Mateo 12
12
Tsá² haɨn²¹ tɨ³ con² Jesús cun³² cuú²miih²¹ jmáɨ¹ nio² tie³
(Marcos 2:23-28; Lucas 6:1-5)
1Jmɨ́¹jáun² né³ jmɨ́¹ cuá¹ngɨ³² Jesús ja¹ ñí¹ zia³² hi³ jná¹ quioh²¹ tsáu² cáun² *jmáɨ¹ nio² tie³. Jáun² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² tsú² ca³lɨ³ ñí¹cuóunh²¹, hi³ jáun² ca³ma³liáu³² tsú² hi³ caɨ³² chí² hieh² cuú²miih²¹ hi³ jná¹ ñí¹ jáun², hi³ jáun² hí¹cúh² dí² máɨ³ jáun². 2Jmɨ́¹ ca³jɨ́e³ tsá² *fariseos hi³ jáun² né³, jáun² ca³záɨh³ tsú² Jesús la³ lá²:
―Sá¹nɨ́² jɨe³, tsá² haɨn²¹ nɨ́² tɨ³ con² hnú² jmu² ta²¹ hi³ tiá² ca³tɨ²¹ jmu³ tsú² jmáɨ¹ nio² tie³.
3Tɨ³la³ hí³ má¹ná¹, ca³juáh³:
―¿Tiá¹ má²ca³híh³ hnoh² ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³², ñí¹ rá¹juáh³ hi³ he³ ca³jmú³ hla¹ re²¹ Dá²vi²¹ cu³ jéin³² jmɨ́¹ lɨ²¹ ñí¹cuóunh²¹ quionh³ tsá² quionh³? 4Tsá² hí³ dá² ca³ñí¹hi³² ñéih³ hñu³ cuáh³² lɨ́³ hmɨh³² hi³ ca³ñí¹cúh² *hí³ cuú²miih²¹ hɨ́en¹ quionh³ tsá² quionh³, cáun² hi³ tiá² jmɨ́¹ ca³tɨn¹ cuh³, quí¹ hí³ jáun² dá² jmɨ́¹ ná¹chan¹ hi³ cuh³ jmáh³la³ tsá² ná¹lɨ́n³ mí²tsáu² bíh¹. 5Ho³ ¿tiá¹ má²ca³híh³ hnoh² liei²¹ quioh²¹ hla¹ Moisés ñí¹ rá¹juáh³ hi³ mí²tsáu² tsá² jmu² ta²¹ hñu³ cuáh³² chín¹ tiá² tianh³² yáh³ tie³ nɨ́¹juáh³ jmáɨ¹ nio² tie³, tɨ³la³ cun³ jáun² tiá² tso³ yáh³ hi³ jáun²? 6Tɨ³la³ jná¹³ juanh³² hi³ ñí¹ lá² zia³² cáun² hi³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² la³ cónh³ bíh¹ cuáh³² chín¹. 7Tiá² la³ má²ca³ngɨ¹³ máh³ hnoh² la³ cun³ hi³ rá¹juáh³ jáun² ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³², hi³ juáh³ jáun² la³ lá²: “Jná¹³ dá² hnó³² hi³ já³² mií³ honh² bíh¹ hnoh², jun³juáh¹³ hi³ jngɨh¹³ náh² jáh³ ñí¹con² jná¹³ yáh³”. Sá¹jmɨ́¹ hi³ má²ca³ngɨ¹³ náh² jáɨ¹³ nɨ́² dúh¹, jáun² tiá² cáun² lɨ́¹ jmɨ́¹ cueh¹ yáh³ náh² tso³ tsá² tiá² hi³ lɨ́²jmú³ hí¹ cáun². 8Quí¹ uá¹ hi³ jmáɨ¹ nio² tie³, cun³ jáun² cáun² ho² bíh¹ Jon² tsá²mɨ³cuóun² jáɨ¹³.
