Lucas 6
6
Huĩrukũtitiã haki txiti ikabũ shekiwã bimi tsekashũ pikubainibukiaki, na hãtxarã
(Mt 12.1-8; Mc 2.23-28)
1Hanushũ ana huĩrukũti sábado betsatiã shekiwã bai namakis manã baiwẽ bukĩ haki txiti ikabu Jesusbe bukĩ shekiwã bimi tsekashũ dashukiri ashũ pikubainaibũ 2fariseubu haburi hatube kakĩ hatu uĩkĩ Jesuski txiti ikabu hatu yukakĩ:
—Hawai huĩrukũti sábadotiã mã dayai? Sábadotiã dayakĩ Deusũ Moisés nuku nemani txibãma mã kaneaii— hatu waibu 3Jesusũ hatu yuikĩ:
—Bunikĩ hawara nukũ shenipabu pepa Davĩ hawẽ haibuaibubetã anirã, mã uĩsmamẽ, Deusũ hãtxarã? 4Matu yuinũ nĩkakãwẽ. Deus kẽwãti tari hiwe merã Davi hikishũ Deusũ Moisés yusĩniwẽ taeshũ Deusbe nukunabu hãtxashunikabũ besti pitibiakẽ hawẽ Deus kẽwãti misi Davĩ bishũ pitã hawẽ haibuaiburi pimaniki. Haska wabiaya Deus haki sinatama iniki, kaneamawẽ taearã— iwanã,
5—Haskakẽ huĩrukũti sábadotiãri matũ Hutxi Kayabi Iuwa shanẽ ibukĩ ẽ yunuaiwẽ taea eki txiti ikabũri bunikĩ pikĩ kaneabumariki— hatu wanikiaki.
Huĩrukũtitiã huni mekẽ meyuxkini Jesusũ kaya wanikiaki, na hãtxarã
(Mt 12.9-14; Mc 3.1-6)
6Txipu ana sábado betsatiã mae betsa anu kashũ hatũ itxati hiwe merã hikishũ Jesusũ hatu yusĩayã habianuri huni mekẽ yusiuri meyuxkini hatube tsaukẽ 7hanushũ habũ hawẽ yusĩa danãkĩ Jesus yuãnũ, iwanã, huĩrukũti sábadotiã ha huni mepeai uĩnũ, ishũ, haska wai uĩtã unãti watã ha anũ ika manai tsaushũ 8haskaibu Jesusũ hatũ xinã unãkĩ huni mekẽ meyuxkini yuikĩ:
—Benikirã ha maniabu namakis niwe— aka hawenabu maniabu namakis benia nikẽ 9hanushũ fariseubu inũ Moisés hãtxa hatu yusĩmisbu Jesusũ hatu yuikĩ:
—Ẽ matu yukai haskaramẽkaĩ, ea yuikãwẽ. Moisés hãtxa pepa txibãkĩ huĩrukũti sábadotianã, haska watimẽ? Pewakĩ merabewatimẽ? Txakabuwatiraka? Yura betsã hiwearã, pashawakĩ meketimẽ? Nuitapawakĩ yamawatiraka?— hatu watã 10hatũ hãtxa manakĩ Jesusũ uĩbaunaya hawa yuiabumakẽ huni mekẽ meyuxkini nia Jesusũ ana yuikĩ:
—Mĩ mekẽ mexãwẽ— aka mexãyã hawẽ mekẽ ma mepekei peaya 11uĩ fariseubu inũ yusĩnanãmisbu haki sinatakĩ haska washũ Jesus nematimẽ, ika hune yuinamei haki yubakai taenibukiaki.
12 hunibu kuxipa wakĩ Jesusũ hatu katunikiaki, na hãtxarã
(Mt 10.1-4; Mc 3.13-19)
12Hanua shaba betsa bari kaya Jesus ha mesti kai mati mapetã ushama Deusbe hãtxaxini 13penaya haki txiti ikabu dasibi hatu kena beabu 12 besti katutã hatu kenakĩ: “Mã ẽ kuxipayabuki”, hatu wanikiaki. 14Ha 12 hunibũ kena mia yuinũ nĩkawe. Simão kena betsa wakĩ Pedro wani inũ, hawẽ betsa André inũ, Tiago inũ, João inũ, Filipe inũ, Bartolomeu inũ, 15Mateu inũ, Tomé inũ, Alfeũ bake Tiago inũ, Romano nawabu nitxĩkatsis imis Simão inũ, 16Tiagõ bake Judas inũ, Judas betsa Iscariotes anua yumeni txipu hatũ Jesus hatu atximashanairã, hati Jesusũ katunikiaki.
