Matiye 5
5
Yiezu ɛ́ ɓɛ̀ nìnbirìe ɛ̀ kɛ̀rán lé ɓúkìe lɔ̀n
1Ɛ́ hɔ́ lɛ ɛ́ Yiezu mɔn ɓɛ̀ nìnbí-dũmu, á khie van yòó lé ɓúkìe dɔ̀, ɛ́ yòó kɛsí yán. Ɛ́ piè kɛ̀ránzɛ̀ɓɛ̀ ɛ́ van ɓɛrɛ piè viì. 2Á wo khie ɓɛ̀ kɛ̀rán àá Dɔfĩn bienù.
Ɓɛ̀ nìnbirìe lɛ ɲúuhɛ̃ tĩ bòo
Lik 6.20-23
3Ɛ́ Yiezu zɔn bie ɛ́ nɛ làa:
«Ɓɛ̀ nìnbirìe lɛ ɛ́ tɛ̀ dũ kɛ́ ɓɛ́ iè nìkherà ɓɛ́ tĩɛ̀ hũn ɛ́ ɲúuhɛ̃ ɛ́ tĩ cɛ̃̀un,
iè hɔ̀ lɛ ɛ́ Dɔfĩn bɛ́záanú bòo ɛ́ sɛ̃̀ ɓà ǹ!
4Ɓɛ̀ nìnbirìe lɛ ɛ́ wírí ɛ́ ɲúuhɛ̃ ɛ́ tĩ,
iè hɔ̀ lɛ ɛ́ Dɔfĩn ɛ́ ɓén hĩ̀iníkɛ peɓɛ̀ tĩɛ̀!
5Ɛ̀ ɓɛ̀ nìnbirìe lɛ ɛ́ wuawi ɛ́ ɲúuhɛ̃ ɛ́ tĩ,
iè hɔ̀ lɛ ɛ́ ɓɛ́ ɓén yí lé sṹsùnù lɛ ɛ́ Dɔfĩn ɛ́ lɛ́ mí ɲunù nɛ mí ɓén lɛ́ ɓà ǹ!
6Ɛ̀ ɓɛ̀lɛ ɛ́ Dɔfĩn bòo lɛ Hɔ́ wɛ ɛ̀ cɛ̀ àá ɓɛ́ tĩɛ̀ míkùi ɛ́ ɲúuhɛ̃ ɛ́ tĩ,
iè hɔ̀ lɛ ɛ́ Dɔfĩn ɛ́ ɓén lɛ́ bòo lɛ ɛ́ ɓɛ́ ɛ́ cɛ̀ ɓà ǹ!
7Ɛ̀ ɓɛ̀lɛ ɛ́ wóò mi ɓɛ nìnbirìe miinɛ̀ ɛ́ ɲúuhɛ̃ ɛ́ tĩ,
iè hɔ̀ lɛ ɛ́ Dɔfĩn ɓiɛ̀ ɓén mi peɓɛ̀ miinɛ̀!
8Ɓɛ̀ nìnbirìe lɛ hũn ɛ́ ce ɛ́ ɲúuhɛ̃ ɛ́ tĩ,
iè hɔ̀ lɛ ɛ́ ɓɛ́ ɓén mi Dɔfĩn!
9Ɛ̀ ɓɛ̀ nìnbirìe lɛ ɛ́ wóò cɛ̀ hɔ̀ hũn-wiɛ̀ àá ɓɛ́lɛ ɛ́ ɓɛ́ dàa páaníɛ wi ɛ́ ɲúuhɛ̃ ɛ́ tĩ,
iè hɔ̀ lɛ ɛ́ Dɔfĩn ɓén ve ɓɛ nɛ mí nìɛ!