Jesús jmah²³ jan² tsá² má²ca³náɨ³ cáun² cuo²
(Marcos 3:1-6; Lucas 6:6-11)
9Jmɨ́¹jáun² cua³han³ Jesús ñí¹ jáun², hi³ jáun² ca³ñí¹hi³² hñu³ cuáh³² quioh²¹ tsá² *judíos zeh² já¹ juú² jáun². 10Ñí¹ jáun² jmɨ́¹ cuá³ jan² tsá²ñuh² jmɨ́¹ má²ca³náɨ³ cáun² cuo²; tɨ³la³ tsá² tionh² ñí¹ jáun² má¹ná¹, jmɨ́¹ hnió³ choh¹³ ha³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ chá³² dí² tsáu¹³ tsú², hi³ jáun² ca³ngáɨh³ dí²:
―¿Hí¹ lɨ́¹³ jmah³ tsú² jan² tsá² tsáun¹ nɨ́¹juáh³ jmáɨ¹ nio² tie³ juáh¹³?
11Jáun² Jesús ca³ngáɨ³ ñí¹con² tsá² hí³:
―¿Hin² dá² lɨ³ua³ jan² hnoh², nɨ́¹juáh³ hi³ ca³tánh³ jan² *já¹ziáh² joh² náh² cáun² ñí¹ hlah³, há¹ tiá² cuá¹chin³² náh² jáh³ hí³ joh² uá¹jinh¹ jmáɨ¹ nio² tie³? 12Tɨ³la³ ¡tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² jan² tsáu² la³ cónh³ bíh¹ jan² já¹ziáh²! Jáun² né³, zia³² bíh¹ jáɨ¹³ hi³ jmu³ tsú² hi³ chu²¹ jmáɨ¹ nio² tie³.
13Jmɨ́¹jáun² ca³záɨh³ dí² tsá² lɨ́³ hí³ cuo² la³ lá²:
―Ñéih¹ cuonh².
Jmɨ́¹ jáun² ca³ñeh³ tsá² hí³ cuo², hi³ jáun² la³ bíh¹ la³ cun³ rón³² lɨ́³ cuá² cáun². 14Jmɨ́¹jáun² ca³huén² tsá² fariseos tɨ³ cheih³², hi³ ca³juu³ ca³hlénh³ ha³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ jngɨh³ dí² Jesús.
Jáɨ¹³ hi³ ca³juáh³ jan² tɨ³² jë¹ Dió³² jmɨ́¹tin² hi³ ca³tɨn¹ Jesús
15Jmɨ́¹ ca³lɨ³ ñi³² Jesús jáɨ¹³ jáun² né³, cua³han³ bíh¹ cú²jueh³² ñí¹ jáun²; jmɨ́¹jáun² ja³taunh²¹ juóun³² lɨ́n³² tsáu² cu³hna²¹ tsú². Jesús ca³jmah³ la³jɨ́n³² tsá² jmɨ́¹ ná¹tsáun¹, 16hi³ jáun² jmu² dí² héih³² hi³ hí¹ jan² tiá² hin² záɨh³² tsáu² hi³ hin² tsánh² hí³ dí². 17La³ nɨ́² lɨ³, hi³ jáun² ca³lɨ³tí³ la³ cun³ hi³ ca³juáh³ hla¹ Isaías *tɨ³² jë¹ Dió³², jmɨ́¹ ca³juáh³ jáun² la³ lá²:
18Tsá² lá² bíh¹ Tsá² lɨ́n³ quian²¹ jná¹³,
Tsá² má²cá²quiánh³² jná¹³,
Tsá² jlánh¹ hno³ jná¹³
jɨ³ hi³ jlánh¹ tsah¹ jná¹³ hi³ ca³tɨn¹ tsú².
Cuen²¹ jná¹³ Jmɨ́²chí³ joh² ñí¹con² tsú²,
jáun² ngáɨ³² tsú² ñí¹con² tsá² zian² tá¹ cáun² hngá¹máh³ jáɨ¹³ he³ lánh³ rón³² rá¹tsɨ³² jná¹³ héih³².
19Tiá² hniéi² jmu³ yáh³ tsú²,
sa³jun³ tɨ³ hóh³² tsú²,
hi³ hí¹ jan² yáh³ tiá² hin² ne³ hi³ jmu² tsú² tiá³ siaun³² ja¹ hñú³.
20Hí¹juáh³ cáun² hmá² tá² má²ca³jñáh³ yáh³ tiá² jau³ tsú²,
sa³jun³ ye³ tsú² cáun² sɨ́² jmɨ́²cau³² pih²¹ hi³ tion³ chí¹hún¹,
ca³la³ tɨ³ ñí¹ cá¹chó²¹ jmáɨ¹ hi³ jmu³ tsú² hi³ jú¹ tson² cah¹³ jmáɨ¹ la³ tán¹.
21Hi³ jáun² tsá² zian² tá¹ cáun² hngá¹máh³ ha³ tsɨ́³ ñí¹con² Tsá² hí³.
Juáh³ tsáu² hi³ Jesús quian³² pí³ quioh²¹ tsá² hláɨnh¹
(Marcos 3:20-30; Lucas 11:14-23; 12:10)
22Jmɨ́¹jáun² ca³ñí¹jan² tsú² ñí¹con² Jesús jan² tsá²ñuh² ten³ jɨ³ hi³ tiá² hleh³² siáh³, hi³ jmɨ́¹ hún¹ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³. Jáun² Jesús ca³jmah³ tsá² hí³, hi³ jáun² tsá²ñuh² hí³ ca³jnia³ ñí¹ jɨ³ hi³ ca³lɨ³ siáh³ hléh³². 23Jáun² la³jɨ́n³² tsáu² ca³ja³cáun² tsɨ́³, hi³ jáun² ca³juáh³:
―¿Hí¹ hí³ dá² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Dá²vi²¹ tsá² nɨ́² juáh¹³, [tsá² qui³ ná¹jan²³ dí² hí³]?
24Tɨ³la³ jmɨ́¹ má²lɨ́²niéi³² jáun² tsá² fariseos jáɨ¹³ jáun² né³, ca³juáh³ la³ lá²:
―Tsá²ñuh² nɨ́² dá² huen² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³ tsáu² cun³quionh³ pí³ quioh²¹ Beelzebú tsá² hláɨnh¹ tsá² chín¹ bíh¹.
25Tɨ³la³ Jesús jmɨ́¹ dí¹ñi³² bíh¹ ha³ lánh³ jmɨ́¹ ná¹lɨ́n²³ tsá² hí³, hi³ jáun² ca³záɨh³ dí² la³ lá²:
―Nɨ́¹juáh³ zia³² hniéi² ja¹ cu³ nió³ má²tún² hmóu³² tsá² ná¹lɨ́n³ ta²¹, jáun² la³jɨ́n³² bíh¹ tsú² tsa³hín³; ja³bí¹ la³ jáun² nɨ́¹juáh³ cáun² juú², ho³lá²dá² tsá² má²tún² cáun² hñú³ ñí¹ tionh¹ lɨ́³ ná¹tsoh³ ja¹ má²tún² hmóu³² hi³ ná¹quiú² ná¹tɨ́n²³, ha³ tiá² lɨ³ uén³ yáh³ tsá² la³ hí³. 26Jáun² ja³bí¹ la³ jáun² bíh¹ siáh³ lɨ́³ uá²jaɨ³² nɨ́¹juáh³ *Satanás la³ chin² cheih³² hnga², jáun² ñí¹con² hnga² bíh¹ tsú² má²jmu² hniéi²; jáun² né³ ¿ha³ ya³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ ma³hɨ́e² pí³ quioh²¹ tsú²? 27Hnoh² juánh³ náh² hi³ jná¹³ huen² ná¹ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ cun³quionh³ pí³ quioh²¹ Beelzebú; jáun² nɨ́¹juáh³ la³ nɨ́² né³, ¿hin² cun³quionh³ pí³ quioh²¹ huen² tsá² haɨn²¹ tɨ³ con² hnoh² jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ tiáunh¹ hñu³ tsɨ́³ tsáu²? Hi³ jáun² né³, cun³quionh³ ta²¹ hi³ jmu² nɨ́² tsá² haɨn²¹ nɨ́² tɨ³ con² bí¹ náh² má²lɨ́²lin¹ hi³ lɨ́¹ ná¹tsá²con² bí¹ náh². 28Tɨ³la³ jná¹³ má¹ná¹, huen² ná¹ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ cun³quionh³ Jmɨ́²chí³ joh¹ Dió³² bíh¹; hi³ jáun² la³ nɨ́² né³ má²lɨ́²lin¹ hi³ jná¹³ bíh¹ tsá² ca³hiáu³² Dió³² hi³ lɨ́n¹³ ná¹ Re²¹, Tsá² qui³ ná¹jan²³ hnoh² hí³.
