Kayapo - 1996 Edition (NT) Non-Drama

Me Djeruxarẽkam Jeju jabej nhym arỳm ajte krĩbê Betanhakam bôx. Betanhakam ne Radjaru ar ba. Amrẽbê ne ty nhym Jeju 'ỳr bôx ne akubyn o tĩn. Ne jakam Jeju ajte Betanhakam bôx. Nhym amũ Djeruxarẽkam Metĩndjwỳnh me irôbê mrãnh nhõ akati bôx 'ỳr. Dja akati amãnhkrut ne amãnhkrut ne amãnhkrut apêx nhym arỳm akati bôx.
Nãm Jeju Betanhakam bôx nhym arỳm amykry. Nhym Mata ar arỳm kum õ kwỳ krẽn djà nhipêx. Ipêx nhym Jeju ar krẽno nhỹ. Mata ne arkum õ kwỳ krẽn djà nhõro dja. Radjarumẽ ro'ã ne ar àkuro nhỹ. Àkuro nhỹ nhym Marij arỳm me kudjỳ djà kangô ipuja by. Me tyk kadjy ne kudjỳ djà. Kangô nhidjibê ne nadu. Utĩ'ã akrekam ne kubê kiru kute o katẽ 'ỳr ne kam pãnh raxkumrẽx. Nãm ar àkuro nhỹ nhym Marij arỳm kangôja byn Jeju par'ã kapĩ. 'Ã kapĩ ne amikĩo arỳm par'ã kangô kwỳ ngrà. Nhym kam arỳm amũ kikre krekôt kudjỳ prõt ne.
Nhym Djuda Ikadji. Ximão kute ir ja. Jejukôt ba djwỳnhja. Tãmja dja kurê djwỳnhmã Jeju kanga. Marij Jeju par'ã kangô kapĩ nhym Djuda arkum,
—Je tô, mỳkam ne arỳm kangô mexjao akno? Ne ga ren ar memã kangô ngãn ren pãnh pi'ôk kaprĩ kumex ne aby. Ne ren pãnh'ã akrekam denarju kubê 300 ne ren abyn kam ren me õ mỳjja kêtmã angrà, ane. Be, djãm Djuda kum me bikẽnh kaprĩkam ne ã arkum ane? Kati. Àkĩnhĩkam. Kubê ar õ pi'ôk kaprĩo ba djwỳnhkam. Ne kam ta amim kwỳo àkĩnho ba. Kam ne ã arkum ane.
Nhym Jeju arkum,
—Kwãrĩk wãnh rã'ã. Mỳj kadjy ne amim kangô dji? Bir, dja ba ty nhym me arỳm ijadjà. Kute ijã kangô kapĩnkam dja ba ikudjỳ nhym me ijadjà. Ja kadjy ne amim kangô dji. Ar aje memã mỳjja nhõrmã wãnh ne me õ mỳjja kêt ar abu'ã ar ba rã'ã. Dja gar anen arỳm memã mỳjja ngã. Badjwỳ. Djãm arek gwaj baro'ã ar baba rã'ãmã? Kati. Nãm ã Jeju arkum ane.
Jeju Betanhakam ar ba: nhym kam mebê idjaer krãptĩ arỳm kuman 'ỳr bôx. Djãm me kute Jejubit pumũnhmã ne me 'ỳr bôx? Kati. Radjarudjwỳ. Jeju kute Radjaru tyk akubyn o tĩnkam ne me kute adjwỳnhdjwỳ pumũnhmã 'ỳr bôx. Nhym be, me kadjy Metĩndjwỳnh mar djwỳnh nhõ bẽnjadjwỳr ne ar atemã. Nãm ar bit kute Radjaru bĩnmã 'ã aben maro nhỹ. Be, mỳkam? Bir, Jeju kute akubyn Radjaruo tĩnkôt mebê idjaer krãptĩ arỳm omũn tu amim Jeju markumrẽx. Nhym kam me kute omũnh kêt kadjy ar kute Radjarudjwỳ bĩnmã. Nhym Jeju Betanhakam ar ba nhym kam 'ã akati. 'Ã akati nhym Jeju amũ Djeruxarẽ'ỳr tẽ.