10Ɛ̀ ɓɛ̀lɛ ɛ́ ɓɛ́ lɔ̀n ɛ̀ biení iè hɔ̀ lɛ ɛ́ ɓɛ́ ɛ́ Dɔfĩn tĩì bòo ɛ̀ wé ɛ́ ɲúuhɛ̃ ɛ́ tĩ,
iè hɔ̀ lɛ ɛ́ hɔ́ hóohũn bɛ́záanú ɛ́ bòo sɛ̃̀ ɓà ǹ!
11Mì ɲúuhɛ̃ ɛ́ tĩ, hɛ̀rí kɛ́ nìnbirìe ɛ́ mì tòokɛ, kɛ́ ɓɛ́ ɛ́ mì lɔ̀n ɛ̀ biení, ɛ́ hɔ̀ ɓúo àá mí ɲúuhɛ̃ ɲúuhɛ̃ ɛ̀ ɓúukɛ ɛ̀ bè mì lɔ̀n iè hɔ̀ lɛ ɛ́ mí dũmuasɛ̃̀ mi ǹ. 12Mì wɛní míte cɛ̃̀un, iè hɔ̀ lɛ ɛ́ sàanín bɔ̀bɛhɔ́ dɔ̀ ɛ́ Dɔfĩn ɛ́ sɛ́sɛ́a ɛ́ dàa ɛ́ mì hìé hɔ́ hóohũn. Sí iè hɔ̀pe ɓà ńmàa ɛ́ ɓɛ́ lò ɓiɛ̀ dàa bieniɛ ɓɛ̀ Dɔfĩn bɔ̀háaníriè lɔ̀n, ɓɛ̀pe lɛ ɛ́ sɛ̃̀nɛ́hã̀ dú mí híɛhɔ́ ɛ́ ɓɛrɛ.»
Yɔ́mú àá ńpiemu bòo
Mar 9.50; Lik 14.34-35
13«Mìpe ɛ́ temu iè lè dímíɲɛ́ yɔ́mú. Kɛ́ hɔ́ yɔ́mú ɛ́ ɓen tĩmù vɔ́, ɛ̀ hɔ̀ iè ńɓùo ɛ́ ɓɛ́ dɛ̀ ɛ́ wé ɛ́ pehɔ̀ tĩmù ɛ́ dàá bĩní khũ̀á ɛ́ wé? Ɛ̀ pehɔ̀ tũ̀nú bĩniɛ mí lò. Ɛ́ ɓɛ́ ɛ́ mìí hɔ́ ɛ́ lé kóosí hɔ́ yíe, ɛ́ ɓɛ́ nìnbirìe ɛ́ wo ɛ́ vɛ lɔ̀n. 14Mìpe temu ɛ́ iè lè dímíɲɛ́ ńpiemu. Lóo lɛ ɛ́ yòó wi ɓúkìe lɔ̀n ɛ́ yí dɛ̀ yá tànkɔ̀ní wɛ̀. 15Nìnbírɔ ɛ́ yáà ɲíi pɛ̃̀ntĩ́ní ɛ̀ síɛ ɓúnnin àá pã́ahṹ wɛ̀. Kɛ́ á wóò yòó bìsí lé mí bènlén, ɛ̀ lè ciení ɓɛ́ nìnbirìe lɛ wi le zũnù hũn ɓɛ́kùi. 16Ɛ́ mí lɛ́ nɛ mi ńpiemu ɛ̀ wé kɛ̀amu ɓɛ̀ nìnbirìe yìe hũn, bòo lɛ ɛ́ wé ɛ̀ ɓɛ̀ mi hɔ bɔ̀tente lɛ ɛ́ mí ɛ́ wé, ɛ̀ ɓɛ̀ dàá ɓàaní mì Yàá Dɔfĩn lɛ yòó van wi hɔ hóohũn.»
À Moyiize làndɛ́ bòo
17«Mì bí lieníkɛ ɛ̀ mì bie nɛ ń ɓɛrɛ ɛ́ nin ɓen ɓí-e Moyiize làndɛ́ àá ɓɛ́ Dɔfĩn bɔ̀háaníriè kɛ̀ránlɔ́ ɲún dɛ́! Ń yí ɓen ɛ́ nin ɓen ɓé pehɔ̀ ɲún, kɛ́ ń ɓɛrɛ ɛ́ nín tíiní pehɔ̀ ɲunù. 18Nin bie hɔ lɛ́ miɛ ǹ àá bɔ̀bín nɛ hɛ̀rí ɛ̀ hóohũn àá sṹsùnù ɛ̀ míi kɛ̀a ńɓuò, ɛ́ hɔpe làndɛ́ bòo bɔ̀cíi dɔ̀ lɛ ɲún ɛ́ ɓé ɛ́ yá wé wɛ̀, fúu kɛ́ yí bòo ɛ́ hɔ́pe bòo lɛ ɛ́ bie pehɔ̀ hũn míkùi ɛ́ van wɔ́ ɲunù tú. 19Ɛ́ sí iè hɔ̀ pe, kɛ́ nìnbírɔ ɛ́ dàa pɛ̃́ lépe Dɔfĩn ɲunù tɛmu dɛ̀cíi dɔ̀ bòo, à lò ɛ́ ɓɛ̀ niǹbirìe ɛ̀ kɛ̀rán nɛ ɓɛ wé kɛ̀a mí, ɛ́ ɓàasɔ ɛ́ temu ɓén wí-e lɛ ɛ́ mìniɛ pɔ ɓɛlɛ kɛ́ ɓɛ́kùi, lè Dɔfĩn bɛ́záanú hũn. Àlɛ ɛ́ hɔ̀ làndɛ́ bòo lɛ ɛ́ hɔ́ bie ɛ̀ wé, à lò ɛ́ hɔ̀ kɛ̀rán àá ɓɛ́ nìnbirìe, ápe ɛ́ ɓɛ́ wóo ɓén ve nɛ nì-bɛhɔ́ Dɔfĩn bɛ́záanú hũn. 20Nin khɛ́ hɔ́ lɛ́ miɛ ǹ nɛ kɛ́ mí yá Dɔfĩn tĩì bòo ɛ̀ wé pɔní ɓɛ́ làndɛ́ kɛ̀ránliè àá ɓɛ́ Farizĩɛɓɛ, ɛ́ mí yí dɛ̀ hóohũn bɛ́záanú hũn ɛ́ yá zɔ wɛ̀.»
Lè tĩcĩ̀nín bòo
21«Mí lò hàarí ɲɛ́ kɛ́ ɓɛ́ bie ɛ́ lɛ́ mì zĩkĩ́nɓɛ̀ ǹ ɛ́ nɛ làa: “Kɔ́ yí fɔ́ɓán ɛ̀ kɔ̀ ɓé nìnbírɔ wɛ̀. Kɛ́ ádɔ̀ ɛ́ ɓɔ́ nìnbírɔ, ɛ̀ fɔ́ɓán ɛ̀ piè lìe ɛ̀ vɛ lè ɓɛ̀ lìe lèriè viì.” 22Kɛ́ ńpe ɛ́ nin bie lɛ́ miɛ ǹ nɛ kɛ́ nìnbírɔ ɛ́ hóoniɛ mí tĩì ɓá ńkɔnù ǹ, ɛ̀ sãawi ɛ̀ ɓɛ̀ lè ɓàasɔ liè ɓɛ̀ lìe lèriè viì. Àlɛ kɛ́ á bie lɛ́ ɓá ńkɔnù ǹ nɛ a iè bɛ̃́nbṹ, ɛ̀ sãawi ɛ̀ ɓɛ̀ dàá ɔ́ ɛ̀ dàá vɛ ɓɛ liè lèriè bìbɛ̃hɛ̃ viì, ɛ̀ vɛ lè lìe. Ɛ̀ nìnbírɔ kɛ́ á bie lɛ́ ɓá ńkɔnù ǹ nɛ a iè nì-làahṹ, ɛ̀ sãawi ɛ̀ ɓɛ̀ mìí ɔ́ ɛ̀ vɛ tɛ́ dé hɔ́ cã̀ámìnɛ́ dṹn hũn. 23Ɛ́ sí iè hɔ̀pe, kɛ́ kɔ́ dàa ɓen dàa kɔ hɛ̃mù bòo ɛ́ kɔ vɛ lɛ́ Dɔfĩn lè miyiɛ́ leǹlén dúekéré lɔ̀n, kɛ́ kɔ́ síɛ lieniɛ yán kɛ́ kɔ́ wɔ́ khɔn àá mì ńkɔnù ɛ́ piè tĩì ɛ́ kɔ̀ cĩ̀ nin, 24ɛ̀ kɔ̀ fùansí kɔ́ hɛ̃mù bòo sɔ ǹ lèpe miyiɛ́ leǹlén dúekéré sɔ híɛhɔ́, ɛ̀ kɔ̀ lan vɛ ɲí ɓán àá mì kɔnù sɔ vé, ɛ̀ kɔ̀ den khũ̀á ɓen lɛ́ kɔ́ hɛ̃mù bòo sɔ Dɔfĩn.
25Kɛ́ kɔ́ dàa lìe àá nìnbírɔ dɔ̀, kɛ́ mí lɔ́ wi le wṹn lɔ̀n ɛ́ vaá-vɛ hɔpe lìe lènlén, ɛ̀ kɔ̀ khíi ɲí ɓán àá ɓàasɔ fùa fùa, bòo lɛ ɛ́ wé, à bí vɛ lɛ́ kɔ ɓɛ̀ lìe lèrie ǹ, ɛ̀ ɓɛ̀ lìe lèriè ɛ̀ ɓiɛ̀ bí khíi lɛ́ kɔ ɓɛ̀ kɛ̀sí zũhìeriè ǹ, ɛ̀ ɓɛ̀ fé vɛ dé lé kɛ̀sí hũn wɛ̀. 26Nin bie hɔ lɛ́ kɔ ǹ àá bɔ̀bín nɛ kɛ́ kɔ́ yí sàaní hɔ́ màa lɛ ɛ́ kɔ́ fɔ́ɓán ɛ̀ kɔ̀ sàaní míkùi, ɛ́ kɔ́ yá lé lépe kɛ̀sí sɔ hũn wɛ̀.»
Hɔ̀ kɛ̀ránlɔ́ lɛ ɛ́ Yiezu ɛ́ lɛ́ hɔ́ hɛ̃́fénlɔ́ bòo hũn
27«Mí lò ɲɛ́ kɛ́ ɓɛ́ hàarí bie nɛ làa: “Kɔ́ yí fɔ́ɓán ɛ̀ kɔ̀ daaní nìnbírɔ dɔ̀ ɓà hṹnu wɛ̀.” 28Kɛ́ ńpe ɛ́ nin bie lɛ́ miɛ ǹ nɛ kɛ́ nìnbírɔ ɛ́ huie ɔ̀dɔ̀ ɓà hṹnu, à nùnɛ piè bòo mí tĩì hũn, hɔ́rɔsí à daaniɛ ɔ̀ vɔ́ mí tĩì hũn. 29Kɛ́ kɔ́ ńdóonín yìi ɛ́ ɓen temu wóò lɛ́ ɛ̀ kɔ̀ dàá khe Dɔfĩn wṹn, ɛ̀ kɔ̀ mun lè tɛ́viɛní sɔ́n sɔ́n. Iè hɔ̀ lɛ ɛ́ hɔ́ bòo tṹ kɔ́ viì, ɛ̀ kɔ̀ khe kɔ tɛkɛ̀a sɛnù dɔ̀ ǹ, kɛ́ kɔ́ tɛkɛà míkùi ɛ̀ bí vɛ zɔ cã̀ámìnɛ́ hũn wɛ̀. 30Kɛ́ lé ɓen iè kɔ̀ ńdóonín núnú ɛ́ temu wóò lɛ́ ɛ̀ kɔ̀ dàa khe Dɔfĩn wṹn, ɛ̀ kɔ̀ ɓúu lé tɛ́viɛní sɔ́n sɔ́n, iè hɔ̀ lɛ ɛ́ hɔ́ bòo tṹ kɔ́ viì, ɛ̀ kɔ̀ khe kɔ tɛkɛ̀a sɛnù dɔ̀ ǹ, kɛ́ kɔ́ tɛkɛ̀a míkùi ɛ̀ bí vɛ zɔ cã̀ámìnɛ́ hũn wɛ̀.»
Hɔ̀ yaamu yáakɛrɔ́ bòo
Mat 19.9; Mar 10.11-12; Lik 16.18
31«Ɛ́ hɔ́ lò sĩ̀n hàarí khɛ́ ɛ́ nɛ làa: “Àlɛ kɛ́ á pɛ̃́ ɓá hṹnu ɛ́ ɲɛun, ɛ̀ sãawi à lɛ́ hɔ́ yaamu yáakɛrɔ́ vɛ̃hṹ ɔ̀ ǹ.” 32Kɛ́ ńpe ɛ́ nin bie lɛ́ miɛ ǹ nɛ nìnbírɔ kɛ́ á ɲɛun ɓá hṹnu kɛ́ hɔ́ yí bòo lɛ á fɔ́ bɛ́-ɓuɛ̀, ɛ̀ ɓàasɔ iè wìe dú-o bɛ́fénlɔ́ hũn. Ɛ̀ nìnbírɔ kɛ́ á mɔ̀ hṹnu lɛ ɛ́ ɓɛ́ ɲɛun ɛ́ yan, hɔ́rɔsí à iè hɛ̃́fé.»
Hɔ̀ wĩ́ikɛrɔ́ bòo
33«Ɛ́ mí lò sĩ̀n ɲɛ́ kɛ́ hɔ́ hàarí bie ɛ́ lɛ́ mì zĩkĩ́nɓɛ̀ ǹ ɛ́ nɛ làa: “Bí pĩ́ lé ɲunù kiè lɛ ɛ́ kɔ́ tɛ̀ bòo, kɛ́ lépe ɲunù kiè lɛ ɛ́ kɔ́ tɛ̀ à Ɲunsɔ́ híɛhɔ́ ɛ́ kɔ́ tíiní ɲunù.” 34Kɛ́ ńpe ɛ́ den ɛ́ bie lɛ́ miɛ ǹ nɛ mi bí wóo wĩ́ikɛ wɛ̀: mì bí wĩ́ì hɔ́ hóohũn lɔ̀n, iè hɔ̀ lɛ ɛ́ hɔ́ iè hɔ̀ Dɔfĩn kànlén. 35Ɛ̀ mì bí wóo wĩ́i lé sṹsùnù lɔ̀n, iè hɔ̀ lɛ ɛ́ lé iè pehɔ̀ zehĩ́ bènlén. Ɛ̀ mì bí wóo wĩ́i lé Zerizalɛɛmu lóo lɔ̀n, iè hɔ̀ lɛ ɛ́ lé iè ɔ̀ bɛ́zu-bɛhɔ́ ɓà lóo. 36Ɛ̀ mì lò bí wóo wĩ́i mí ɲúuhɛ̃ lɔ̀n, iè hɔ̀ lɛ ɛ́ mí ɲúuhɛ̃ ńɲiihĩ́ ɛ́ hɛ̀rí dìcóoní dɔ̀ ɛ́ mí yí dɛ́ yá lɛ́ ɛ́ lé ɛ́ wé dɛ̀puiè tàá dɛ̀bíi wɛ̀. 37Kɛ́ mí ɓen nɛ “ũun”, ɛ̀ mì nɛ hɔ wé “ũun”, ɛ̀ mì ɓen nɛ “ńɓùé” ɛ̀ mì nɛ hɔ wé “ńɓùé”, iè hɔ̀ lɛ ɛ́ hɔ́ bòo lɛ ɛ́ mí wóò zɔ khɛ́ sĩiní ɛ́ wóò lé àá Sitũanɛ viì.»
Hɔ̀ yúa dìnlɔ́ bòo
Lik 6.29-30
38«Mí ɲɛ́ kɛ́ hɔ́ hàarí bie ɛ́ nɛ làa: “Kɛ́ nìnbírɔ ɛ́ wúa kɔ̀ yìi, ɛ̀ piè yìi ɓiɛ̀ sãawi ɛ̀ lè wúa, ɛ̀ nìnbírɔ kɛ́ á khɛ́rɛ kɔ̀ ɲɛnlè, ɛ̀ piè ɲɛnlè ɓiɛ̀ sãawi ɛ̀ lè khán”. 39Kɛ́ ńpe ɛ́ bie lɛ́ miɛ ǹ nɛ mi bí wóo dì mí yúa àá nìnbírɔ lɛ ɛ́ wɔ́ miɛ khɔn wɛ̀. Kɛ́ nìnbírɔ ɛ́ laa kɔ̀ ńdóonín kekerè ɛ̀ kɔ̀ bĩní kɔ́ ǹmiinín kekerè ɛ̀ lɛ́ à ǹ nɛ a láa. 40Kɛ́ nìnbírɔ ɛ́ van vɔn kɔ ɓɛ̀ lìe lèriè viì ɛ́ nɛ mii vúa kɔ́ ńkánɓù, ɛ̀ kɔ̀ fùansí nɛ a mìí kɔ́ mùakú ɛ̀ sĩiní. 41Kɛ́ nìnbírɔ ɛ́ kɔ̀ mɛmɛ́kɛ nɛ kɔ tìé mí tìerɔ́ ɛ̀ dàá vɛ laahĩ́ yìe khĩɛ́-pírú (1 000) àá mí, ɛ̀ kɔ̀ vɛ pehɔ̀ yìe muasíe-ɲu (2 000) àá ɔ́. 42Kɛ́ nìnbírɔ ɛ́ bòo ɛ̀ hɛ̃un kɔ̀ viì ɛ̀ kɔ̀ lɛ́ hɔ́ ɔ̀ ǹ; àdɔ̀ kɛ́ á nɛ mii ke bòo kɔ̀ viì, ɛ̀ kɔ̀ bí pĩ́ wɛ̀.»
Nìnbírɔ ɓà ńbíyanliè wɛnírɔ́ bòo
Lik 6.27-28; 6.32-36
43«Mí ɲɛ́ kɛ́ hɔ́ hàarí bie ɛ́ nɛ làa: “Wɛní mì ńkɔnù, kɛ́ kɔ́ hán mì ńbíyanle.” 44Kɛ́ ńpe ɛ́ den ɛ́ bie lɛ́ miɛ ǹ nɛ mi wɛní mì ńbíyanliè, ɛ̀ mì wóo hɛ̃un Dɔfĩn ɛ̀ lɛ́ ɓɛ́lɛ ɛ́ mì lɔ̀n biení ǹ. 45Kɛ́ mí ɛ́ wé kɛ̀amu, ɛ̀ mì den wo iè mì Yàá Dɔfĩn lɛ wi hɔ hóohũn nìɛ. Iè hɔ̀ lɛ á wóò lɛ́ ɛ̀ lè wurù síɛ hɛ̀ ɓɛ̀ mɛkɛ̃nɲiì ɓàasiè àá ɓɛ́lɛ sãa lