Matiyu 5
5
Yesu Gi Nyiile Asa Ilaa Gibii Giko So
1Yesu gi wu sakpii belɛ mɔ mɔ, ɔ dii kpe gibii giko so, ne ɔ kpelegɛ kyena. Mɔ-akasɛbo mɔ mɛ baa kyena kyaabɔɔ mɔ, 2ne o yii gɛsɛ ɔ kya nyiile ɔmɔ ilaa yɛɛ,
3“Amudɛnsɛbo ne n gyɛ abono ilaa i tiri mɔmɔ ne mɛ kerɛ daa Wurubuaarɛ mɔ.
Wurubuaarɛ gɛwuragyi dɔ akyenabi a gyɛ mɔmɔ-lɛɛ.
4Amudɛnsɛbo ne n gyɛ asa abono mɔmɔ-asen dɔ i kya dɛɛ mɔmɔ mɔ.
Wurubuaarɛ laa yɛgɛ mɔmɔ-asen aꞌ tɔrɔ mɔmɔ.
5Amudɛnsɛbo ne n gyɛ asa abono mɛ kya bara mɔmɔ-nyoro gɛsɛ mɔ.
Mɔmɔ ne nan baa nyɛ gɛsinkpan mɔ so gɛkyena gɛbono Wurubuaarɛ gi ka yela sa mɔ-adɛ mɔ.
6Amudɛnsɛbo ne n gyɛ asa abono mɛ kya laarɛ mɛꞌ gyi gɛsintin sa Wurubuaarɛ
ne i kya tiri mɔmɔ fɛɛ akon abɛɛ bolefɔ ne n dɛ ɔmɔ mɔ.
Wurubuaarɛ laa kpaa mɔmɔ de mɛꞌ taalɛ gyi gɛsintin sa mɔ.
7Amudɛnsɛbo ne n gyɛ asa abono mɛ kya su asa gitolon mɔ.
Wurubuaarɛ laa su mɔmɔ gitolon kee.
8Amudɛnsɛbo ne n gyɛ asa abono mɔmɔ-asen dɔ i fuuli mɔ.
Mɛ laa nyɛ wu Wurubuaarɛ de mɔmɔ-ansi.
9Amudɛnsɛbo ne n gyɛ asa abono mɛ kya bara gisen yuuli asa dɔ mɔ.
Wurubuaarɛ laa terɛ mɔmɔ yɛɛ mɔ-biana gɛsintin.
10Amudɛnsɛbo ne n gyɛ asa abono mɛ kya gyi gɛsintin sa Wurubuaarɛ,
ne ako mɛ kya ka mɔmɔ-ansi kyu lii imɔ so mɔ.
Wurubuaarɛ gɛwuragyi dɔ akyenabi a gyɛ mɔmɔ-lɛɛ.
11Amudɛnsɛbo ne n gyɛ fɛye abono fɛ gyɛ me-akasɛbo
ne me so ne asa mɛ kya saalɛ fɛye,
ne mɛ kya ka fɛye-ansi,
ne mɛ kya kɛɛ abon kpɛi-kpɛi ma‑a gyan fɛye so.
12Fɛꞌ yɛgɛ iꞌ wɔra fɛye ɔkon de fɛꞌ kyaa.
I lii fɛɛ Wurubuaarɛ ntɛɛla belɛ gi dɛ sa fɛye Wurubuaarɛ dɔ.
Fafaanan ne mɛ ka Wurubuaarɛ ikalan atɔgɛbo
abono mɛ kyena kyena kyon mɔ ansi kee ne.”
Yesu Akasɛbo Mɛ Dɛ Fɛɛ Nfɔlɛ De Fatela
13Yesu gi da gikpalɛ sa mɔ-akasɛbo mɔ yɛɛ, “Fɛ dɛ fɛɛ nfɔlɛ sa gɛsinkpan so asa. Ne fɛɛ nfɔlɛ gi ta nmɔ-ɔkon mɔ, nnɛ ne fɛ laa wɔra de giꞌ kii wɔra ɔkon? Nmɔ-agyan a ta. Mɛ laa too nmɔ fuɛ daa de asa mɛꞌ kyise nmɔ de ayaa.