Yura itxapabu Jesusũ hatu yusĩnikiaki, na hãtxarã
(Mt 4.23–5.12)
17-19Hanushũ 12 hunibu katutã hatu iwei bututã mawa tenãmã pãpanushũ haki txiti ikabu Jesusũ yusĩnũ ika tsaukẽ habianuri habũ txibaĩbu inũ mirima yurabu Judéia anua inũ, Jerusalém anua inũ, iãnẽwã kesha betsa Tiro inũ Sidom anua hawẽ hãtxa nĩkatanũ ika bekĩ isĩ teneaibu hatu kayawamakatsi iwexinabu haki dasiabu isĩ teneaibu shushawakĩ yushĩ txakabũ hatu nuitapawai kaĩmakĩ hawẽ kuxipa hanua kaĩkĩ Jesusũ hatu kayawaya uĩ abukĩ Jesus mekatsis ikaibũ
Deusũ hatu benimawashanaikiri hawẽ tsuma kuxipayabu Jesusũ hatu yusĩnikiaki, na hãtxarã
20hatu shushawakĩ menetã haki txiti ikabu besti beiskĩ hatu hãtxa wakĩ:
—Tsuabura yumaĩ matũmebi mã kẽkũkainama Deus shanẽ ibukĩ matu mekekubaĩshanaiwẽ taea mã benimakũkaĩmiski.
21Ha inũ, tsuabura hawara pepa besti abutxakayamai hawẽ nuihairaiwẽ kupikĩ Deusũ hatu yaniwama keska washanaiwẽ taea benimapaketi xinaĩ benimakubaĩkanikiki.
Ha inũ, tsuabũra matũ txakabu xinaĩ huĩti nixma mã kashakatsis imisbuwẽ taeshũ Deusũ matũ huĩti xinã txãkãwã mã benimakũkaĩmiski.
22Ha inũ, matũ Hutxi Kayabi Iuwa tsuabũra mã ea txibaĩbuwẽ taeshũ habũ matuki ehẽ iki danaĩ matu itxakĩ hatũ itxati hiwe anu mã ana hikiyamanũ matu nemakĩ matu danaĩbũ mã benimakũkaĩshanaii. 23Haska inũ, Deusũ hãtxa yuishunikabu itxakawanibu keska wakĩ maturi itxakawaibu nai anushũ Deusũ matu duawashanaiwẽ taea hawa dateama xinã txãkãkubaĩshãkãwẽ— iwanã,
24mapuaburi yuikĩ: —Hamẽ maturã, mabuwẽ hiwei keĩ “Ẽ mabu mirima hayaki”, iki tsuabura natiã mã hawẽ benimaii. Hakia uatiã mã nuitapashanaii.
25Ha inũ, tsuabura yauxikĩ piti yani bestiwatã mã benimakubainaibu ana tsuã matu merabewakĩ matu duawabuma buni tenei mã nuitapahairashanaii.
Ha inũ, natiã tsuabũra Deus xinãma matũ hamapai besti xinaĩ mã usãmis ana haskama matũ huĩti nixma kashai mã nuitapahairashanaii.