Nhym kam me Djeruxarẽkam kukãm abenmã kum,
—Arỳm Jeju bôx 'ỳr. Arỳm Jeju bôx 'ỳr, ane. Me krãptĩ kute aben pydji djà nhõ akati kadjy bôxja ne me ã abenmã ane. Ne kam mõn bô kwỳ nhikẽ. Me kute o Jeju kajpar kadjy ne me arỳm kutã mõ. Ne kàj bê abenmã Jeju mexo àkjêr mõn mã memã kum,
—Jejubê ne me banhõ bẽnjadjwỳr rax. Ãm mexkumrẽx. Kam me bakĩ:nhkumrẽx. Gê on me bapytà. Gê Bẽnjadjwỳr djwỳnh o kĩnh rax. Kukwakam ne arỳm me bakadjy bôx. Ãm mexkumrẽx. Me babê idjaer nhõ bẽnjadjwỳr rax ne arỳm bôx, ane.
Me kute o anhỹr kêtri ne Jeju mry'ã nhỹ. Nãm mry'ã krĩ jabatành nyremã katon 'ã nhỹ. Amrẽbê: ne me Metĩndjwỳnh kukwakam me bakukãmãremã ja jarẽn memã kum,
“Ẽ krĩraxbê Xijãokam me ja, kwãrĩk wãnh me atĩn prãm kêt.
Ota, me anhõ bẽnjadjwỳr rax bôxmã. Dja mry'ã krĩ jabatành nyre'ã nhỹn me awỳr bôx.”
Nãm me ã me bakukãmãremã anen arỳm 'ã pi'ôk no'ôk ne. Nhym me aben djô'ã arẽnho mõ:n arẽnho mõr tãmtã tũ:mràm me bakamingrãnyrekam arỳm 'ỳr o bôx. Jeju mry'ã nhỹn arỳm Djeruxarẽ'ỳr bôxmã tẽmkumrẽx. Djeruxarẽ nhidji nhikjêbê ne Xijão.
Nãm 'ỳr tẽ nhym me o àkjêr mõ. Nhym kôt ba djwỳnh ar kute omũnh totokbê amim,
—Je tô, mỳj'ã ne me kute Jejuo àkjêrja? anen mar kêt ne. Arỳm Jeju àbir ne ra:xkambit dja ar akubyn pi'ôk kôt amijo tẽn arỳm kuma. Be, pi'ôkkam me kute Jejuo anhỹrmã kôt ne me arỳm jakam ã Jejuo ane. Ja dja ar kuma.
Be, Jeju kutã me mõrja ne me amrẽbê Jeju kute akubyn Radjaruo tĩnkôt omũ. Kute kum kabẽn nhym kẽnkre kurũm katorkôt ne me omũ. Ne kam amũ memã 'ã ajarẽ. Nhym me krãptĩ arỳm kute akubyn o tĩnja man kam arỳm adjwỳnhdjwỳ mekôt Jeju kutã mõn kajpa. Me krãptĩ: Jeju kutã mõn kajpa. Nhym kam mebê pardjêu arỳm abenmã kum,
—Be ga, pyka kunĩkôt me kunĩ arỳm kute 'ỳr amijo akẽxja pumũ. Me baje te: mebê Jeju pyma nhym me mã kum kĩnhja pumũ, ane.


Nhym kam me bajtembê kreguja kwỳ ne me me krãptĩ kôt ar ba. Me kute mekôt me kute aben pydji djà nhõ akatikam Metĩndjwỳnhmã rax jarẽnh kadjy ne me bôx ne mekôt ar ba. Ne kam arỳm Piripi'ỳr bôx ne kum, “Ba me Jeju pumũ”, ane. Piripi ne pykabê Garrêjakam krĩraxbê Bexadakam abatành djà. Me kum ane nhym amũ Ãngre'ỳr bôx ne kum arẽ. Nhym kam ar ro'ã Jeju'ỳr tẽn kum arẽ.
Nhym Jeju arkum,
—Be, arỳm ityk'ã akati bôx 'ỳr. Dja ba me kadjy tyn akubyn itĩn. Ne kam arỳm ira:xkumrẽx ne ipyma:. Ga, me kute bàygogo 'y krekam arỳm tyk pyràk. Djãm mrãmri ne arỳm ty? Kati. Ga, 'y ingrõt ne abatành nhym arỳm 'ã ô kumexja pumũ. Ne ren me 'y kre kêt nhym ren 'y kajgo rã'ãn àptàr kêtkumrẽx. Ba ije bàygogo 'y pyràk. Badjwỳ dja ba ty nhym me arỳm ijadjà. Nhym kam ityk djô'ã arỳm me krãptĩ tĩn. Mrãmri ne ba ar amã ja jarẽnhkumrẽx.
Be, me arek pykabêbit ar ba kadjy kute amimarja dja me arỳm tyn akuno. Nàr me kadjy kute amimar kêtja, arek pykabêbit ar ba kadjy kute amimar kêtja dja Metĩndjwỳnh me utà nhym me arỳm kôt tĩn ne ar ba rã'ã: rã'ã ne. Be, me imã àpênhja gê me mã ikôt amijo bakumrẽx. Kam dja ba nhĩ'ãm ar iba nhym inhõ àpênh arek ikôt ar ba. Dja imã apê nhym Ibãm arỳm kàjmã kum rax kamẽ, ane.