14“Fɛ dɛ fɛɛ fatela sa gɛsinkpan so asa. Fɛye so mɔ, asa mɛ laa bii Wurubuaarɛ gɛsintin ɔkpa mɔ kusaa fɛɛ gɛnɔɔbono ɔsowolɛ gyan gibii so ne ɔŋ kya ŋara mɔ. 15Ɔko mɛŋ bo no ɔ laa nyɔga fatela de oꞌ kyu fɛɛ gɛlɔbi bun mɔ so. Ɔ laa kyu kyɔlɔga daa de iꞌ nyɛ wu ɔkamaasɛ ɔbono ɔ bo gɛten mɔ dɔ mɔ. 16Gɛnen kee ne i kaaborɛ fɛꞌ yɛgɛ fɛye-idɛnsɛ ibono fɛ kya wɔra mɔ iꞌ wɔra fɛɛ fatela de asa mɛꞌ nyɛ wu de mɛꞌ yen fɛye-sɛ Wurubuaarɛ ɔbono ɔ bo soso mɔ.
Yesu Anyiilebi Kyu Lii Mosisi Nbara Mɔ So
17“Fɛ nyi yɛɛ nɛ ba de nꞌ baa kyɛɛgɛ Mosisi nbara mɔ abɛɛ ilaa ibono Wurubuaarɛ ikalan atɔgɛbo mɔ mɛ tɔgɛ yela mɔ daa? Kuaa, nɛ ba daa de nꞌ baa yɛgɛ iꞌ ba fɛɛ gɛnɔɔbono mɛ ŋmarasɛ yela mɔ. 18Gɛsintin ne nꞌ kya tɔgɛ fɛye faa, fɛɛ gɛnɔɔbono Wurubuaarɛ dɔ iŋ tii yela ɔkara faa mɔ, Wurubuaarɛ nbara nbono ɔ yela mɔ, ba‑a nmɔ-gigyɛbi kolon gi maŋ kyɛɛgɛ kaaborɛ ilaa kamaasɛ ibono mɛ ŋmarasɛ yela mɔ i ba gɛsintin. 19Lii gɛnen so mɔ fo ɔbono fo laa tɔgɛ yɛɛ nbara nko giŋ tiri ne fo maŋ gyi nmɔ so mɔ, fo kee fo maŋ wɔra nyamesɛ tirisɛ Wurubuaarɛ gɛwuragyi gɛkyena mɔ dɔ. Ne fo ɔbono fo nyiile asa kee yɛɛ iŋ tiri yɛɛ mɛꞌ gyi Wurubuaarɛ nbara mɔ nko so mɔ, fo kee fo maŋ wɔra nyamesɛ tirisɛ Wurubuaarɛ gɛwuragyi gɛkyena mɔ dɔ. Fo ɔbono, mɔ, fo laa gyi nmɔ so ne fo laa nyiile asa yɛɛ mɛꞌ gyi nmɔ so mɔ, fo ne nan wɔra nyamesɛ tirisɛ Wurubuaarɛ gɛwuragyi gɛkyena mɔ dɔ. 20Nꞌ tɔgɛ fɛye yɛɛ nengyene fɛ maŋ gyi gɛsintin don ibono nbara aŋmarasɛbo mɔ de Farasii awura mɔ mɛ kya wɔra mɔ, fɛ maŋ nyɛ Wurubuaarɛ gɛwuragyi dɔ gɛkyena mɔ kpa‑a.