29”Né³² né³, ¿lánh³ bíh¹ rón³² lɨ́¹³ hí³ jan² tsáu² hñú¹³ jan² tsá² pin³ lɨ́n³² hi³ quin³ tsú² la³jɨ́³² hi³ nio² hñú¹³ tsú², nɨ́¹juáh³ tiá² la³ hñe³ yáh³ tsú² tín² tsá² hñú¹³ hí³? Quí¹ jɨ́³²la³ la³ jáun² bíh¹ lɨ́¹³ quin³ tsú² hi³ quioh²¹ tsú².
30”Hi³ jáun² né³, lɨ³ua³ jan² tsá² tiá² hen² tɨ³ con² jná¹³, tsá² la³ hí³ tiá² hún¹ yáh³ cá²hon³ quiúnh¹ jná¹³; hi³ lɨ³ua³ jan² tsá² tiá² cha³² cu³lɨ²¹ quiúnh¹ jná¹³, tsá² la³ hí³ tɨ³ toh² tiú² jóh³² bíh¹.
31”Hi³ jáun² bíh¹ juanh³² jná¹³ hi³ zia³² bíh¹ uu³i³tso³ quioh²¹ la³jɨ́³² tso³ hi³ jmu² tsá²mɨ³cuóun², jɨ³ la³jɨ́³² jú¹ hlah³ hi³ hleh³² tsú² nɨ́² siáh³; tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tsá² tú² hión³² Jmɨ́²chí³ Chun¹ má¹ná¹, ha³ tiú²uú² uu³i³tso³ zia³² yáh³ quioh²¹. 32Lɨ³ua³ jan² tsá² tú² hiáu³² jná¹³ Jon² tsá²mɨ³cuóun², zia³² bíh¹ uu³i³tso³ quioh²¹ tsú²; tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tsá² ca³tu³ ca³hión³² Jmɨ́²chí³ Chun¹ né³, tiú²uú² uu³i³tso³ zia³² yáh³ quioh²¹ tsá² la³ hí³, sa³jun³ mɨ³cuú² lá² hi³ sa³jun³ mɨ³cuú² cáun².
Cun³quionh³ máɨ³ hi³ háɨ³² bíh¹ hmá² lɨ́²lin¹
(Mateo 7:17-20; Lucas 6:43-45)
33”Né³² né³, máɨ³ chu²¹ bíh¹ háɨ³² nɨ́¹juáh³ hmá² chu²¹; jáun² nɨ́¹juáh³ hmá² hlah³ né³, mɨ³ hlah³ bíh¹ háɨ³². Quí¹ cun³quionh³ máɨ³ hi³ háɨ³² bíh¹ hmá² lɨ́¹³ lɨ³ cuoh² tsú². 34¡Hnoh² dá² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ jáh³ hláɨnh¹ bíh¹! ¿Ha³ bíh¹ lánh³ rón³² lɨ́¹³ hléh¹³ hnoh² jáɨ¹³ chu²¹ nɨ́¹juáh³ chín¹dí¹ hmóu³² bíh¹ hnoh² tiá² chun¹ náh²? Quí¹ lɨ³ua³ cáun² hi³ ná¹canh² hñu³ jmɨ́¹ hñu³ tsɨ́³ tsú², hi³ jáun² bíh¹ hue³² ho³ tsú². 35Tsá² chun¹ hleh³² jú¹ chu²¹ quí¹hliá² hi³ chu²¹ zia³² hñu³ tsɨ́³; tɨ³la³ tsá² hláɨh¹ tsá² hon² má¹ná¹, hleh³² hi³ hlah³ quí¹hliá² hi³ jáun² bíh¹ zia³² hñu³ tsɨ́³ tsú². 36Hi³ jáun² jná¹³ juanh³² ñí¹con² hnoh² hi³ nɨ́¹ má¹cá²chó³² jmáɨ¹ hi³ ra³tsɨ³² Dió³² héih³², la³jɨ́n³² tsáu² bíh¹ tsa³jɨ́enh¹ jú¹ tson² quioh²¹ ca³tɨ²¹ la³jɨ́³² jáɨ¹³ tiá² tsú²ta²¹ hi³ má²lɨ́²tá² lɨ́²hí³² tsú². 37Quí¹ la³ cun³ lɨ́³ jáɨ¹³ quián¹³ bíh¹ nú² tá¹tsɨn¹ nú² héih³², má¹jáun² lɨ³ lin¹ nɨ́¹juáh³ tá¹can¹ nú² tso³ ho³ tiá² tso³ hauh³² nú².
Tsá² hláɨh¹ mɨ³² cáun² li²¹ hi³ lɨ́³ hua³jueh³²
(Marcos 8:12; Lucas 11:29-32)
38Jáun² né³, ma³ jan² tsá² fariseos quionh³ tsá² ná¹lɨ́n³ tɨ³² liei²¹ ca³juáh³ ñí¹con² Jesús la³ lá²:
―Tɨ³², hnáu² jnoh¹ neh²¹ hi³ jmúh¹³ hnú² cáun² li²¹ hi³ lɨ́³ hua³jueh³².
39Tɨ³la³ Jesús né³ ca³ngáɨ³:
―Tsá² hláɨh¹ hon², tsá² tiá² má²tí³² jë¹ mɨ³² cáun² li²¹ hi³ lɨ́³ hua³jueh³²; tɨ³la³ tiú²uú² li²¹ siáh³ hiáuh³ yáh³ tsú², jɨ́³²la³ li²¹ hi³ ca³jɨ́e³ jáun² tsáu² hi³ ca³tɨn¹ hla¹ Jonás bíh¹, tsá² jmɨ́¹ lɨ́n³ hí³ *tɨ³² jë¹ Dió³². 40Quí¹ la³jmɨ́¹ ca³hi³ jáun² hla¹ Jonás hnɨ³² jmáɨ¹ hnɨ³² nie³ hñu³ héin¹ jan² jáh³ jmáɨ² pan¹ lɨ́n²¹, ja³bí¹ la³ jáun² hniáuh³² tsa³hi³² siáh³ Jon² tsá²mɨ³cuóun² hnɨ³² jmáɨ¹ hnɨ³² nie³ hñu³ hué³². 41Jáun² nɨ́¹ má¹cá²chó³² jmáɨ¹ hi³ cán³ Dió³² jú¹ tson² ñí¹con² la³jɨ́n³² tsáu², má¹jáun² nu³ tiánh³ tsá² jmɨ́¹ zian² juú² Nínive hi³ chá³² tso³ hi³ ca³tɨn¹ tsá² zian² né³², quí¹ hí³ dí² ca³ja³conh² bíh¹ tsɨ́³ tso³ quioh²¹ jmɨ́¹ ca³náɨ³² jáɨ¹³ quioh²¹ hla¹ Jonás. Ján³, chá³² tsá² hí³ tsáu¹³ tsá² zian² né³², quí¹ ñí¹ lá² zenh² jan² tsá² tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² la³ cónh³ bíh¹ hla¹ Jonás hí³. 42Ja³bí¹ hla¹ tsá²mɨ³ tsá² jmɨ́¹ chín¹ hué³² tɨ³ la³ quián³ nó³² nɨ́¹ má¹cá²chó³² jmáɨ¹ hi³ cán³ Dió³² jú¹ tson², hi³ jáun² tsá²mɨ³ hí³ chá³² tsáu¹³ tsá² zian² né³²; quí¹ hla¹ tsá²mɨ³ hí³ ja³ cáun² hué³² ñí¹ jlánh¹ bíh¹ uóunh³ hi³ cua³niéi³ jáɨ¹³ quioh²¹ hla¹ re²¹ Salomón tsá² jlánh¹ jmɨ́¹ quia³lín³ hí³ jmɨ́¹ tsɨ́³. Ján³, tsá²mɨ³ hí³ chá³² tsáu¹³ tsá² zian² né³², quí¹ ñí¹ lá² zenh² jan² tsá² tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² la³ cónh³ bíh¹ hla¹ re²¹ Salomón hí³.
Jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ jáunh²³ siáh³ hñu³ tsɨ́³ tsáu²
(Lucas 11:24-26)
43”Nɨ́¹juáh³ má¹cuá²han³ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³ tsáu², jáun² tsá²ngɨ́² ñí¹ quiéin², hi³ tsá²hniauh² ñí¹ lɨ́¹³ cuá³² tie³; hi³ jáun² nɨ́¹juáh³ tiá² ca³choh¹³ né³, jáun² lɨ́n²³ la³ lá²: 44“Cuɨ́¹ ñih²¹ jná¹³ cú²jueh³² hñu³² ñí¹ cuá¹han³ ná¹”. Jáun² nɨ́¹ má¹cá²chánh³² tsú² jáun² né³, chanh²¹ tsú² tsá² hí³ hi³ má²lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ cáun² hñú³ má²jáu², hi³ má²rá²hiah¹³ jɨ³ hi³ má²dí¹lɨ́³ re² tɨn² lɨ́n³² ñéih³. 45Má¹jáun² tsau³² hi³ tsá²quian³ cónh³í¹ quiaun³ jmɨ́²chí³ hi³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ hláɨnh¹ la³ cónh³ bí¹ hnga², hi³ jáun² la³jɨ́n³² jáun² bíh¹ taunh³² hñu³ tsɨ́³ tsá² hí³, hi³ jáun² tɨ³ jlánh¹ bíh¹ hlaɨh³ má²lɨ́²³ quioh²¹ tsá² hí³ nɨ́¹ má¹lɨ³² jáun² la³ cónh³ bíh¹ jmɨ́¹tin². La³ nɨ́² bíh¹ lɨ́¹³ ñí¹con² tsá² hláɨh¹ tsá² hon² zian² jmáɨ¹ hi³ ziáun² dí² lá².
Mí¹ziú¹³ Jesús má²já²jɨe³ quionh³ tsá¹ raɨnh²¹
(Marcos 3:31-35; Lucas 8:19-21)
46Tá¹la³ dí¹liéinh³² jáun² tsá² hí³ bíh¹ Jesús, cuan³ mí¹ziú¹³ la³ má²quionh³ tsá¹ raɨnh²¹ dí². Jáun² ca³ta³tonh¹ tsú² cheih³² hi³ jmɨ́¹ hnió³ liéinh³² Jesús. 47Jmɨ́¹jáun² ca³juáh³ tsáu² ñí¹con² Jesús la³ lá²:
―Mí²ziúh² hnú² quionh³ tsá¹ renh² nú² tionh² cheih³² nɨ́² hi³ hnió³ liéih³² hnú².
48Jáun² Jesús ca³záɨh³ tsá² má²lɨ́²ngáɨ³² hí³ jáɨ¹³:
―¿Hin² dá² tsánh² hí³ mí²zia³² jná¹³ dúh¹, hi³ hin² dá² tsánh² hí³ renh² jná¹³?
49Jáun² né³ ca³hɨen³ dí² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con², hi³ ca³juáh³ la³ lá²:
―Tsá² lá² bíh¹ ná¹lɨ́n³ mí²zia³² jná¹³ jɨ³ jon³ renh² jná¹³ nɨ́² siáh³. 50Quí¹ lɨ³ua³ jan² tsá² jmu² la³ cun³ hi³ hnió³ Ñuh³² jná¹³ Tsá² cuá³ hñu³mɨ³cuú², tsá² la³ hí³ bíh¹ lɨ́n³ tsá²mɨ³ tsá²ñuh² renh² jná¹³, jɨ³ mí²zia³² jná¹³ nɨ́² siáh³.
Atualmente selecionado:
Mateo 12: cso
Destaque
Partilhar
Copiar
Quer salvar os seus destaques em todos os seus dispositivos? Faça o seu registo ou inicie sessão
© 1986, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.