Matayo BUPANDULUZHI
BUPANDULUZHI
Makani mabotu a kalemba Matayo ndibuka lyomwi limwi lyamabuka ali one ayanwa mu Cipangano Cipiya azo apandulula bumi bwaa Jeso Kilisito. Ibuka ulimwi lilatewa ati Makani Mabotu. Aza mabuka akalembwa u Matayo u Maako u Luka ulimwi u Johani Jeso ulifwile kale u kubuka ku bafwu. Ba shaa bupampu tabezhi mwaka Matayo naakalemba Makani Mabotu aza, pele mwaka wa 60 AD#1:0 Anno Domini (AD) cilaamba kuhwa ukuzhalwa kwa Jeso muci Latini ngubatelaicila ati ngu mwaka ngulyakalembwa. Ukubusena nkulyakalembelwa ibuka leli takuzhibicilwe kabotu, pele bamwi baleezheezha ati lyakalembelwa ku cishi ca Palasitaini kwaambisha mu Jelusalemu.
Wakalilemba ibuka leli ngu Matayo wakaakuli shimutelo katana kuba shiciiya waa Jeso. Izhina lyakwe limwi kali Levi. Matayo kali uumwi wa Batumwa bali ikumi ubatwesha bobile. Matayo kalembela ba Juda, mu kuzanda kutondezha ati Jeso kali ngu munanike, mufwutuli wakashinshimwa kwa Leza. Ceci cilalibonya kwiita mutupango tubaala ku makumi cisambomwi ntwaatondezha kuhwa mu Cipangano Cikulukulu. Ulimwi Matayo wakatonkomana kulemba makani a Bwami bwa Leza. Ba Juda kabatelaika ati munanike wa Leza ulakaba mwami wabulelo bwaano anshi. Pele Matayo ulookaka muzeezo wezo kwiita mukupandulula bwami bwa Leza bwaku moza.
Ibuka lya Makani Mabotu ngaakalemba Matayo lileelela kutalisha Cipangano Cipiya nkaambo lilakobezha tupango pango tuhwa mu Cipangano Cikulukulu. Ubobo lilaswaanganya shipangano shobile antoomwi. Ba shaa bupampu baleezheezha ati ibuka lya Matayo lilikozhene u mabuka aaka Mozesi alo ali ngu mabuka osanwe mataanzhi mu Cipangano Cikulukulu. Makani ali mu Matayo 5 kushika ku Matayo 7, aakukambauka kwa Jeso alupili, alakozhanyiwa ukoya Leza mbwaakapa milawo Mozesi mwibuka lya Cizhibalusho 19:3—23:33. Aza Makani Mabotu taali aba Juda ice pe, nikuba ati Jeso wakazhalilwa akati kabo, ngabantu boonse baanshi.
Mitwi ya Makani
Matayo wakanka Makani Mabotu kwiita mu kushimwina bantu mbuli Jeso mbwaakazhalwa u mbwaakakanka milimo yakwe 1—4
Cicilila Matayo ulapandulula milimo yaa Jeso iinjiisho shakwe shinji shinji 5—25
Cipanzha ca mamanino cebuka lyaa Matayo cilaamba ngwiishimpila milimo ya Jeso mu lufwu lwakwe u kubuka ku bafwu 26—28.
Ila New Testament © Bible Society of Zambia, 2015.