Lúkɩ 9
9
Zozíi cíe ɔ́ kʋjɩ̀nyʋ̀àà kʋ́gbá sɔ́
(Matíe 10.5‑15; Málɩ́kɩ 6.7‑13)
1Zozíi wle áa kʋ́gbá sɔ́ɔ́ lé ɔ́ nyɛ́ á fɩ́, lé ɔ́ nyɛ́ á pɔ́wa a ká nyumozìzi jɩ́ lé a ká gupuonyʋa yalɩma. 2Lé ɔ́ srʋ á mà, a mʋ lé a ká Lagɔ a Léyibhlɩɛ́ a wɔlɩ́ cí lé a ká gupuonyʋa yalɩma. 3Á na ká mʋ a, ɔ́ srʋ á mà: «A nɩ mʋ a, a ná fa lɛ́, ɛ́ yi náa zìzie, ɛ́ yi náa mʋ́tɩtalɛɛ̀, flɔ́ɔ̀, moníì, a ná fa ɩ́ nyièdɩ a lɛ́ a múó! Á nyièdɩ a nyɔ ná fa sáà sɔ́ kotu, kótu a múó, múó a nɩ fa. 4A nɩ mʋ a, dɛ́ á na ká amɔ kʋplada bhá a, bhʋ́alɛ́ yɩ céana kʋ, bhʋ́ a nɩ tɔ́pʋ, bhʋ́ a ká wlʋ́ lé a ká yrɩ́bha. 5Ɩ́zà dɛ́ɛ́ a na ká mʋ lé nyʋa nɩ́ ka amɔ yɩ́ dʋdʋ̀ a, a nɩ cí mà a ká bhʋ́alɛ wlʋ́ a, a gbɔ́dɔ̀ ʋ́ aa kokokpí jɩ̀ a mʋ́mʋɩɛ́, ɩ́mɩ́ nà kà amɔ bɩ́ plɩ́.» 6Ɔ́ bhɩa cícíé zɔ̀ a, áa plɩ́ lé á mʋ dí a mnɩ́ Námadìè sa ka, bhè á yalɩmalɛ bhlà gupuonyʋa.
Zozíi a wɔlɩ́ nyɛ́ Elódʋ a duo nyakalɩ
(Matíe 14.1‑12; Málɩ́kɩ 6.14‑29)
7Galilée a lóo kʋ̀ wá mɔ̀ɔ lé á wlele wá Elódʋ a, ɔ́ núé wɔlɩ́ɛ́ fɩ́ɛ́ ɩ̀ plɩ́ɛ́ lé á cíé a, mà ɔ nɩ́ cémʋ́ ɔ́ na kɩ́ɩ́ kʋ́ bhli a yì. Nyʋa àna cíe Zozíi a zà mà ɔ́mɔ́ ŋwɔ́ɔ Zán Batísɩ lé ɔ̀ galɔ̀, 8àna nie mà: «Lagɔ a nékʋ́cinyɔ Elíi yrɩ́bha sɔ́kʋ́ zɩkpa zɔ̀, àna nie sáà mà Lagɔ a bhlagɔ̀gɔ̀nèkʋ́cinyɔ ànɔ a múó galɔ̀.» 9Mɔ́ nɩ̀ ŋwɔ́ɔ Elódʋ a: «Yáa wá nyʋa srʋ á ya wá Záan wlú kʋ́ dí, nyɔ ànɔ gbá lɛ̀ sɔ́kʋ́ lé ɔ̀ kɔ̀ɔ wɔlɩ́ á cíé lɛ́ sɩ́tɛ̀ a?» Ɩ́ lɔ̀fɩ́ɛ́ lɩ̀à nie lé Elódʋ yrá ɔ ká Zozíi yɛ́.
Zozíi zumò flɔ́ɔ
(Matíe 14.13‑21; Málɩ́kɩ 6.30‑44; Záan 6.1‑14)
10Tányɩɛ́ mʋ́ cíecíenyʋaá yrɩ́bha lé á yi a, nɔnʋɔ́ á zrɩ mɔ̀ɔmɔ̀ a, á sa mɔ̀ɔ ʋ́ wɔlɩ́ Zozíi. Lé ɔ́ bháʋ́ má lé ɔ yà sɔ́ wlʋ́ bhlekʋ́, lé ɔ́ mʋ dúó á wlele Besayidáa a gbakɩ. 11Mà dɛ́ ɔ yà sɔ́ mʋ a, nyʋa yɩbhlɩ mɔ̀ dá lé á jɩ́ ɔ́ kʋ́. Tányɩɛ́ mʋ́ ɔ́ yɛ́ á a, ɔ́ bhlilaá námasa kʋ́ lé ɔ́ cí yɩ́ má Lagɔ a Léyibhlɩɛ́ a wɔlɩ́ gɔ̀ lé ɔ́ yalɩma sa ʋ́ gupuonyʋa.
12Yrʋ́ mnɛ yɩ́ lagɔɔ́ bhɩa ka lé kʋjɩ̀nyʋ̀àà kʋ́gbá sɔ́ɔ́ yio gɔ̀ lé á srʋ ɔ́ mà: «Másɛɛ̀, dɛ́ à kʋ lɛ́ a, bhʋ́ bɩglɩ, srʋ nyʋaá lé á mʋ díé yà bìdíé sɔ́ ɩ̀ mɛ́ dɛ́ gɔ̀ a mnɩ́ bhè a ká lelilɛ yà sapʋda sɔ́ mʋ́mɔɔ̀.» 13Mà tányɩɛ́ mʋ́ á srʋ sɩ́tɛ̀ Zozíi a, ɔ́ srʋ á mà: «Amɔ mɔ̀glʋ̀ a nyɛ́ á lelilɩ.» Á anɩ: «À nɩ́ dɛ́ lelilɛ ka, flɔ́ɔbhi gbɩ́ lé zrìyuo sɔ́ cɩ́ɩ́n à kà. Na ɩ̀ yrá la lé àmɔ̀ mɔ̀glʋ̀ à mʋ nyɩ́kpɔgàdùò lɩ̀à a lelilɩ kla ka a?» 14Bhè nyʋaá bhli nyʋa a dí sɔ́ lé gwlɩ̀ kʋ́gbá. Lé Zozíi srʋ ɔ́ kʋjɩ̀nyʋ̀àà mà: «A mnèmnèlàà sá, a ŋwʋ́ nyʋa a gwlɩ̀ sɔ́ lé kʋ́gbá dáamúó, lé nyʋa àna a gwlɩ̀ sɔ́ lé kʋ́gbá dáamúó, sɩ́tɛ̀ àààn lé a ká wlú ŋnɩ.» 15Sɩ́tɛ̀ tɛ̀ɛ̀ á nɩ lé á mnèmnè á lɔ̀fɩ́ɛ́ sá. 16Lé Zozíi bháʋ́ flɔ́ɔbhié gbɩ́ɛ́ lé zrìè sɔ́ɔ́, lé ɔ́ gbláa yɩ́ lagɔɔ́ lé ɔ́ pɩ́ɩ́ nyú lé ɔ́ dédìì mʋ́ lé ɔ́ bhábha lé ɔ́ nyɛ́ ɔ́ kʋjɩ̀nyʋ̀àà lé ɔ́ srʋ á mà á bhábha nyʋaá fɩ́ɛ́ á ná jie nyɔ kʋ́. 17Á bhábha nyʋaá fɩ́ɛ́, lé á li lé á lʋ lé flɔ́ɔ yà zrì sɔ́ a pápɩ́ a kʋ́gbá sɔ́ ji kʋ́ lé á fɩɩ́.
