Matìo 12
12
Mughu ù Tsùʼntsə̄
(Mâk 2:23-28; Lûk 6:15)
1 #
Lwa 23:25
A m bùghò ko an Tsuʼntsə̄ u Tə̀dzûu ù li wo, Yɛso n tsəghàa dzì am bəghaa zə asò è li zo ghèe ghê tsə̀təndə̄ghā tə wə̄n to, à n lo mò dzə̀ŋ zaa tsə̀təndə̄ghā tə wə̄n; ghe ŋ kàʼ ndùw saŋ à kəāan pfʉ̄a gho, dzəŋ tə màʼa fə̀ zaā ghee. 2A m bùghò ghî a Falàsîi à li a sô kôʼ ghəa yi gho, ghe mo â Yɛso enyəa, “Kòʼo ko ghəa ghəla tsə̀təndə̄ghā təghà tə̀ ghəŋlo nɛ Tsuʼntsə̄, Mo lâŋ kə̀ dêe yò êzə̀ à.”
3 #
1Sa 21:1-6
Yɛso n dzɛ̀ â ghee enyəa, “À fɛ lo tò ghɛ kafə tɔɔŋ kòʼ ghəa ghəla Dɛvìd fə̀ ghəŋlo, aŋghəa dzə̀ŋ fə̀ za tsughu wə̄n ghèe ghê ghì a wə̄n gho a? 4#Lɛv 24:9Ù fə̀ nyə nduw an ndughu è Kə̀zə̀ e ne ghèe ghê ghì a wə̄n gho a dzə̀m, ghe n nì zə kɔʼ bɛ kə̀ baa kəla à ki ko fɔ̀e tò alezə. 5#Taŋ 28:9, 10 Ŋkāa ghɛ̀ kaām tɔɔ̄ŋ kòʼ an làŋ kə Musî aŋghəa fɔ̀e tə̀ zaʼā lâŋ kə Tsuʼntsə̄ ko a te, ghe n naam lǒ enyəa ghe kâ làŋ kə̀ bvʉa à? 6Ǹ dzâa wô â ghɛ̀ enyəa fəgha kə̀ li kə lo fɛ kə tsəghàtaʼà sə Ndùghù è Kə̀zə̀ e ne. 7#Mat 9:13; Hos 6:6 Abugho ghɛ̀ mô lo alezuūwkɛlɛ̂ mòʼn zən enyəa, ‘Ǹ tsâʼ se è kwuso zo, Ŋ̀ kâ tsaʼ nyôm təla ghe bughò sâa fughu wo â mùghò.’ Abugho ghɛ̀ mô kûm kwo fəgha kəla ghəa zən moʼn ghè zo, ghɛ̀ mô yò alesāʼ ghùw wəla ù dòʼŋkè bonlo èghəa. 8Nu Wɛ ù Ghùw lò Mughu ù Tsuʼntsə̄.”
Yɛso bǎaŋ ghùw mo kwe kə m kpuw
(Mâk 3:16; Lûk 6:6-11)
9Yɛso n zə̀ghà tsughu luʼū chi, nùghù nyə̀ ndùw an Ndùghène è Tə̀dzûu è ghee a fughu. 10Ghùw ù lì n lo a fughu mo kwe kə wə̄n kə m kpùw dòʼò. Ghî a Falàsîi à li ghə m bvʉ̄ â Yɛso a fughu an ndughu enyəa, “À lò kəlâŋ à alebaaŋ ghùw an Tsuʼntsə̄ a?” Ghe sô kəŋo dzì alebàʼn kwu wə̄n.
11 #
Lûk 14:5
Ù n dzɛ̀ â ghee enyəa, “Ghùw kpɛ̀ʼɛ lò nû am bvʉa zɛʼɛ̄, ù ki ko ndzì fò fə mɔ̀, fia fə ndùw bvʉ̂ nyə tsughu nduw alo kəbùʼ an Tsuʼntsə̄ a, vʉ̀a ù dòʼŋkè ndûw sêe səā kɔʼɔ̄ wo â? 12Ndzì kà tsò kɔʼ ŋgàla ghùw! À fi lo enyəa lâŋ kə̀ boo nù enyəa a e ghəəŋ dzɔ̂ zò an Tsuʼntsə̄.” 13Yɛso n daŋso dzɛ̀ â tûw vʉ enyəa, “Nə̀ghaan sə ndùw kwe kə̀a kò.”
