48Mbá Yésus ɔsɛ : « Yútas ! Mbá ɔ ŋɔɔ́ waamba ofiimbie Ɔɔ́nɔ́ u ɔɔcɔ ne mubíémbínyi e ? » 49Ekúlú ayɛ́ baacɔ a bá ŋa bɔ́ bá ɔlɔŋɔ ne Yésus ŋa bɔ́ lɛ́cá asana ayɛ́ yɔ́ cɔ́ba ɔ ɔbɛ́kɛ́láka, báyɛ nááyá : « Otéŋí a Waáŋá, tu ŋá sɔ́ nyɛmána tú osúbéke baacɔ eébé na tusala tɔ́ ɛhána e ? » 50Hí ekúlú eéyé, ɔmɔtɛ́ eé beébe ŋe súbíne munyiɔnɔ mu *mutéŋínyi beluli nyiínjie a muáŋá, u ŋé wuúci cála ɔ ɔcala ootú ú aháŋá yɛ́ ɔɔbɔ́ ú manɔ́mɛ. 51Mbá Yésus ɔsɛ : « Ánɔ nyɛána aáná. » U ŋé tímbíé ootú ú waáta ɔɔcɔ, u ŋé wuúci eéŋúnyísi.
52Yésus ŋá bɛ́kɔ́ŋɔ́na ne né betéŋínyi *beluli nyiínjie, ne né betéŋínyi bicénji bí *Ciíbe cɛ Bandɔ́mɛsɛ́, na ná *baáŋá bé *Besuif a bá ŋa bɔ́ faákɔna o okoó wuúci mɛɔ́mɛ́na, mbá ɔsɛ : « Anyíatɛ́ nɔ́ ma nɔ́ fáakɔna ɔ ɔkɔ́ mɛ mɛɔ́mɛ́na na tusala tɔ́ ɛhána na tɔŋɛndá, háyɛ anyía ya mɛ́ŋa ocónjólóŋó yɛ́ ɔɔcɔ e ? 53Yiíyi anyía mɔɔ́sɛ́ mekime ɛ ŋa mɛ́ bá eé Ciíbe cɛ Bandɔ́mɛsɛ́ na banɔ́, nu tɛ ɔ́mɔ nɔ́ mɛ tála ɔɔbɔ́. Mbá aámbáya áŋa na yáánɔ́ ekúlú ne ekúlú yɛ́ makɛ́nda me mutéŋínyi ibíne. »
Bíel me bínéŋítíkínyi Yésus
(Mat 26.57-58, 69-75 ; Mak 14.53-54, 66-72 ; Saŋ 18.12-18, 25-27)
54Aáná bá ŋa mɛɔ́mɛ́na Yésus, bé ŋé wuúci cɔbána o ooki ú *mutéŋínyi beluli nyiínjie a muáŋá. Bíel ŋaá bá waá látáka e elime enenyíé. 55Bá ŋa yaábánáka oocó ɛ ɛkatɛ́katɛ́ cɛ́ nɔháatɛ́ nú mutéŋínyi beluli nyiínjie, baacɔ a bɔ́mɔtɛ́ bó límékíne ɔ ɔwaásába. Bíel ŋé limíne ne beébe. 56Ekúlú ayɛ́ u ŋaá bá límíne hoóhi ne oocó, munyiɔnɔ e muénjú a mumɔtɛ́ mu mutéŋínyi beluli nyiínjie a muáŋá ŋo yoófíne. Mu ŋeé wuúci lɛca, mu ŋé wuúci tála eése, mbá mɔsɛ : « Ɔɔcɔ ooci tɔ́na ŋaá bá ɔlɔŋɔ ne Yésus. » 57Mbá Bíel ŋeé bínéŋítínyi, ɔsɛ : « Oónjú, bɛfala, i ti ŋé mí wuúci menyi buúse bukime. » 58Hikúlúkúlú ɔɔcɔ a wɔmɔtɛ́ ŋé wuúci lɛ́ca, mbá ɔsɛ : « Kuɔŋɔ́ tɔ́na, ɔ ɔ́ŋa u ɔlɔŋɔ oócí. » Mbá Bíel ŋaá bɛ́káma waáta ɔɔcɔ ɔsɛ : « Eéʼeé, ɛ tɛ amɛ́ bá ɔlɔŋɔ ne beébe. » 59Ekúlú ma kɛ́la yá hɔla hoóhi onjéŋí okimekime, ɔɔcɔ a wɔmɔtɛ́ ŋo yóónyísínyi ɔkɔɔna tɔ́na, ɔsɛ : « Isuŋí tɛ á bá ɛmbányɛ, ɔɔcɔ ooci ŋaá bá ɔlɔŋɔ ne wuúci, anyía wáŋa ɔɔcɔ u *Kalilé. » 60Mbá Bíel ŋaá bɛ́kámá ɔsɛ : « Ɛ tɛ ŋá mɛ lɔ́kɔ́ma ta bɔkɔ abɔ́ kuɔŋɔ́ ɔ ŋɔɔ́ waamba ɔkɔɔna. » Ekúlú ayɛ́ u ŋaá bá wa yánáŋa ɔ ɔtáŋa, yaaka yɛ́ ɛkɔkɛ́ ŋá bɛ́lɛ́ta. 61Aáná Otéŋí a Waáŋá ŋaá bɛ́kuálɛ́ta, u ŋá tála Bíel eése. Híáná Bíel ŋaá bɛ́táá asana eyí Otéŋí ŋeé wuúci laána, ɔsɛ : « Butúé bú hɛ́nánɔ ɛ́cɛ yaaka yɛ́ ɛkɔkɛ́ tɛ ŋá bɛ́lɛ́ta, o ŋoó mi bínéŋítíkinyi bikúlú bɛ́tátɔ́. » 62Aáná Bíel ŋa hátɔ́na a nɔháatɛ́, nyíáyɛ́ nyitúme ɔkɔlɛ́la eényí na mahana mekime.
Bɔ́ ŋɔ yɔ́ɔmbɔ́na, bé súbéke Yésus
(Mat 26.67-68 ; Mak 14.65)
63-64Baacɔ a bá ŋa bɔ́ mɛɔ́mɛ́na Yésus ŋaá bá bé wuúci ɔɔ́mbɔ́náka, bé wuúci súbéke. Bé ŋe bú wuúci súŋe bɔlaka e eése, bé wuúci bícónyíki, báyɛ : « Mbɔ́kɔ ɔ ɔ́ŋa *muhémúnyi bɛsana, basɔ́ laána aányɛ́ ú mo yóo súbe aná e ? » 65Bé ŋe bú wuúci ɔɔ́mbɔ́náka na masálɔ́ me etémbí meéŋí o o wuúci féníne.
Hitúlé a hiáŋá áŋa o okélísi Yésus
(Mat 26.59-66 ; Mak 14.55-64 ; Saŋ 18.19-24)
66Hí ahá ɔyá ŋaá yá, na ɔlɔŋɔ ú *baáŋá bé *Besuif, ne betéŋínyi *beluli nyiínjie ne *beékúnyi bikotí ŋa bɔ́ bɛ́bándána haála hɔ́mɔtɛ́. Bé ŋé wuúci cɔbána eé buúse bú hííbú Hitúlé a hiáŋá. 67Mbá báyɛ : « Basɔ́ laána, ɔ ɔ́ŋa Mesíi e ? » U ŋé beébe bɛ́káma ɔsɛ : « Mbɔ́kɔ ɛ ŋa mɛ́ banɔ́ laána anyía ya mɛ́ŋa *Mesíi, nu ti ké nu lumitine, 68mbɔ́kɔ ɛ ŋa mɛ́ banɔ́ bata ɛmbataka, nu tɛ ká nɔ́ bɛ́káma. 69Mbá o otúme aámbáya Ɔɔ́nɔ́ u ɔɔcɔ kéé limine a aháŋá yɛ́ ɔɔbɔ́ ú manɔ́mɛ ú Bandɔ́mɛsɛ́ Alámakɛ́nda. » 70Mbá bekime báyɛ : « Ɛ́cɛ anyía ɔ ɔ́ŋa Ɔɔ́nɔ́ u Bandɔ́mɛsɛ́ e ? » U ŋé beébe bɛ́káma ɔsɛ : « Háyɛ banɔ́ nɔ́ ma nɔ́ kɔɔna, aáná ya mɛ́ŋa waátákána. » 71Mbá báyɛ : « Aátɛ́ ! Tu tɛ ŋá háná asɔ́ aamba tɔkɔma tú etémbí ; yááŋa anyía basɔ́ bɛ́muátá tú ma sɔ́ lɔ́kɔ́máka úúyé ɔtáŋa ! »
انتخاب شده:
:
هایلایت
به اشتراک گذاشتن
کپی
می خواهید نکات برجسته خود را در همه دستگاه های خود ذخیره کنید؟ برای ورودثبت نام کنید یا اگر ثبت نام کرده اید وارد شوید
© 2008, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.