Yesu Ilaa Nyiilesɛ Kyu Lii Ginyadon So
21“Fɛ nu yɛɛ dedaa mɔ, Wurubuaarɛ nbara aŋmarasɛbo mɔ mɛ tɔgɛ yɛɛ,
‘Fɛŋ sa fɛꞌ mɔɔ isa. Ɔbono ɔ mɔɔ isa mɔ,
mɛꞌ kperɛ mɔ nbɛlɛ agyibo asɛ.’
22Mi‑i me mɔ, n kya tɔgɛ mi‑i tigi fɛye yɛɛ fo ɔkamaasɛ ɔbono fo kpɛ nyɛ sɔɔ ginyadon wɔra fo-nanbo gbaa mɔ, mɛꞌ kperɛ fo nbɛlɛ agyibo asɛ. Fo ɔbono fo saalɛ fo-nanbo yɛɛ ɔŋ bo giko dɔ mɔ, mɛꞌ kperɛ fo nbɛlɛ agyibo abelɛnsɛ asɛ. Ɔbono, mɔ, ɔ laa tɔgɛ sa mɔ-nanbo yɛɛ ɔŋ bo asa dɔ mɔ, mɔ berɛ, ɔ kya sa mɔ-nyoro ɔkpa de oꞌ kpe ɔgya ɔbono Wurubuaarɛ kya biidɛ ilaa nyɛnyɛn awɔrabo giso mɔ dɔ ne.
23-24“Lii imɔ idɛ so mɔ, nengyene fo ɔko fo kpe Wurubuaarɛ asunbi ɔlɛɛten foꞌ kpaa lɛɛ asunbi ne fo nyingi yɛɛ fo tɔrɔ fo-nanbo so mɔ, taa fo-asunbi atɔ mɔ yɛgɛ nno de foꞌ kpe de fo‑rɛ fo-nanbo mɔ fɛꞌ kpaa tɔgɛ lɔrɔ pɛi de foꞌ lɔɔ kii baa lɛɛ gɛnen asunbi abono sa Wurubuaarɛ. 25Nengyene ɔko gi terɛ fo ɔko nbɛlɛ ne fɛ kya kpe nbɛlɛ mɔ ogyiten mɔ, fɛꞌ wolaa tɔgɛ lɔrɔ ɔkpa dɔ nno pɛi de fɛꞌ lɔɔ loo. I mɛŋ gyɛ gɛnen mɔ, foŋbii ɔ laa kyu fo kpe nbɛlɛ ogyibo mɔ asɛ de ɔbono, mɔ, oꞌ kyu fo kpaa wɔra ngbɛ awura ɔbelɛnsɛ abaa dɔ de ɔꞌ keda fo tii de obu. 26Gɛsintin ne nꞌ kya tɔgɛ fɛye faa, mɛ keda fo tii de obu gɛnen mɔ, fo laa sii nno gɛnen‑n kpaa fo owi ɔbono ɔkara mɛꞌ wu yɛɛ fo ka fo-ilaa nyɛnyɛn gikɔ mɔ ta, pɛi de mɛꞌ lɔɔ tigi fo.
Yesu Ilaa Nyiilesɛ Kyu Lii Gɛdena Gɛnyida So
27“Fɛ nu mɛ naa kyena tɔgɛ yɛɛ,
‘Gɛŋ sa foꞌ lii fo-ka abɛɛ fo-kuli gɛmara.’
28Mi‑i me mɔ, n kya tɔgɛ mi‑i sa fɛye yɛɛ fo ɔbono fo wu ɔkyii ne fo sa gɛwɔnsa yɛɛ fo nyɛ mɔ, fo laa laarɛ mɔ mɔ, fo ti nyida gɛdena ne.