Pɩ́ɛ́lɩ anɩ́ Zozíi ŋwɔ́ɔ Kláyɩ́sɩ
(Matíe 16.13‑28; Málɩ́kɩ 8.27‑29)
18Yruú a múó, Zozíi gbʋ́gbʋ lé ɔ́ bhibhie, mà ɔ́ kʋjɩ̀nyʋ̀àà kʋɔ́ gɔ̀, lé ɔ́ yráa mà: «Cégbá nyʋa cíé ná zà a?» 19Ɔ́ kʋjɩ̀nyʋ̀àà anɩ́: «Àna nie mà, mɔ̀ ŋwɔ́ɔ Zán Batísɩ, àna nie Lagɔ a nékʋ́cinyɔ Elíi, lé àna nie sáà mà Lagɔ a bhlagɔ̀gɔ̀ nékʋ́cinyɔ a múó ɔ̀ wlʋ́ kúyraá.» 20Zozíi anɩ́: «Bhè amɔ mɔ̀glʋ̀ aa zà, nyɔ gbá ɩ́ ŋwɔ́ɔ áa?» Pɩ́ɛ́lɩ sané a, ɔ́ anɩ́: «Mɔ̀ ŋwɔ́ɔ Kláyɩ́sɩ, nyɔɔ́ Lagɔ saà lé ɔ́ kwlée ɔ̀ kà ʋ́ nyʋa neé sa a.»
21Bhʋ́ Zozíi nyɛ́ á tába lé ɔ́ srʋ á mà a bhli nékʋ́, a ná cíí lé nyɔ kɩ́ɩ́ nú.
22Lé ɔ́ srʋ á sɔ́kʋ́ mà: «Nyɔɔ́ a Yuwliyʋɔ́ ka lé ɔ́ yɛ́ kalɩmɛ kɔ́kɔ́mnɩ́, ŋwʋ́ yɩ́ lɛ́ Zúfʋnyʋa a dɔ̀panyʋaá, á Lagɔ̀bʋ̀bɔ̀nyʋ̀àkádàà, á lɔ̀ a másɛnyʋaá, a nɩ́ kɔɔ́ mányɩ, á yio kɛ́zɔ̀ klá pá, lé á yio bhlá, mà ɔ nɩ kú a, tayruó ɔ́ yi galɔ̀.»
Cégbá mʋ́ á jɩ́ɛ́ Zozíi kʋ́ a?
23Zozíi srʋ nyʋa fɩ́ɛ́ mà: «Nyɔ nɩ yrá lé ɔ ká mɔ́ɔ kʋ́ jɩ́ a, ɔ wlʋ́ ɔ nyoku a gbʋ́ lé yrié fɩ́ɛ́ kʋ́ ɔ gbɩdɩ̀ ɔ kúsu lé ɔ jɩ́ mɔ́ɔ kʋ́. 24Nyɔɔ́ ɔ̀ yrá ɔ kɔ́ a kʋ bhlalɛ a, ɔ́ɔ tuo, ɩ́zà nyɔɔ́ ɔ̀ yi ná zà ɔ kɔ́ tɩ a, ɔ́ yi kɛ́zɔ̀ ʋ́ mʋ́ neé saà. 25Nyɔ nɩ li zɩkpa zɔ̀ a léyrié fɩ́ɛ́, lé ɔ nɩ tɩ ɔ kɔ́ a, bʋ̀zɛ gbá ɔ́ yɛ́ áa? 26Nyɔɔ́ ná zʋ̀ʋ na ká bhlá lé ná cícíwɔlɩ yi zʋ̀ʋ kʋ́ ka a, bhʋ́anɩ nyɔɔ́ a zʋ̀ʋ yi kɛ́zɔ̀ Nyɔɔ́ a Yuwliyʋɔ́ bhlá yruó kʋ́ ɔ́ na ká kɛ́zɔ̀ ɔ́mɔ́ bhè Tʋ́, lé ɔ kplɔkplɔzìzi sɔ́ a blɔ̀blɔ́ a mnɩ́ yi a. 27Lé náa srʋɛ sáà amɔ cɩ́cása, nyʋa kʋ dɛ́ amɔ nyièdɩ lé a nɩ́ ka kú, lé á yi Lagɔ a Léyibhlɩɛ́ yɛ́.»