Tûwbʉ̀ghà vʉ̀ n nə̀ghàan sə è nduw, kwe kə wə̄n kə m bɔɔm kòom tùghù dòʼò wò tǒ kə̀ li kən. 1414 Ghî a Falàsîi à li ghə ŋ kuuwn sə kòom kàʼ ndùw alesaān ghəa ghəla ghe so e wi wə̄n a te.
Yɛso, kɔ̂ɔ fə̀là Zə̀ kə̀ shîaa kɔʼ
15A m bùghò Yɛso kele tsughu enyəa ghe kwâa wə̄n, ù n zə̀ghàa tsughu bəla e te zo, saʼ kə aghì kə̀ n tə̀ŋò nùghù ndùw a bâa wə̄n, ù m baaŋ kɔʼ ghî à dzaŋa gho a te a dzə̀m. 16Ù ŋ kwɛ̀ɛn tsùghu ghee enyəa kwo ghe lô ghəŋlo enyəa ghùw kele ghee. 17Yɛso fə̀ ghəa ghən fɛ ghəəŋ tsughu enyəa, e lueso tsughu lâŋ kəla Ghùshʉ̀ghà Èzayà fə̀ dzɛ̂ naŋā enyəa,
18 #
Èzy 42:1-4
“Kòʼô nlò, kɔ̂ɔ faŋa fəlà Ǹ tsɔʼ kɔʼ,
kɔ̀ɔ faŋa fəla Ŋ̀ gaʼ fə̀ŋ a zəŋò ghè fò, Ŋ̀ ŋgee tsoʼn nù, bòʼ wə̄n.
Ǹ lo dzə̀là tsùghû shʉ̀ghà waŋa a zəŋò wə̄n,
ù ke e naʼn nduw ghəa zəla e lô tsəghatsəgha â tùu tò fɛ am mbī.
19Ù lo ndòʼò pfʉ̀a zee yo dzughu zo ghèe ghê ghì ghò,
ù lo buʼn yo bɔ̀ŋ mò,
ghùw lo bùʼù zǔuw kòʼò sùghò yǒ dzə̀ è wə̄n an dziī.
20Ù lo tughu yo â dzə̀ an tuw u bvùʼù mə̀ àghì.
Ù lo ghəəŋ sùghò yò ghə̀a è li zo e lo alenomso ghee.
Ù lo ghəəŋ ko enyə,
ghî à lo bughò telè zuūw kɛlɛ̄ tsughu enyəa
ghe e ki alemùghù mùghù e tsəghatsəgha zo.
21Ghî ghə̀n à dzə̀m am mbī kê naŋa wô ko kə̀ tuw a zəŋò wə̄n,
enyəa ghe lo alezə kətuw am bàm e wə̄n.”
Yɛso ghèe Bɛzɛbùl
(Mâk 3:20-30; Lûk 11:14-23)
22Ghî à li ghə n daŋso ndùw bùghò â kùʼ kə̀foō kə̀ li ko a vʉ̀a Yɛso, Yɛso m baaŋ kɔʼ wə̄n, tûw vʉ ŋ kàʼ wò ghəa à kə̀a gho, kàʼ ndùw sùghò luʼū tə̀ koʼō to. 23Dzughu zə zūm aghî à dzə̀m, ghe m bvʉ enyəa, “Wən tə̀m lò to wɛ̀ ù Dɛvìd wə̄n a?” 24#Mat 9:34; 10:25 A m bùghò ghî a Falàsîi à zuw tsughu ghəa yi gho, ghe n dzɛ̀ enyəa, “Tûwbʉ̀ghà wən zʉ̀ ù tsoo shùaan sə̌a sùghò an daʼa kə Bɛzɛbùl, də̀ŋ kə zʉ̀ ù biigh wo.”
25Ghəa Yɛso daŋso kele kɔʼ moʼnlò e ghee zo, ù n dzɛ̀ â ghee enyəa, “Naʼ zəla e təmā tsàm aŋ ghùe e ghee, zə n tsùghù è bvʉ. Naʼ è li e yo ŋkāa ndùghù è lì ghe ndzughùun lo an aŋ ghùe e ghee, ghe lo tsughu bvʉ̂a yo. 26Abugho Satàn dzùu səā satàn, ghe fi dzughùu dòʼò nù aŋ ghùe e ghee, fɔ̂e u ghee u lo ênzə̂n to wə e ti lo a? 27Abugho Ǹ shʉ̂aan səā zʉ̀ wò an daʼa kə Bɛzɛbùl, ghî ghɛʼɛ̄ a kuuwn shùaan sə̌a an daʼa kə ndugho ko a? E fi lo enyəa, à kè lò ghî ghɛʼɛ ghe lo saʼā tuw wɛʼɛ wo. 28Abugho e kuūwn lô enyəa, Ň zʉ̀ ù fɛ shùaan sə̌a an Zuʼ tə Kəzə̀, à fi lo enyəa fɔ̂e u Kəzə̀ wə̀ ŋ ghɛ̀ bùghò kwùnlo.
29Ŋkāa ghùw lò ênzə̂n alenyəa ndûw an ndùghù alô ghùw ù kə̀daʼa a, ù bòʼn səa kɔʼ fʉgha u wə̄n mò ù kà wə̄n bûʼ kɔ̀n nàŋa tsughu dzə a, sěe ù sò lô alefuūw sə fʉgha u ghûw vʉ̀ à?
30 #
Mâk 9:40
Ghùw wəla ù ti yo ghàʼ à wə̄n, à lǒ ghùwkə̀tuw#12:30 ŋkāa ghùw wəla ù bàa mugho. waŋā, ghùw wəla ù yòsò yô mugho alezùuŋ naŋā wô, ù fi kuuwn sàŋà màʼn nu. 31M̀ fɛ dzàa wò nù â ghɛ̀ ezə̀ŋ enyəa, Zə̀ kə̀ lo ghuuw maʼa nù bôo tə ghì ghəla ghe ghəə̄ŋ bo zo â ghì ghò, kə buʼù zə̂a sughò ghəla ghe boōn zən e wə̄n zo; Kə yo alekuūwn zə̂a kôʼ ghì ghəla ghe sûuwn Zuʼ tə Kəzə̀ tò. 32#Lûk 12:10Ghùw wəla ù boōn zən e Wɛ ù Ghùw zò, to Zə̀ kə̀ ghuuw maʼà ghea a te gho; wəla ù kuūwn sûuwn zən e Zuʼ tə̀ Zɔlɔ to, Zə̀ kə̀ lo zə̀a yǒ bôo tə ghùw ù te to, to mbī kê bughò mîaa.”
Fəkâʼ àsùghò tam kə wə̄n ko
33 #
Mat 7:20; Lûk 6:44 “Abugho kâʼ fə̀ noōm dzɔɔ̄, fə m mʉ̂a tam kə̀ dzûŋ kò; mo fə noom dzɔ̀ɔ yo, fə m mʉ̂a tam kə̀ biigh ko; nu a kâʼ fə̀ telè kèle ko am tam kə wə̄n. 34#Mat 3:7; 23:33; Lûk 3:7; Mat 15:18; Lûk 6:45Wɛ a ufwī tò ghɛ! Ghɛ̀ lo ênzə̂n alekele dzə̀ è dzùŋ mò ghɛ̀ lo ghî à biigh gho a? Tɔŋlo enyəa à bɔɔm səa wò kô fəgha kəla kə lue doʼō ghùw an unʉ̀ghà. 35Ghùw ù dzùŋ bɔ̌ɔm ghəəŋ wò kô ghəa à dzûŋ ghò an ndə̀m è èdzɔ̀ zəla ù ki am fə̂ŋ è wə̄n. Ghùw ù biigh bɔɔm ghəəŋ wò ko è bo an ndə̀m zə̀ ebo zəla ù ki am fə̂ŋ è wə̄n.
36Ǹ so Ǹ dzâa wô â ghɛ̀ enyəa, abugho tsuʼ u te u kê kpe tsughu enyəa Zə̀ kə̀ fɛ saʼa àghì, chìa è ke taŋso ko shwaʼ u wə̄n ù dala wəla ù kə̌a ghè wò; 37tɔŋlo enyəa ghù kè saʼ saʼa zəa ko an shwaʼ wʉ̂a, tò ghù lo saʼā bvʉ̂a sugho a te.”
Ghî à bvʉ tsə̌a
(Mâk 8:11-12; Lûk 11:29-32)
38 #
Mat 16:1; Mâk 8:11; Lûk 11:16 A m bùghò tsuʼ ù li wo, ghê dèekə̀làŋ àsùghò ghì a Falàsîi à li ghə n dzɛ̀ â Yɛso enyəa, “Wàdè, ghàʼ ləghaa enyəa ghù de tsughu ghaʼ â tsə̌a.” 39#Mat 16:4; Mâk 8:12 Ù ŋ kuūwn bɛ̀lɛ̀ tsughu ghee enyəa, “Bòobò tə aghì tə nɛ tən, ghe kâ bùʼ biso naŋa fə̂ŋ tə ghee to a zəŋò Zə̀ kò, ghe nda bvʉ̀ wò tsə̌a; e sô fɛ lo ko enyəa tsə̌a è lì kôom yò â ghee mò à gɔ̀ʼɔ̀ ko yo è ghùwshʉ̀ghà Dzonàh zən. 40#Dzo 1:17 Tɔŋlo enyəa aŋghəa Dzonàh fə̀ doʼò tsughu tsuʼ n zə̀ŋè mò n təgha an nʉ̀ghà u faŋkwu kə etsə̄ghāa, Wɛ ù Ghùw lo bɔɔm dòʼn sùghò tsuʼ n zə̀ŋè mò n təgha êzə̀ alo eshìaa. 41#Dzo 3:5 Ghî ghə enaʼ a Ninēvɛ̀ a kê nùghùun wò an tuw kə ghì a nɛ ghən, ghe e komso ghee; mbuu ghe mafə̄ ti kuuwn nùghù wò fə̂ŋ tə ghee to am bòo tə ghee aŋghəa Dzonàh fə̀ ndûw naʼà ndùw tum â ghee. Kòʼô, ghùw wəla u tsə̀ghàtàʼà Dzonàh, ù lò fɛ, ghɛ yia taʼkè tiī kuwnlo. 42#1Ud 10:1-10; 2Tw 9:1-12A kê bughò an tsuʼ u sāʼ, nàʼtùm ù tsə kə emàm lo nughù kɔʼ an tuw kə ghì a nɛ ghən abugho ghe kê saʼā ghee, ù kè komso ghee; nu ù fə̀ nughu wo to an lɔʼkədzam enyəa e bughò zə̂ən tɔ e Solomòn. Kòʼô, ghùw wəla ù tsə̀ghàsə Solomòn, ù lò fɛ, ghɛ̀ yia taʼkè zuw â wə̄n.”
Kwəlanyə e zə̀a fə̀ biigh fo
(Lûk 11:24-26)
43“Abugho zə̀a fə̀ biigh fə sə nughù tsughu a zəŋò ghùw, fə ŋ ŋgəa kaaŋ ndùw an lùʼu tə̀ zum to, fə kəŋo ndûw luʼū kə̀ mughūuŋ ko, fə ŋ kə̀n kè e tsughu.” 44Zə̀a fə̀ biigh fə te fə n daŋso nùghù dzɛ̀ tsùghù enyəa, “Ŋ̀ kôom ndùuw ko nù ebàm an ndughu zaŋā e zəā mùgho mò nughù sə wo a te. À m bùghò fə bùghò kôʼ wo mo è lǒ è ghā, mo ghe n zè nàŋa, bian naŋa è tsughu. 45Fə n daŋso nùghù è tsughu, ndùw nì wò zə̀a biigh n li mo sə̀ghàmbəgha mo m bûʼ bò tsə̀ghàtàʼàsə ghuūghùe u ghè fò, mə̀ n nyə̀ mùghùu ndùw a fughu; ghûw vʉ m bò tsə̀ghà tsùghù aŋghəa ù mò bûʼ lo a te sûesʉ. E kê bɔ̌ɔm lò sugho êzə̀ â ghî a nɛ ghən, ghe sô lô ghî à biigh gho.”
Zə̂ Yɛso àsùghò waazə̂ ghò
(Mâk 3:31-35; Lûk 8:19-21)
46Aŋghəa Yɛso naām kə̂a ghəa gho â ghì a yi gho, zə̂ m bùghò těe wò a beē ghèe ghê waazə̂ ghò, ghe ŋ kəŋo dzì alekə̀a aghəa ghèe ghee. 47Ghùw ù lì n ndzɛ̀ ndùw â wə̄n enyəa, “Zughù tì a beē ghèe ghê waazughù ghò, ghe lə̀ghāa alekə̀a tsughu aghəa ghɛ̀ à ghee.”
48Yɛso m fwə̀n dzɛ̀ ndùw â ghùw vʉ enyəa, “À lò ndugho nughò lo a, à lò ghê ndùghò waanughò ghò a?” 49Ù n daŋso sɔ̀ʼ dè ndùw tsə̀təndə̄ghā tə wə̄n, dzɛ̀ tsùghù enyəa, “Nughò wəla ghèe ghê waanughò ghò! 50Tɔŋlo enyəa, ghùw wəlà ù tsoō bwîi dzə an dzə̂ è Bə̀ghà alo kəwālā, ù lǒ wàanùghò ù nùu, àsùghò ù zən, vʉ̀a ù lò sughò nughò.”