29“Nengyene fo ɔko fo gyisɛ ginsi gi kya wu ilaa ne i kya yɛgɛ fo kya wɔra ilaa nyɛnyɛn mɔ, lɔgedɛ gimɔ lɛɛ fuɛ! Fo-nyoro gɛtɛɛko i lii giden ne fo nyɛ kyena Wurubuaarɛ asɛ mɔ, i boran don ibono Wurubuaarɛ laa kyu fo-nyoro gimumuli too wɔra ɔgya dɔ mɔ. 30Ne fɛɛ fo gyisɛ gibaa ne n kya yɛgɛ fo kya wɔra ilaa nyɛnyɛn mɔ, kɛbi gimɔ fuɛ. Fo-nyoro gɛtɛɛko i lii giden ne fo nyɛ kyena Wurubuaarɛ asɛ mɔ, i boran don ibono Wurubuaarɛ laa kyu fo-nyoro gimumuli too wɔra ɔgya dɔ mɔ.
Yesu Ilaa Nyiilesɛ Kyu Lii Ɔkyii Gikine Ilaa So
31“Gɛnen kee ne mɛ naa kyena tɔgɛ yɛɛ,
‘Ɔbono ɔ laa kine mɔ-ka mɔ, i kaaborɛ ɔꞌ sa mɔ gikine ɔwolɛ.’
32Mi‑i me mɔ, n kya tɔgɛ mi‑i sa fɛye yɛɛ nengyene i mɛŋ gyɛ yɛɛ fo-ka gi lii fo-gɛmara daa so ne fo kine mɔ ne ɔkyii mɔ gi kpaa dena ɔbanban mɔ, fo ne n yɛgɛ mɔ ɔ nyida gɛdena gɛnen. Ne ɔnyen ɔbono ɔ dena gɛnen ɔkyii ɔbono mɔ, mɔ, kee gi tɔrɔ Wurubuaarɛ gɛlaarɛ adenabi nbara. Wurubuaarɛ kya kyu imɔ yɛɛ ɔko mɔ-ka ne ɔ laarɛ gɛnen.
Yesu Ilaa Nyiilesɛ Kyu Lii Ntan Gika So
33“Gɛnen kee ne fɛ nu yɛɛ dedaa mɔ nbara aŋmarasɛbo mɔ mɛ tɔgɛ sa asa yɛɛ,
‘Nengyene fɛ ka ntan sa Wurubuaarɛ mɔ,
fɛꞌ gyi nmɔ so; fɛŋ sa fɛꞌ yɛgɛ iꞌ gbangɛ.’
34Mi‑i me mɔ, n kya tɔgɛ fɛye yɛɛ, ntan ne n gyɛ ntan, fɛŋ sa fɛꞌ ka. Fɛŋ sa fɛꞌ ka yɛɛ ‘a kerɛ fɛɛ soso,’ i lii fɛɛ soso nno mɔ, i gyɛ Wurubuaarɛ gɛwura gɛgyapaa. 35Fɛŋ sa fɛꞌ tɔgɛ yɛɛ ‘a kerɛ fɛɛ gɛsinkpan.’ Gɛsinkpan ne n gyɛ Wurubuaarɛ ayaa okyiseten. Fɛŋ sa fɛꞌ ka yɛɛ ‘a kerɛ fɛɛ Gyɛrusalem.’ Wurubuaarɛ gyɛ Wura belɛ sa ɔkamaasɛ, ne Gyɛrusalem ne n gyɛ mɔ-ɔsowolɛ gbaaꞌ gɛsinkpan gɛdɛ so. 36Fɛŋ sa fɛꞌ ka yɛɛ ‘a kerɛ fɛɛ aye-amu’. I kya nyiile yɛɛ fɛ maŋ taalɛ yɛgɛ fɛye-amu ɔman kolon oꞌ fuuli abɛɛ oꞌ biiri. 37Fɛꞌ yɛgɛ fɛye-‘ɛn’ ɔꞌ wɔra ‘ɛn’, de fɛye-‘kuaa’ ɔꞌ wɔra ‘kuaa’. Ilaa ibono i laa kii bɔla imɔ idɛ so mɔ, i laa lii daa Ɔbonsan, nyamesɛ nyɛnyɛn mɔ asɛ.