Zozíi kʋ bhibhieda lé ɔ́ jɩ́jrà
(Matíe 17.1‑8; Málɩ́kɩ 9.2‑8)
28Tányɩɛ́ mʋ́ Zozíi cí wɔlɩ́ɛ́ a, ɩ́ nɩ sɔ́lɩ a lɛblɩ̀ lé ɔ́ bhá Pɩ́ɛ́lɩ Záan lé Zákɩ lé ɔ yà sɔ́ mʋ kíké wlú bhibhie ka. 29Ɔ́ kʋ bhibhieda lé ɔ́ klʋ́dàgblà jɩ́jrà lé kótié ɔ́ pla mʋ́ a, ɩ́ cɩ́cɩɩ lé ɩ́ plɩ́ plátatata. 30Fɩɩn bhè nyʋa a sɔ́ yi Zozíi gɔ̀ a yɔ̀sɔ́ bhábhalɛ wɔlɩ́ neé, Moyízɩ yà Elíi sɔ́ kʋ̀ʋ̀ 31ámá yi blɔ̀blɔ́ a mnɩ́ lé ɔ yàsɔ́ cíé cémʋ́ ɔ kwɩ́ a wɔlɩ́ na ká mʋ́ plɩ́plɩ bhè ɔ ká Zelízalɛ́mʋ kúu ka mʋ a. 32Bhè à cíélɛ́ a, Pɩ́ɛ́lɩ bhè nyʋa ànàà sɔ́ wá yrá bhɩa, mà á wlʋ́ yrá lé á dʋdʋ̀ Zozíi yà nyʋaá sɔ́ jɩ̀ lé á yɛ́ á blɔ̀blɔ́ɔ́ mnɩ́ á kʋ a. 33Tányɩɛ́ mʋ́ nyʋaá sɔ́ wlʋ́ Zozíi yɩ́ a, Pɩ́ɛ́lɩ srʋ ɔ́ mà: «Másɛɛ̀, dɛ́ náa námasa lé à kà ʋ́ sí, à páa bhlɛ́ ʋ́ gbògbí taa, nàa nʋ, Moyízɩ a nʋ, lé Elíi a nʋ.» Wɔlíɛ́ ɔ́ cíé a, ɔ nɩ́ɩ yì. 34Ɔ́ kʋ cída lé jrù kwlíi lé ʋ́ gbí á wlú, mà tányɩɛ́ mʋ́ kʋjɩ̀nyʋ̀àà yɛ́ jrùò lé ʋ́ gbí á wlú a, ŋanɩmɛ yila kʋ́. 35Bhè niwɔlɩ wlʋ́ jrù a mnɩ́ lagɔɔ́ lé ɩ́ kwlíi: «Ɔ̀lɩa a lɩ̀à, ná yʋ́ kʋ̀ʋ, ɔ́mɔ́ ɩ́ saà lé ɩ́ cíè, a pʋɔ nyúkwlí.» 36Niwɔlɩɛ́ bhli a, á dʋdʋ̀ a, Zozíi a múó tuo ʋ́. Bhʋ́ a yruó a wɔlɩ́ɛ́ plɩ́ lé á yɛ́ a, a nɩ́ɩ cí lé nyɔ kɩ́ɩ́ nú.
Zozíi yalɩma zɔ̀bhligu a bhlányɔ
(Matíe 17.14‑18; Málɩ́kɩ 9.14‑27)
37Zrɩɩ zɩ lé á wlʋ́ kíkéé wlú a, nyʋa kɔ́kɔ́mnɩ́ yi Zozíi nyúzɔ kʋ́. 38Lé nyʋa a nyièdɩ, nyɔ a múó kʋ mɔ̀ lé ɔ́ bhɩa wɔlɩ́: «Másɛɛ̀, ɩ́bhìè sa ʋ́ ná yʋ́ neé àyé, mà ɔ́ a múó coco ɩ́ ka à. 39Nyumozùzu kʋ̀ ɔ jɩ̀ a, ʋ nɩ bháʋ́ mɔ́ a, ɔ́ sa yrè ɔ́ kpákpalɛ sá lé fɩ́flɩɩ́ lalɔɔ́ neé. Zuzùò nyɛ́ ɔ́ kalɩmɛ àààn lé ʋ́ mnɛ lé ʋ́ kwlílo sá. 40Yáa nà kʋjɩ̀nyʋ̀àà bhibhie a kɔ́ɔ́ ɔ̀ mʋ́ jɩ̀ sa, mà a nɩ́ míi.»
41Lé Zozíi kʋ ʋ́ lé ɔ́ bhɩa wɔlɩ́: «Amɔ jànyɩ̀ɛ̀ lɩ̀à a mnɩ́ a nyʋa, a nɩ́ lɛ́ɛ́ ɛ̀ ŋwɔ́ɔ fádùò a yì lɛpɩ́ɛ́lɛpɛ, kàpàkápányʋa yɩ, a dùòkʋ́ amɔ gɔ̀ na ká kɔ́ɔ̀kɔ́ kʋʋ lé ká kɔ́ɔ̀kɔ́ amɔ gbɩdɩ̀ɩ? La nà yʋ́ɔ́ dɛ́.» 42Yʋ́ɔ́ ká bhlà saá Zozíi gɔ̀ ŋnɩ bhè nyumozùzùò pálɔɔ́ sá, ʋ́ kpákpalɔɔ́ sá, lé Zozíi zalɩmàlʋ̀ʋ̀ yɩ́ jɩ̀ lé ɔ́ gáalʋʋ́ kʋ́ lé ʋ́ wlʋ́ yʋ́ɔ́ jɩ̀, lé yʋ́ɔ́ yalɩma lé Zozíi nyɛ́ ɔ́ ɔ tʋ́. 43Neé mna nyʋa fɩ́ɛ́, bhʋ́ á yɛ́ cémʋ́ Lagɔ a ghlímoe kʋ a.
Zozíi anɩ́ nyʋa yio pɛ́lʋ́ ŋwʋ́
(Matíe 17.22‑23; Málɩ́kɩ 9.30‑32)
Cémʋ́ Zozíi a nɩnɩgbɩɛ mna nyʋa neé a, ɔ́ srʋ ɔ́ kʋjɩ̀nyʋ̀àà mà: 44«A ŋwʋ́ wɔlɩ́ɛ́ náa ká lɛ́ amɔ srʋ á wlú: Nyɔɔ́ a Yuwliyʋɔ́ á yio nyʋa wlɩ pɛ́lʋ́ ŋwʋ́.» 45Mà wɔlɩ́ɛ́ Zozíi cí a, kʋjɩ̀nyʋ̀àà nɩ́ɩ nú, ɩ nɩ́ klʋ́ kalɔ á zà, ɩ́ ka ŋnɩ́ a, a nɩ́ɩ mnɩ́ nú, lé a kɔ́ɔ́ sáà yrá a, á gúé.
Ɔ̀ ŋwɔ́ɔ kʋjɩ̀nyʋ̀àà a nyièdɩ lɛkadɔ a?