26Tsuara ibubis hawawẽra hawẽruakĩ dasibibu hatu abumakĩ mã hatu kẽwãmatirurã, uĩrashãkãwẽ, mesekirã. Habũ Deus yuishunikapaiaibũ hatu parã paepawa matũ shenipabũ hatu kẽwãpaunibu keska iyamashãkãwẽ— iwanã,
Nukuki sinataibuwẽ nuitikiaki, na hãtxarã
(Mt 5.38-48; 7.12)
27ana hatu yusĩkĩ:
—Mã ea nĩkaibu matu yusĩnũ nĩkakãwẽ. Matuki sinataibu hatuki sinatama hatuwẽ nuikubaĩkãwẽ. Ha inũ, matu danaĩbu hatu bebis danãnãma hatu duawakubaĩkãwẽ. 28Ha inũ, tsuabũra matu itxakawai matuki sinataibũ hatu bebis manakunama hau Deusũ hatu merabewanũ hatu Deus yukashũkubaĩshãkãwẽ. 29Ha inũ, tsuara miki sinatakĩ mia detekĩ ispais aka habebis sinatai kupinameama: “Uke betsari ea awe”, ika dabekeshunai keskakĩ xinãkubaĩshãkãwẽ. Ha inũ, tsuara mĩ deveawẽ taeshũ mĩ dakukuti tari mia biãkĩ buaya mĩ tari manãkiriari yauxiyama hari inãyushãkãwẽ. 30Hamẽ tsuara nuitapai hushũ mĩ hawara mia yuka merabewakĩ inãyukubaĩshãkãwẽ. Hamẽ betsarã, tsuãra mĩ hawara buxĩshũ ibu wakĩ mia ana inãkatsi ikamakẽ has xinaĩ haki sinatayamakubaĩshãkãwẽ. 31Hamẽ betsarã, tsuara miwẽ nuikĩ hau mia merabewashanũbũ matũ dukũ haska xinãkĩ uĩmakĩ hatu merabewakubaĩshãkãwẽ, haska wai nuikipakĩ mã kaneamakirã.
32Haska inũ, Deusũ hãtxa danaĩ txakabumisbu habiaskariai duanamemisbuki. Haskakẽ maturi matũ haibubes mã duanamei mã hawa binunãnãmaki. 33Ha inũ, huni txakabu habetã txakabu wamisbube nui merabenãkubaĩmisbuki. Haskakẽ maturi pepabuwẽ nui habu besti merabewai mã pepamariki. 34Hamẽ betsarã, huni txakabubu duanamekĩ betsã hawẽ haibũ hamapai bushũ hawaira ana beshũmiswẽ taeshũ duawakĩ hawẽ hamapai ana yuka inãyukatsis imisbuki. Haskakẽ maturi duanamei pepabiai tsuãra matũ hamapai hawaira ana matu beshũmis besti mã inãmiski, ana manakuti pepa bikatsi xinãmarã. 35Hakia pepakatsis ikirã, eskatiki. Matuki sinataibuwẽ nuikĩ hatu duawãkĩ matũ pepa hatu uĩmakubaĩkãwẽ. Haskawẽ taeshũ tsuabũra mĩ hamapai biwãxĩshũ mia ana beshũmisbu besti ana ha xinãma mia yane beshuĩsbumari hatu inãriakĩ yura dasibibu hatu duawakubaĩshãkãwẽ. Haska wakĩ mã hatu binumamiskẽ matũ pepawẽ Deus dasibi binuatũ matu manakushanikiki, hawẽ bakebu matu wakinã. Hanũkaĩ habũ Deus kẽwaĩsbuma inũ huni txakabububiakẽ betsa betsapa inãkĩ Deusũ hatu duawamiswẽ taea 36matũ Epa Deus nuikipa keskai nuikipariakubaĩkãwẽ— iwanã,
Yura betsa txitekĩ ha atimakiaki, na hãtxarã
(Mt 7.1-5)
37Jesusũ ana hatu yusĩkĩ yuikĩ:
—Tsuara ha akĩ txitekĩ unãti wayamakãwẽ. Mã hatu haska wamakẽ Deusũri habiaskari wakĩ matu txitekĩ ha akamari ishanikiki. Ha inũ, tsuara hatu dake wayamakãwẽ. Mã hatu dake waismakẽ Deusũri matu dake wama ishanikiki. Ha inũ, tsuabũra matu txakabuwaibu ha xinãma hatu hakimawakĩ buawe. Mã haska waya Deusũri matũ txakabu matu buashũshanikiki. 38Ha inũ, hawara mã haya pashkashũ huni betsa inãkubaĩkãwẽ. Haska wai mã yauxiamakẽ Deusri matuki yauxiama habiaskari matu washanikiki. Tsuãra mã sheki inãkĩ tana pewatã sakuki deukĩ yauxiama tsĩki tsĩki akĩ mata washũ mã hatu inãmis keska wakĩ habias xinãwẽri Deusũ matu manakushanikiki— atã,
39Jesusũ miyui betsa tibiwẽ hatu yusĩkĩ yuikubaĩkĩ:
—Huni bekũmã huni betsa habe bekũ iyupai harakiri iyuai unãma habia dabe mikĩ maebaĩ di irabemisbuki. Haska keskai matũ xinã pewakĩ mae wariama hawa hatu yusĩkĩ mã pewatirumaki. 40Ha inũ, hawẽ tsumabũ hatũ yusĩnã binutirubumaki. Hakia hatũ yusĩnã hatu tapĩmakubainaya hatũ yusĩnã keska itirubuki.