Yesu Ilaa Nyiilesɛ Kyu Lii Akyobo So
38“Mɛ kii tɔgɛ sa adedaabo mɔ yɛɛ,
‘Ɔbono ɔ boori mɔ-nanbo ginsi mɔ, mɛꞌ boori mɔ-lɛɛ kee ka gikɔ.
Ɔbono ɔ kyigi mɔ-nanbo ginyi mɔ, mɛꞌ kyigi mɔ-lɛɛ kee ka gikɔ.’
39Me, mɔ, n kya tɔgɛ mi‑i sa fɛye yɛɛ nengyene ɔko gi wɔra fo ɔko ilaa nyɛnyɛn mɔ, gɛŋ sa foꞌ kyu ilaa nyɛnyɛn ka mɔ gikɔ. Ɔko gi da fo ɔtan gyisɛ so mɔ, kisee benɛ-lɛɛ mɔ kee sa mɔ de oꞌ kii da. 40Fo dɛ ɔko gikɔ ne ɔ terɛ fo nbɛlɛ, ne yɛɛ ɔ laa kyu fo-gɛgbɛ kyu yii giyaa mɔ, tɛsɛ kyu fo awo gɛgbɛ kee bɔla mɔ. 41Ɔko gi nyise fo yɛɛ foꞌ sola mɔ-gɛsola sa mɔ gikpaaten kolon mɔ, sola sa mɔ de fo‑rɛ mɔ fɛꞌ naa akpaaten anyɔ. 42Ɔko gi kolɛ fo ilaa iko ne fo bo mɔ, sa mɔ. Ne ɔko kya laarɛ de ɔꞌ paa fo ilaa iko ne fo bo imɔ mɔ, paa mɔ.
43“Fɛ nu mɛ tɔgɛ gɛdɛ gɛko yɛɛ,
‘Fɛꞌ laarɛ fɛye-nanboana ilaa de fɛꞌ kyo fɛye-akyobo.’
44Me berɛ n kya tɔgɛ fɛye yɛɛ fɛꞌ laarɛ fɛye-akyobo kee ilaa de fɛꞌ dalaa sa asa abono mɛ kya ka fɛye-ansi mɔ. 45Fɛ kya wɔra gɛnen mɔ, fɛ laa wɔra fɛye-sɛ ɔbono ɔ bo soso mɔ mɔ-biana. I lii fɛɛ Wurubuaarɛ kya yɛgɛ owi kya lii sa anyamesɛ dɛnsɛ de anyɛnyɛn pɛwu. Ɔ kya yɛgɛ nyangbon kya da sa abono mɛ kya gyi gɛsintin sa mɔ de abono mɛŋ kya gyi gɛsintin sa mɔ mɔ pɛwu. 46Fɛ kya laarɛ asa abono mɛ kya laarɛ fɛye-ilaa wolɛ mɔ, nnɛ so ne Wurubuaarɛ laa tɛɛla fɛye? Lɛnpoo asɔɔbo abono mɛ kya kudi asa gyi mɔ gbaa kee mɛ kya laarɛ daa abono mɛ kya laarɛ mɔmɔ-ilaa mɔ. 47Nengyene fɛ kya faala daa fɛye-subuana wolɛ mɔ, fɛ wɔra ilaa don asa sɛnsɛ mɔ ne? Gɛsinkpan so asa kpɛi-kpɛi abono mɛ mɛŋ kya son Wurubuaarɛ mɔ gbaa mɛ kya faala mɔmɔ-subuana gɛnen. 48Imɔso fɛꞌ yɛgɛ fɛye-ginyamesɛ dɛnsɛ giꞌ ta gudu fɛɛ gɛnɔɔbono fɛye-sɛ Wurubuaarɛ-lɛɛ gi ta gudu mɔ.
© 2001, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.