(Matíe 18.1‑5; Málɩ́kɩ 9.33‑37)
46Tányɩ a múó, Zozíi a kʋjɩ̀nyʋ̀àà bhla wɔlɩdrè kʋ́, á ká ɔ̀ ŋwɔ́ɔ á nyièdɩ a lɛkadɔ a yɩbhlɩ. 47Mà cémʋ́ Zozíi yì cémʋ́ á bhobho a, ɔ́ bhli yʋ́ kʋ́, lé ɔ́ ŋwʋ́ ɔ́ ɔ nyoku gɔ̀ 48lé ɔ́ srʋ á mà: «Nyɔ nɩ̀ bhli yʋ́ɔ́ lɩ̀à námasa kʋ́ ná zà a, mɔ́ɔ ɔ́ bhli námasa kʋ́. Lé ɔ̀ nɩ̀ bhli mɔ́ɔ námasa kʋ́ a, nyɔ ɔ̀ cíe mɔ́ a, ɔ́mɔ́ ɔ́ bhli námasa kʋ́. Naa, nyɔɔ́ ŋwɔ́ɔ aa nyièdɩ a lɛtòyilɛ̀ a, ɔ́mɔ́ ŋwɔ́ɔ lɛkadɔ.»
Nyɔɔ́ nɩ́ɩ àmɔ̀ gblɩ̀ a, àmɔ̀ mʋ́ ɔ́ kʋ
(Málɩ́kɩ 9.38‑40)
49Záan anɩ́: «Másɛɛ̀, à yɛ́ nyɔ ɔ́ jɩ́lɛ nyumozìzi nà ŋnɩ́ mʋ́, mà cémʋ́ ɔ nɩ́ àmɔ̀ mʋ́ kʋ́ a, à yrá lé à kɔ̀ɔ la tɔ́pʋ.» 50Bhʋ́ Zozíi srʋ ɔ́ mà: «Cío sá, nàa tɔ́pʋlɔɔ́, mà nyɔɔ́ nɩ́ɩ amɔ mʋ́ gblɩ̀ a, amɔ mʋ́ ɔ́ kʋ.»
Samalitɛ́ɛnyʋa anɩ́ Zozíi ná pʋ́ʋ a bhlé
51Cémʋ́ yrié mnɩ́ Zozíi na ká zɩkpa zɔ̀ wlʋ́ a, mɛ́mɩa yɩ́ ʋ́, ɔ́ anɩ́ ɔ́ɔ mnɛ Zelízalɛ́mʋ. 52Naa, ɔ́ cíe nyʋa lé á mʋ́ lé á pla Samalíi a dú a múó a mnɩ́ á ká ɔ na ká kʋ́ pla a, gɩglà. 53Mà cémʋ́ Zelízalɛ́mʋ mʋ́ ɔ́ mnɛ a, Samalíi a nyʋa nɩ́ ŋwnʋ́ lé ɔ ká a dú a mnɩ́ pʋ́ʋ. 54Tányɩɛ́ mʋ́ kʋjɩ̀nyʋ̀àà nú wɔlɩ́ɛ́ a, Zákɩ yà Záan sɔ́ yrɔ́ɔ́ mà: «Kanyɔɔ̀, ɩ̀ yrá lé à kwlée kakamnɩ́lɛ́ kosugàla nyʋaá lɩ̀à jɩ̀ɩ̀?» 55Lé Zozíi yrɩ́bha lé ɔ́ gàlàà klʋ́ lé ɔ́ lɩ́kpɩlaá kʋ́ [lé ɔ́ srʋ á mà, amɔɔ́ lɩ̀à lɛ́ɛ́ ɛ̀ nie amɔ saá a, nɩ́ ɛ́ yì! 56Nyɔɔ́ a Yuwliyʋɔ́, ɔ́ɔ nɩ́ yi lé ɔ́ ká nyʋa a kɔ́ ŋáta, mà ɔ́ɔ yi lé ɔ́ ká ʋ́ nyʋa neé sa à.#9.56 Á má wɔlɩdrèè lɩ̀à, bhlagɔ̀gɔ̀bɔ̀gwɩ̀ɛ̀ fɩ́ɛ́ a mnɩ́ a nɩ́ jɩ́jràlɔ̀.] Lé á plɩ́ lé á mʋ yígàdà du a mnɩ́.
Nyʋaá à yrá lé à kà Zozíi kʋ́ jɩ́ a
(Matíe 8.19‑22)
57Á kʋ nyúzɔ kʋ́ lé nyɔ a múó yì lé ɔ́ srʋ Zozíi mà: «Kanyɔɔ̀, nà kà mʋ a, ɩ yi mɔ̀ kʋ́ jɩ́ ɩ́ yi ʋ́ mʋ.» 58Zozíi anɩ́: «Gboglìzàlɩ ka siflií lé nimni ka níní mà Nyɔɔ́ a Yuwliyʋɔ́ nɩ́ sapʋda ka.»
59Ɔ́ srʋ sɔ́kʋ́ nyɔ ànɔ mà: «Mɔ̀, jɩ́ mɔ́ɔ kʋ́.» Nyɔ anɩ́: «Kanyɔɔ̀, nyɛ́ mɔ́ɔ tányɩ bhè ɩ zízìè fɩ́ɛ́ ɩ tʋ́.» 60Zozíi anɩ́: «Cíe kúdùkuo sá, a ká a kúdùkuo zízìè, bhè mɔ̀ mʋ kà Lagɔ a Léyibhlɩɛ́ a Námadìè sà.»
61Lé nyɔ ànɔ a múó srʋ sɔ́kʋ́ Zozíi mà: «Kanyɔɔ̀, ɩ́ yi mɔ̀ kʋ́ jɩ́, mà ká fɩ́ɛ́ náa gbó a nyʋa srʋ.» 62Zozíi anɩ́: «Nyɔɔ́ ɔ̀ kʋɛ ɔ lágba a dʋ̀dʋ a klú da lé ɔ̀ dʋdʋɛ bɩ́ a, ɔ nɩ́ Lagɔ a Léyibhlɩɛ́ kʋ́ wà.»
လက္ရွိေရြးခ်ယ္ထားမွု
Lúkɩ 9: NEY
အေရာင္မွတ္ခ်က္
မၽွေဝရန္
ကူးယူ
မိမိစက္ကိရိယာအားလုံးတြင္ မိမိအေရာင္ခ်ယ္ေသာအရာမ်ားကို သိမ္းဆည္းထားလိုပါသလား။ စာရင္းသြင္းပါ (သို႔) အေကာင့္ဝင္လိုက္ပါ
© (Active), Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.