41Haskai ikũwaĩ betsa pewakĩ merabewanũ, iwanã, hamapai pese hawẽ beruki hikia mĩ bikatsis ibiai mina dukũ hi ewapa mĩ uĩyamamẽ? Hi hirabiwẽ betimanabia hawa xinãma yuikĩ: “Uĩa. Mĩ hi pese beruki ikarã, mia bipa?” akĩ mĩ yuimiski, kanekinã. 42Hakia bemakis beparamei hãtxamisbuũ, maturi txakabubia betsa txakabuai uĩkĩ mã ha amiski. Mã hi hirabi betimana tsekashũ puta keska wakĩ matũ huĩti meranua matũ txakabu ewapa putatã ana kaneama merabewakĩ hi pese mĩ haibũ beru anua bia keska wakĩ huni betsã txakabu beshmas hayari mã merabewakĩ yusĩtiruki— iwanã,
Hawẽ bimi tibiwẽ hi unãmisbukiaki, na hãtxarã
(Mt 7.17-20; 12.34-35)
43ana miyui betsawẽ Jesusũ hatu yusĩkĩ yuikĩ:
—Hi pepa bimiai hawẽ bimi txakabuismaki. Hakia hi txakabu bimiai hawẽ bimi pepaismariki. 44Haskawẽ taeshũ hawẽ bimi tibiwẽ hi mã unãti wamisbuki. Mae musha anua figo bimi mã tsekaismaki. Ha inũ, isne anua uva bimi mã tsekaismariki. 45Habiaska keskari tsuabura duapabu huĩti pepaya hãtxa pepawẽs hãtxamisbuki. Hamẽ tsuabura duapa huĩti pepa haya hawa txakabu hayama yui hãtxa pepawẽs hãtxamisbuki. Ha inũ, tsuabura hatũ huĩti merã xinã txakabu mata hãtxakĩ txakabu yuikĩ kaĩmamisbuki— iwanã,
Nĩkaibu inũ nĩkaisbumakiri yusĩnikiaki, na hãtxarã
(Mt 7.24-27)
46Jesusũ hatu yusĩkubaĩkĩ yuikĩ:
—Shanẽ Ibuũ, Shanẽ Ibuũ, akĩ mã ea kenabiamis haskakĩ ẽ matu yusĩa mã aismamẽ? 47Ẽ hãtxa ikũwãkĩ ea txibanũ, iwanã, hawara ẽ yuai akubaĩshanaibukiri matu yusĩnũ nĩkakãwẽ. 48Tsuãra mixki hiwe wakatsi ikĩ hene kesha mai basãkĩ uke merã mixkiki pesashũ ha mamaki mixki tsamabirãkĩ hiwe warã, ẽ yuiai akubaĩmisburã, ha hiwe wanika keskabu ishãkanikiki. Hanua bai matahairabirãkĩ hawẽ hiwe atxia ha hiwe mixkiki tsamiawẽ taea hawa takash iki tsibusketirumaki. 49Hamẽ hawara ẽ yuiai ea danãkĩ akama ishanaibukiri matu yuinũ nĩkakãwẽ. Tsuãra mixki hiwe wanũ, iwanã, hene kesha mai basãkĩ kini keyatapawama beshãtu bestiwatã mixki tsamabirãkĩ habebis watã hiwe warã, ea danaĩburã, ha hiwe wanikabia unaĩsmapabu keskaki. Hanua bai matahairabirãkĩ hawẽ hiwe atxia mixkiki tsamiamawẽ taea hawaira tsibuskei di imiski. Haratu mã haskamẽkaĩ? Uĩrakãwẽ— akĩ Jesusũ hatu yusĩnikiaki.
NT © 1980-2006, Wycliffe Bible Translators, Inc.
OT portions © 2006, Wycliffe Bible Translators, Inc.