Гелип чыкыш Гириш
Гириш
Гелип чыкыш Төврадың илкинҗи китабыдыр. Онуң гадымы голязмасы еврейче языландыр. Китабың еврейче ады «гелип чыкыш» я-да «башда» диймеги аңладып, ол китабың илкинҗи сөзүдир. Бу китапда дүнйәниң ярадылышы, тутуш адамзадың, шол санда ысрайыл халкының гелип чыкышы беян эдилйәр.
Гелип чыкышың биринҗи бөлүминде (1 – 11 нҗи баплар) Ыбрайым пыгамбериң дөврүне ченли болуп гечен вакалар ве шол дөвүрде яшан адамлар хакында гүррүң берилйәр.
Худайың ярадан затларының әхлиси аҗайыпды. Эмма илкинҗи ынсанлар: Адам ата ве Хов эне Ребби диңлемән, гүнәниң дүнйә аралашмагына себәп болдулар. Адамларың эдйән гүнәси гитдигисайы артып, Худайың сабыр кәсеси пүрепүр болансоң, Ол тутуш адамзады сил аркалы ёк этмеги йүрегине дүвди. Реб тутуш адамзатдан диңе Нух пыгамбери ве онуң машгаласыны аман галдырмак иследи, себәби олар Реббе ыбадат эдип, догручылдылар. Худай олара өзлерини, хайванларың ве гушларың хер гөрнүшинден бир җүбүтини халас этмек үчин, улы гәми ясамагы буюрды. Гәми тайяр боландан соң, хениз гөрлүп-эшидилмедик сил гелип, ер йүзүндәки әхли адамлары, җанлы-җандарлары ёк этди.
Силден соң Нух пыгамбериң несли ене-де ер йүзүне яйрады. Йөне оларың көпүси Реббе ыбадат этмеклерини бес этдилер.
Китабың галан бөлегинде (12 – 50 нҗи баплар) Ыбрайым пыгамбер ве онуң машгаласы барадакы тарыхы вакалар беян эдилйәр. Ыбрайым пыгамбер Реббе иман эдип, өрән догручыл адамды. Ол Худайың гөркезен юрдуна – Кенган юрдуна өз машгаласы билен гөчди. Худай ондан бир бейик халк яратҗакдыгыны, бу халка шол юрды мирас берҗекдигини, онуң несли аркалы тутуш адамзады ялкаҗакдыгыны вада эдип, онуң билен әхт баглашды. Ыбрайым хем өзүниң хич перзендиниң ёкдугына гарамаздан, Худайың берен бу вадасына ынанды.
Йыллар гечйәрди, эмма Ыбрайым пыгамбер билен Сараның хениз-де чагалары ёкды. Шонда Сара өз гырнагы Хаҗары Ыбрайыма аяллыга берйәр. Шейдип, хезрети Ысмайыл дүнйә инйәр. Ыбрайым бу вада берлен огулдыр өйдүп, өрән бегенйәр. Эмма Худай вада берлен оглуң Ыбрайымың өз аялындан, ягны Сарадан догулҗакдыгыны ене-де бир гезек айдяр. Вагт гечип, вада эдилен огул, ягны хезрети Ысхак дүнйә инйәр. Эмма Худай сөйгүли оглуңы гурбанлык бер дийип, Ыбрайымың иманыны сынап гөрмекчи боляр. Ыбрайым Худайың сөзүнден чыкман, Ысхагы Оңа гурбанлык бермек үчин ханҗары ёкары галдыран пурсадында, Ол онуң иманының нәдереҗеде гүйчлүдигини гөрүп, гурбанлык үчин бир гоч берйәр. Ыбрайымың шейле иманы Худайың назарында догрулык сайыляр. Худай Ыбрайыма берен вадасыны берҗай эдип, онуң оглы Ысмайыл пыгамберден арап халкыны, оглы Ысхак пыгамберден болса еврей халкыны ярадяр.
Булардан башга-да, китапда Ыбрайым пыгамбериң оглы Ысхак ве агтыгы Якуп пыгамберлериң дурмушлары җикме-җик беян эдилйәр.
Ёкарда агзалып гечилен «әхт» дүшүнҗеси илкинҗи гезек Гелип чыкыш китабында душ гелйәр. Ата-бабалар берлен әхте миннетдар болансоңлар, Худая хөвес билен ыбадат эдйәрдилер, Оңа якма гурбанлыкларыны берйәрдилер. Ол Өзүни олара аян эден Худайдыр. «Якма гурбанлыгы» ве шулар ялы бирнәче гурбанлык адалгалары, хайванлар бабатдакы «харам» ве «халал» диен дүшүнҗелер хем илки Гелип чыкышда душ гелйәр.
Худай хезрети Ысмайыла-да, хезрети Ысхага-да бирнәче тирелериң несилбашылары болҗакдыкларыны вада эдйәр. Ол Ыбрайым пыгамбериң агтыгы Якуба «Ысрайыл» (Ысрайыл пыгамбер) дийип ат берйәр. Ысрайылың көрпе оглы Юсуп пыгамбер доганлары тарапындан Мүсүре гул эдилип сатыляр. Эмма Худайың берен акылдарлыгы ве башарҗаңлыгы аркалы Юсуп Мүсүриң хәкими боляр. Кенган юрдуна дүшен ачлык зерарлы Якубың доганлары Мүсүре гелип, ол ерде орнашярлар. Юсуп өз ата-бабаларының юрдунда узакда яшамалы боляндыгына гарамаздан, Худайың Өз халкына берен вадасыны бир гүн берҗай этҗекдигини билйәрди.
«Мениң санаглым долуп баряр, йөне Худай хөкман сизиң дадыңыза етишер. Худай сизи Мүсүрден чыкарып, Ыбрайыма, Ысхага ве Якуба вада эден топрагына элтер».
50:24
Мазмуны
Дүнйәниң ве адамзадың ярадылышы 1:1–2:25
Гүнәниң ве зорлугың башы 3:1-24
Адам атадан Нух пыгамбере ченли болан дөвүр 4:1–5:32
Нух пыгамбер ве сил 6:1–10:32
Бабыл минарасы 11:1-9
Самың несиллери 11:10-32
Ата-бабалар: Ыбрайым, Ысхак, Якуп 12:1–35:29
Ысавың несиллери 36:1-43
Юсуп ве онуң доганлары 37:1–45:28
Ысрайыллар Мүсүрде 46:1–50:26
Àwon tá yàn lọ́wọ́lọ́wọ́ báyìí:
Гелип чыкыш Гириш: TukCyr16
Ìsàmì-sí
Pín
Daako
Ṣé o fẹ́ fi àwọn ohun pàtàkì pamọ́ sórí gbogbo àwọn ẹ̀rọ rẹ? Wọlé pẹ̀lú àkántì tuntun tàbí wọlé pẹ̀lú àkántì tí tẹ́lẹ̀
© Мукаддес Китап Терҗиме Институты, 2016