Lúkɩ 9
9
Zozíi cíe ɔ́ kʋjɩ̀nyʋ̀àà kʋ́gbá sɔ́
(Matíe 10.5‑15; Málɩ́kɩ 6.7‑13)
1Zozíi wle áa kʋ́gbá sɔ́ɔ́ lé ɔ́ nyɛ́ á fɩ́, lé ɔ́ nyɛ́ á pɔ́wa a ká nyumozìzi jɩ́ lé a ká gupuonyʋa yalɩma. 2Lé ɔ́ srʋ á mà, a mʋ lé a ká Lagɔ a Léyibhlɩɛ́ a wɔlɩ́ cí lé a ká gupuonyʋa yalɩma. 3Á na ká mʋ a, ɔ́ srʋ á mà: «A nɩ mʋ a, a ná fa lɛ́, ɛ́ yi náa zìzie, ɛ́ yi náa mʋ́tɩtalɛɛ̀, flɔ́ɔ̀, moníì, a ná fa ɩ́ nyièdɩ a lɛ́ a múó! Á nyièdɩ a nyɔ ná fa sáà sɔ́ kotu, kótu a múó, múó a nɩ fa. 4A nɩ mʋ a, dɛ́ á na ká amɔ kʋplada bhá a, bhʋ́alɛ́ yɩ céana kʋ, bhʋ́ a nɩ tɔ́pʋ, bhʋ́ a ká wlʋ́ lé a ká yrɩ́bha. 5Ɩ́zà dɛ́ɛ́ a na ká mʋ lé nyʋa nɩ́ ka amɔ yɩ́ dʋdʋ̀ a, a nɩ cí mà a ká bhʋ́alɛ wlʋ́ a, a gbɔ́dɔ̀ ʋ́ aa kokokpí jɩ̀ a mʋ́mʋɩɛ́, ɩ́mɩ́ nà kà amɔ bɩ́ plɩ́.» 6Ɔ́ bhɩa cícíé zɔ̀ a, áa plɩ́ lé á mʋ dí a mnɩ́ Námadìè sa ka, bhè á yalɩmalɛ bhlà gupuonyʋa.
Zozíi a wɔlɩ́ nyɛ́ Elódʋ a duo nyakalɩ
(Matíe 14.1‑12; Málɩ́kɩ 6.14‑29)
7Galilée a lóo kʋ̀ wá mɔ̀ɔ lé á wlele wá Elódʋ a, ɔ́ núé wɔlɩ́ɛ́ fɩ́ɛ́ ɩ̀ plɩ́ɛ́ lé á cíé a, mà ɔ nɩ́ cémʋ́ ɔ́ na kɩ́ɩ́ kʋ́ bhli a yì. Nyʋa àna cíe Zozíi a zà mà ɔ́mɔ́ ŋwɔ́ɔ Zán Batísɩ lé ɔ̀ galɔ̀, 8àna nie mà: «Lagɔ a nékʋ́cinyɔ Elíi yrɩ́bha sɔ́kʋ́ zɩkpa zɔ̀, àna nie sáà mà Lagɔ a bhlagɔ̀gɔ̀nèkʋ́cinyɔ ànɔ a múó galɔ̀.» 9Mɔ́ nɩ̀ ŋwɔ́ɔ Elódʋ a: «Yáa wá nyʋa srʋ á ya wá Záan wlú kʋ́ dí, nyɔ ànɔ gbá lɛ̀ sɔ́kʋ́ lé ɔ̀ kɔ̀ɔ wɔlɩ́ á cíé lɛ́ sɩ́tɛ̀ a?» Ɩ́ lɔ̀fɩ́ɛ́ lɩ̀à nie lé Elódʋ yrá ɔ ká Zozíi yɛ́.
Zozíi zumò flɔ́ɔ
(Matíe 14.13‑21; Málɩ́kɩ 6.30‑44; Záan 6.1‑14)
10Tányɩɛ́ mʋ́ cíecíenyʋaá yrɩ́bha lé á yi a, nɔnʋɔ́ á zrɩ mɔ̀ɔmɔ̀ a, á sa mɔ̀ɔ ʋ́ wɔlɩ́ Zozíi. Lé ɔ́ bháʋ́ má lé ɔ yà sɔ́ wlʋ́ bhlekʋ́, lé ɔ́ mʋ dúó á wlele Besayidáa a gbakɩ. 11Mà dɛ́ ɔ yà sɔ́ mʋ a, nyʋa yɩbhlɩ mɔ̀ dá lé á jɩ́ ɔ́ kʋ́. Tányɩɛ́ mʋ́ ɔ́ yɛ́ á a, ɔ́ bhlilaá námasa kʋ́ lé ɔ́ cí yɩ́ má Lagɔ a Léyibhlɩɛ́ a wɔlɩ́ gɔ̀ lé ɔ́ yalɩma sa ʋ́ gupuonyʋa.
12Yrʋ́ mnɛ yɩ́ lagɔɔ́ bhɩa ka lé kʋjɩ̀nyʋ̀àà kʋ́gbá sɔ́ɔ́ yio gɔ̀ lé á srʋ ɔ́ mà: «Másɛɛ̀, dɛ́ à kʋ lɛ́ a, bhʋ́ bɩglɩ, srʋ nyʋaá lé á mʋ díé yà bìdíé sɔ́ ɩ̀ mɛ́ dɛ́ gɔ̀ a mnɩ́ bhè a ká lelilɛ yà sapʋda sɔ́ mʋ́mɔɔ̀.» 13Mà tányɩɛ́ mʋ́ á srʋ sɩ́tɛ̀ Zozíi a, ɔ́ srʋ á mà: «Amɔ mɔ̀glʋ̀ a nyɛ́ á lelilɩ.» Á anɩ: «À nɩ́ dɛ́ lelilɛ ka, flɔ́ɔbhi gbɩ́ lé zrìyuo sɔ́ cɩ́ɩ́n à kà. Na ɩ̀ yrá la lé àmɔ̀ mɔ̀glʋ̀ à mʋ nyɩ́kpɔgàdùò lɩ̀à a lelilɩ kla ka a?» 14Bhè nyʋaá bhli nyʋa a dí sɔ́ lé gwlɩ̀ kʋ́gbá. Lé Zozíi srʋ ɔ́ kʋjɩ̀nyʋ̀àà mà: «A mnèmnèlàà sá, a ŋwʋ́ nyʋa a gwlɩ̀ sɔ́ lé kʋ́gbá dáamúó, lé nyʋa àna a gwlɩ̀ sɔ́ lé kʋ́gbá dáamúó, sɩ́tɛ̀ àààn lé a ká wlú ŋnɩ.» 15Sɩ́tɛ̀ tɛ̀ɛ̀ á nɩ lé á mnèmnè á lɔ̀fɩ́ɛ́ sá. 16Lé Zozíi bháʋ́ flɔ́ɔbhié gbɩ́ɛ́ lé zrìè sɔ́ɔ́, lé ɔ́ gbláa yɩ́ lagɔɔ́ lé ɔ́ pɩ́ɩ́ nyú lé ɔ́ dédìì mʋ́ lé ɔ́ bhábha lé ɔ́ nyɛ́ ɔ́ kʋjɩ̀nyʋ̀àà lé ɔ́ srʋ á mà á bhábha nyʋaá fɩ́ɛ́ á ná jie nyɔ kʋ́. 17Á bhábha nyʋaá fɩ́ɛ́, lé á li lé á lʋ lé flɔ́ɔ yà zrì sɔ́ a pápɩ́ a kʋ́gbá sɔ́ ji kʋ́ lé á fɩɩ́.