Ne ajte arkum,
—Be, arỳm idjumar punu iwỳr bôx. Be, mỳj dja ba nẽ? Djãm ije kum, “Djũnwã, arỳm itokry'ã myt bôx 'ỳr. Itokrybê ipytà”, anhỹrmã? Kati. Ije itokry ja markumrẽx kadjy ne ba arỳm tẽn bôx. Nãm ã arkum ane. Ne ajte Bãmmã kum,
—Djũnwã, jakam dja ga memã amiraxo amirĩt gê me araxmã kato, ane.
Nhym ar arỳm kàjkwa kurũm Bãm kabẽn ma nhym kum,
—Arỳm ne ba memã iraxo amirĩt. Dja ba ajte memã iraxo amirĩt, ane.
Nhym ar bu'ã me ku'ê kwỳ arĩk abenmã kum,
—E kum, na ne krikrit, ane.
Nhym me kwỳ arĩk abenmã kum,
—Metĩndjwỳnh kadjy mrãnh djwỳnh'õ ne kum kabẽn, ane.
Nhym Jeju memã kum,
—Djãm ba ije kabẽn mar kadjy ne kabẽn kato? Kati. Me ga aje kabẽn mar kadjy. Be, jakam dja Metĩndjwỳnh me kunĩ axwemã kato. Me ĩ pỹnhkôt me axwe djàri kum kato. Jakam dja ba pykakam me axwe nhõ bẽnjadjwỳro apan kujaten kumẽ. Dja me kỳjrũm inhô ba arỳm amiwỳr me kunĩo akẽx, ane. Pĩte'y'ã jêt'ã ne ã memã ane.
Nhym me kum,
—Nhym bê ne me kute me inhõ Bẽnjadjwỳrbê kumkatibê Kritukumrẽx bĩnmã. Kritu ne tyk kêtkumrẽxmã nhym me me imã arẽ, Môjdjê kukràdjà'ã pi'ôk no'ôk kôt ne me imã arẽ ba me kuma. Be, ga ne ga atemã. Aje me imã, “Ba ije amijo inhĩja dja me kỳjrũm inhô”, anhỹr kôt ba me arỳm akajgo ma. Be, we aje amijo anhĩjakam mỳj me ajõ ga nã? ane.
Nhym Jeju memã kum,
—Ga, akamàt kô tykkam me ba punuja pumũ. Me kute amikukãm mỳjja pumũnh kêtkam ne me ba punure. Ba ije memã pry kurwỳ djà pyràk ne memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽnh nhym me arỳm tu amim markumrẽx ne ba mexkumrẽx. Arek me aro'ã ar ibari dja ga me tu amim imarkumrẽx ne ikabẽn kôt ar amijo aba. Nok ga ren kôt amijo aba kêt ne ren me axwe kôt ajaxwen arỳm aje ajte me akamàt kô tykkam ba punu pyràk. Arek me aro'ã ar ibari dja ga me tu amim imarkumrẽx. Ne kam arỳm aje mrãmri ne pry kurwỳ djàkôt me ba mex pyràk, ane. Nãm Jeju memã anen arỳm mã tẽn mebê amijo apdju.

Kute amijo bipdjur kêtri ne me nokrekam mỳjja krãptĩ nhipêx. Nãm te me punu krãptĩo mex nhym me kute amim mar kêtkumrẽx. Be, amrẽbê: Metĩndjwỳnh kukwakam kabẽn jarẽnh djwỳnhbê Idjaij kute me bakukãmãremã arẽnh kôt ne me kute amim mar kêt. Nãm memã kum,
“Bẽnjadjwỳr djwỳnh, mỳj me'õ ne kute amim ar ikabẽn mar got?
Mỳj me'õ ne kute Bẽnjadjwỳr djwỳnh djàpênh pumũnhkam amim mar got?”
Nãm ã me bakukãmãremã ane. Nhym me arỳm aben djô'ã arẽnho mõ:n arẽnho mõr tãmtã arỳm tũ:mràm me bakamingrãnyrekam arỳm 'ỳr o bôx. Jeju te me punu krãptĩo mex nhym me me omũn amim Jeju mar kêtkumrẽx.
Idjaij kute me bakukãmãremã arẽnh kôt ne me me omũn amim Jeju mar kêt. Be, djãm me ta ne me kute tu amim markumrẽxmã? Kati. Me ta ne me te: kute amim marmã. Be, mỳkam? Bir, Metĩndjwỳnh ta kute me nomẽ me amako bimràkkam. Kôt ne Idjaij ajte me bakukãmãremã kum,
“Metĩndjwỳnh ne mebê nomẽ amako amrà.
Nhym kam me te memã mỳjja jakre nhym me kukràdjà pumũnh kajgon mã omũnhkumrẽx kêt.
Nhym me te memã mỳjja jarẽ nhym me mar kumrẽx kêt ne. Mã kukràdjà'ã mỳjja kute amijakreja mar kêt. Ne kam iwỳr amijo akẽx kêt ba kam memã axwe jarẽnh rã'ã ne kam ije meo mex kêt.
Me amakkre kêt prãmkam ne ã meo ane”, ane.
Idjaij ne Jeju mexo umakôt omũ ne 'ã me bakukãmãremã ujarẽnh ba. Ne kam ã memã ane. Kam me ta te kute amim Jeju marmã.
Be, djãm me rũnh kunĩ ne me amakkre kêt prãm? Kati. Me kwỳ kute tu amim markumrẽx. Djãm me kwỳ ja kute memã amijo amirĩt? Djãm me kute memã kum,
—Arỳm ne ba tu amim Jeju markumrẽx, anhỹro amijo amirĩt? Kati. Mebê pardjêu kabẽn pymaje ne me kute memã amijarẽnh kêt. Be, mỳkam? Bir, me amim,
—Dja ba amijarẽnh kêt nhym me imã imex jarẽnh rã'ã. Ba ren Jeju'ã memã amijarẽ nhym ren me arỳm imã ijaxwe jarẽn me nêje bõm imẽ. Ne ren kam ajte me bikprõnh djàkam me ro'ã ikrĩ kêt, anhỹro ba. Me kute amim anhỹrkam ne me kute memã amijarẽnh kêt ne. Djã ne Metĩndjwỳnhbit kute memã mex jarẽnhja me kum kĩnh? Kati. Pykakam me axwe kute memã mex jarẽnhja ne me kum kĩnh. Jabit ne me kum kĩnh.
Nhym kam Jeju kàj bê memã kum,
—Djãm me aje tu amim imarkumrẽxkam ne ga me aje bajbit imar? Kati. Me aje amim imar o ne ga me aje amim ijanor djwỳnh mar. Me aje ipumũnh o ne ga me aje ijanor djwỳnhdjwỳ pumũnh. Ga, me kute akamàt kô tykkam pry kurwỳ nhym pry arỳm amirĩtkumrẽxja pumũ. Nhym me arỳm ba mexkumrẽx. Badjwỳ ne ba memã Metĩndjwỳnh kabẽn jarẽ. Nhym me kwỳ ĩ pỹnhkôt kute tu amim kabẽn markumrẽx ne kôt kute amijo baja ne me arỳm axwe kêt ne kute amijo ba mexkumrẽx. Ne ajte kute akamàt kô tykkam me ba punuja pyràk prãm kêtkumrẽx.
Me ajõ aje ikabẽn mar kajgon amim imar kêtkam djãm on ije amã ajaxwe pãnh jarẽnhmã? Me anhĩ pỹnhkôt ajaxwe djàri pãnh jarẽnhmã? Djãm on pãnh atokrymã? Kati. Djãm ije memã axwe pãnh jarẽnh nhym me pãnh tokrymã ne ba bôx? Kati. Ije pykakam me kunĩ axwebê me utàrmã ne ba bôx. Be, me ajõ aje ikangan amim ikabẽn mar kêtkam me'õ dja amã ajaxwe pãnh jarẽ. Me kunĩ kute aminhinomã amimẽnh djà nhõ akatikam dja kàjkwakam Metĩndjwỳnh amã, “Aje amim Ikra mar kêtkam ajaxwekumrẽx”, ane. Dja amã ane ga arỳm ajaxwe pãnh atokry.
Mỳkam dja ã amã ane? Bir, djãm ba ikabẽn ne ba me amã arẽ? Kati. Ibãm ne ikabẽn'ã imã karõ ba arỳm me amã arẽ. Kam dja Ibãm ta amikabẽno ngryk ne me ajõmã ajaxwe pãnh jarẽ. Ibãm ne imã, “Dja me tu amim amarkumrẽx ne arỳm ikôt tĩn ne ar ba rã'ã: rã'ã ne”, ane. Tãm ne ba ije markumrẽx. Kam Ibãm kute imã kabẽn jarẽnh kôt ne ba memã arẽ. Nãm ã Jeju memã ane.

Geere nke a ntị Djuão rax 12