Pɩ́ɛ́lɩ anɩ́ Zozíi ŋwɔ́ɔ Kláyɩ́sɩ
(Matíe 16.13‑28; Málɩ́kɩ 8.27‑29)
18Yruú a múó, Zozíi gbʋ́gbʋ lé ɔ́ bhibhie, mà ɔ́ kʋjɩ̀nyʋ̀àà kʋɔ́ gɔ̀, lé ɔ́ yráa mà: «Cégbá nyʋa cíé ná zà a?» 19Ɔ́ kʋjɩ̀nyʋ̀àà anɩ́: «Àna nie mà, mɔ̀ ŋwɔ́ɔ Zán Batísɩ, àna nie Lagɔ a nékʋ́cinyɔ Elíi, lé àna nie sáà mà Lagɔ a bhlagɔ̀gɔ̀ nékʋ́cinyɔ a múó ɔ̀ wlʋ́ kúyraá.» 20Zozíi anɩ́: «Bhè amɔ mɔ̀glʋ̀ aa zà, nyɔ gbá ɩ́ ŋwɔ́ɔ áa?» Pɩ́ɛ́lɩ sané a, ɔ́ anɩ́: «Mɔ̀ ŋwɔ́ɔ Kláyɩ́sɩ, nyɔɔ́ Lagɔ saà lé ɔ́ kwlée ɔ̀ kà ʋ́ nyʋa neé sa a.»
21Bhʋ́ Zozíi nyɛ́ á tába lé ɔ́ srʋ á mà a bhli nékʋ́, a ná cíí lé nyɔ kɩ́ɩ́ nú.
22Lé ɔ́ srʋ á sɔ́kʋ́ mà: «Nyɔɔ́ a Yuwliyʋɔ́ ka lé ɔ́ yɛ́ kalɩmɛ kɔ́kɔ́mnɩ́, ŋwʋ́ yɩ́ lɛ́ Zúfʋnyʋa a dɔ̀panyʋaá, á Lagɔ̀bʋ̀bɔ̀nyʋ̀àkádàà, á lɔ̀ a másɛnyʋaá, a nɩ́ kɔɔ́ mányɩ, á yio kɛ́zɔ̀ klá pá, lé á yio bhlá, mà ɔ nɩ kú a, tayruó ɔ́ yi galɔ̀.»
Cégbá mʋ́ á jɩ́ɛ́ Zozíi kʋ́ a?
23Zozíi srʋ nyʋa fɩ́ɛ́ mà: «Nyɔ nɩ yrá lé ɔ ká mɔ́ɔ kʋ́ jɩ́ a, ɔ wlʋ́ ɔ nyoku a gbʋ́ lé yrié fɩ́ɛ́ kʋ́ ɔ gbɩdɩ̀ ɔ kúsu lé ɔ jɩ́ mɔ́ɔ kʋ́. 24Nyɔɔ́ ɔ̀ yrá ɔ kɔ́ a kʋ bhlalɛ a, ɔ́ɔ tuo, ɩ́zà nyɔɔ́ ɔ̀ yi ná zà ɔ kɔ́ tɩ a, ɔ́ yi kɛ́zɔ̀ ʋ́ mʋ́ neé saà. 25Nyɔ nɩ li zɩkpa zɔ̀ a léyrié fɩ́ɛ́, lé ɔ nɩ tɩ ɔ kɔ́ a, bʋ̀zɛ gbá ɔ́ yɛ́ áa? 26Nyɔɔ́ ná zʋ̀ʋ na ká bhlá lé ná cícíwɔlɩ yi zʋ̀ʋ kʋ́ ka a, bhʋ́anɩ nyɔɔ́ a zʋ̀ʋ yi kɛ́zɔ̀ Nyɔɔ́ a Yuwliyʋɔ́ bhlá yruó kʋ́ ɔ́ na ká kɛ́zɔ̀ ɔ́mɔ́ bhè Tʋ́, lé ɔ kplɔkplɔzìzi sɔ́ a blɔ̀blɔ́ a mnɩ́ yi a. 27Lé náa srʋɛ sáà amɔ cɩ́cása, nyʋa kʋ dɛ́ amɔ nyièdɩ lé a nɩ́ ka kú, lé á yi Lagɔ a Léyibhlɩɛ́ yɛ́.»
Zozíi kʋ bhibhieda lé ɔ́ jɩ́jrà
(Matíe 17.1‑8; Málɩ́kɩ 9.2‑8)
28Tányɩɛ́ mʋ́ Zozíi cí wɔlɩ́ɛ́ a, ɩ́ nɩ sɔ́lɩ a lɛblɩ̀ lé ɔ́ bhá Pɩ́ɛ́lɩ Záan lé Zákɩ lé ɔ yà sɔ́ mʋ kíké wlú bhibhie ka. 29Ɔ́ kʋ bhibhieda lé ɔ́ klʋ́dàgblà jɩ́jrà lé kótié ɔ́ pla mʋ́ a, ɩ́ cɩ́cɩɩ lé ɩ́ plɩ́ plátatata. 30Fɩɩn bhè nyʋa a sɔ́ yi Zozíi gɔ̀ a yɔ̀sɔ́ bhábhalɛ wɔlɩ́ neé, Moyízɩ yà Elíi sɔ́ kʋ̀ʋ̀ 31ámá yi blɔ̀blɔ́ a mnɩ́ lé ɔ yàsɔ́ cíé cémʋ́ ɔ kwɩ́ a wɔlɩ́ na ká mʋ́ plɩ́plɩ bhè ɔ ká Zelízalɛ́mʋ kúu ka mʋ a. 32Bhè à cíélɛ́ a, Pɩ́ɛ́lɩ bhè nyʋa ànàà sɔ́ wá yrá bhɩa, mà á wlʋ́ yrá lé á dʋdʋ̀ Zozíi yà nyʋaá sɔ́ jɩ̀ lé á yɛ́ á blɔ̀blɔ́ɔ́ mnɩ́ á kʋ a. 33Tányɩɛ́ mʋ́ nyʋaá sɔ́ wlʋ́ Zozíi yɩ́ a, Pɩ́ɛ́lɩ srʋ ɔ́ mà: «Másɛɛ̀, dɛ́ náa námasa lé à kà ʋ́ sí, à páa bhlɛ́ ʋ́ gbògbí taa, nàa nʋ, Moyízɩ a nʋ, lé Elíi a nʋ.» Wɔlíɛ́ ɔ́ cíé a, ɔ nɩ́ɩ yì. 34Ɔ́ kʋ cída lé jrù kwlíi lé ʋ́ gbí á wlú, mà tányɩɛ́ mʋ́ kʋjɩ̀nyʋ̀àà yɛ́ jrùò lé ʋ́ gbí á wlú a, ŋanɩmɛ yila kʋ́. 35Bhè niwɔlɩ wlʋ́ jrù a mnɩ́ lagɔɔ́ lé ɩ́ kwlíi: «Ɔ̀lɩa a lɩ̀à, ná yʋ́ kʋ̀ʋ, ɔ́mɔ́ ɩ́ saà lé ɩ́ cíè, a pʋɔ nyúkwlí.» 36Niwɔlɩɛ́ bhli a, á dʋdʋ̀ a, Zozíi a múó tuo ʋ́. Bhʋ́ a yruó a wɔlɩ́ɛ́ plɩ́ lé á yɛ́ a, a nɩ́ɩ cí lé nyɔ kɩ́ɩ́ nú.
Zozíi yalɩma zɔ̀bhligu a bhlányɔ
(Matíe 17.14‑18; Málɩ́kɩ 9.14‑27)
37Zrɩɩ zɩ lé á wlʋ́ kíkéé wlú a, nyʋa kɔ́kɔ́mnɩ́ yi Zozíi nyúzɔ kʋ́. 38Lé nyʋa a nyièdɩ, nyɔ a múó kʋ mɔ̀ lé ɔ́ bhɩa wɔlɩ́: «Másɛɛ̀, ɩ́bhìè sa ʋ́ ná yʋ́ neé àyé, mà ɔ́ a múó coco ɩ́ ka à. 39Nyumozùzu kʋ̀ ɔ jɩ̀ a, ʋ nɩ bháʋ́ mɔ́ a, ɔ́ sa yrè ɔ́ kpákpalɛ sá lé fɩ́flɩɩ́ lalɔɔ́ neé. Zuzùò nyɛ́ ɔ́ kalɩmɛ àààn lé ʋ́ mnɛ lé ʋ́ kwlílo sá. 40Yáa nà kʋjɩ̀nyʋ̀àà bhibhie a kɔ́ɔ́ ɔ̀ mʋ́ jɩ̀ sa, mà a nɩ́ míi.»
41Lé Zozíi kʋ ʋ́ lé ɔ́ bhɩa wɔlɩ́: «Amɔ jànyɩ̀ɛ̀ lɩ̀à a mnɩ́ a nyʋa, a nɩ́ lɛ́ɛ́ ɛ̀ ŋwɔ́ɔ fádùò a yì lɛpɩ́ɛ́lɛpɛ, kàpàkápányʋa yɩ, a dùòkʋ́ amɔ gɔ̀ na ká kɔ́ɔ̀kɔ́ kʋʋ lé ká kɔ́ɔ̀kɔ́ amɔ gbɩdɩ̀ɩ? La nà yʋ́ɔ́ dɛ́.» 42Yʋ́ɔ́ ká bhlà saá Zozíi gɔ̀ ŋnɩ bhè nyumozùzùò pálɔɔ́ sá, ʋ́ kpákpalɔɔ́ sá, lé Zozíi zalɩmàlʋ̀ʋ̀ yɩ́ jɩ̀ lé ɔ́ gáalʋʋ́ kʋ́ lé ʋ́ wlʋ́ yʋ́ɔ́ jɩ̀, lé yʋ́ɔ́ yalɩma lé Zozíi nyɛ́ ɔ́ ɔ tʋ́. 43Neé mna nyʋa fɩ́ɛ́, bhʋ́ á yɛ́ cémʋ́ Lagɔ a ghlímoe kʋ a.
Zozíi anɩ́ nyʋa yio pɛ́lʋ́ ŋwʋ́
(Matíe 17.22‑23; Málɩ́kɩ 9.30‑32)
Cémʋ́ Zozíi a nɩnɩgbɩɛ mna nyʋa neé a, ɔ́ srʋ ɔ́ kʋjɩ̀nyʋ̀àà mà: 44«A ŋwʋ́ wɔlɩ́ɛ́ náa ká lɛ́ amɔ srʋ á wlú: Nyɔɔ́ a Yuwliyʋɔ́ á yio nyʋa wlɩ pɛ́lʋ́ ŋwʋ́.» 45Mà wɔlɩ́ɛ́ Zozíi cí a, kʋjɩ̀nyʋ̀àà nɩ́ɩ nú, ɩ nɩ́ klʋ́ kalɔ á zà, ɩ́ ka ŋnɩ́ a, a nɩ́ɩ mnɩ́ nú, lé a kɔ́ɔ́ sáà yrá a, á gúé.
Ɔ̀ ŋwɔ́ɔ kʋjɩ̀nyʋ̀àà a nyièdɩ lɛkadɔ a?
(Matíe 18.1‑5; Málɩ́kɩ 9.33‑37)
46Tányɩ a múó, Zozíi a kʋjɩ̀nyʋ̀àà bhla wɔlɩdrè kʋ́, á ká ɔ̀ ŋwɔ́ɔ á nyièdɩ a lɛkadɔ a yɩbhlɩ. 47Mà cémʋ́ Zozíi yì cémʋ́ á bhobho a, ɔ́ bhli yʋ́ kʋ́, lé ɔ́ ŋwʋ́ ɔ́ ɔ nyoku gɔ̀ 48lé ɔ́ srʋ á mà: «Nyɔ nɩ̀ bhli yʋ́ɔ́ lɩ̀à námasa kʋ́ ná zà a, mɔ́ɔ ɔ́ bhli námasa kʋ́. Lé ɔ̀ nɩ̀ bhli mɔ́ɔ námasa kʋ́ a, nyɔ ɔ̀ cíe mɔ́ a, ɔ́mɔ́ ɔ́ bhli námasa kʋ́. Naa, nyɔɔ́ ŋwɔ́ɔ aa nyièdɩ a lɛtòyilɛ̀ a, ɔ́mɔ́ ŋwɔ́ɔ lɛkadɔ.»
Nyɔɔ́ nɩ́ɩ àmɔ̀ gblɩ̀ a, àmɔ̀ mʋ́ ɔ́ kʋ
(Málɩ́kɩ 9.38‑40)
49Záan anɩ́: «Másɛɛ̀, à yɛ́ nyɔ ɔ́ jɩ́lɛ nyumozìzi nà ŋnɩ́ mʋ́, mà cémʋ́ ɔ nɩ́ àmɔ̀ mʋ́ kʋ́ a, à yrá lé à kɔ̀ɔ la tɔ́pʋ.» 50Bhʋ́ Zozíi srʋ ɔ́ mà: «Cío sá, nàa tɔ́pʋlɔɔ́, mà nyɔɔ́ nɩ́ɩ amɔ mʋ́ gblɩ̀ a, amɔ mʋ́ ɔ́ kʋ.»
Samalitɛ́ɛnyʋa anɩ́ Zozíi ná pʋ́ʋ a bhlé
51Cémʋ́ yrié mnɩ́ Zozíi na ká zɩkpa zɔ̀ wlʋ́ a, mɛ́mɩa yɩ́ ʋ́, ɔ́ anɩ́ ɔ́ɔ mnɛ Zelízalɛ́mʋ. 52Naa, ɔ́ cíe nyʋa lé á mʋ́ lé á pla Samalíi a dú a múó a mnɩ́ á ká ɔ na ká kʋ́ pla a, gɩglà. 53Mà cémʋ́ Zelízalɛ́mʋ mʋ́ ɔ́ mnɛ a, Samalíi a nyʋa nɩ́ ŋwnʋ́ lé ɔ ká a dú a mnɩ́ pʋ́ʋ. 54Tányɩɛ́ mʋ́ kʋjɩ̀nyʋ̀àà nú wɔlɩ́ɛ́ a, Zákɩ yà Záan sɔ́ yrɔ́ɔ́ mà: «Kanyɔɔ̀, ɩ̀ yrá lé à kwlée kakamnɩ́lɛ́ kosugàla nyʋaá lɩ̀à jɩ̀ɩ̀?» 55Lé Zozíi yrɩ́bha lé ɔ́ gàlàà klʋ́ lé ɔ́ lɩ́kpɩlaá kʋ́ [lé ɔ́ srʋ á mà, amɔɔ́ lɩ̀à lɛ́ɛ́ ɛ̀ nie amɔ saá a, nɩ́ ɛ́ yì! 56Nyɔɔ́ a Yuwliyʋɔ́, ɔ́ɔ nɩ́ yi lé ɔ́ ká nyʋa a kɔ́ ŋáta, mà ɔ́ɔ yi lé ɔ́ ká ʋ́ nyʋa neé sa à.#9.56 Á má wɔlɩdrèè lɩ̀à, bhlagɔ̀gɔ̀bɔ̀gwɩ̀ɛ̀ fɩ́ɛ́ a mnɩ́ a nɩ́ jɩ́jràlɔ̀.] Lé á plɩ́ lé á mʋ yígàdà du a mnɩ́.
Nyʋaá à yrá lé à kà Zozíi kʋ́ jɩ́ a
(Matíe 8.19‑22)
57Á kʋ nyúzɔ kʋ́ lé nyɔ a múó yì lé ɔ́ srʋ Zozíi mà: «Kanyɔɔ̀, nà kà mʋ a, ɩ yi mɔ̀ kʋ́ jɩ́ ɩ́ yi ʋ́ mʋ.» 58Zozíi anɩ́: «Gboglìzàlɩ ka siflií lé nimni ka níní mà Nyɔɔ́ a Yuwliyʋɔ́ nɩ́ sapʋda ka.»
59Ɔ́ srʋ sɔ́kʋ́ nyɔ ànɔ mà: «Mɔ̀, jɩ́ mɔ́ɔ kʋ́.» Nyɔ anɩ́: «Kanyɔɔ̀, nyɛ́ mɔ́ɔ tányɩ bhè ɩ zízìè fɩ́ɛ́ ɩ tʋ́.» 60Zozíi anɩ́: «Cíe kúdùkuo sá, a ká a kúdùkuo zízìè, bhè mɔ̀ mʋ kà Lagɔ a Léyibhlɩɛ́ a Námadìè sà.»
61Lé nyɔ ànɔ a múó srʋ sɔ́kʋ́ Zozíi mà: «Kanyɔɔ̀, ɩ́ yi mɔ̀ kʋ́ jɩ́, mà ká fɩ́ɛ́ náa gbó a nyʋa srʋ.» 62Zozíi anɩ́: «Nyɔɔ́ ɔ̀ kʋɛ ɔ lágba a dʋ̀dʋ a klú da lé ɔ̀ dʋdʋɛ bɩ́ a, ɔ nɩ́ Lagɔ a Léyibhlɩɛ́ kʋ́ wà.»
လက္ရွိေရြးခ်ယ္ထားမွု
:
အေရာင္မွတ္ခ်က္
မၽွေဝရန္
ကူးယူ
မိမိစက္ကိရိယာအားလုံးတြင္ မိမိအေရာင္ခ်ယ္ေသာအရာမ်ားကို သိမ္းဆည္းထားလိုပါသလား။ စာရင္းသြင္းပါ (သို႔) အေကာင့္ဝင္လိုက္ပါ
© (Active), Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.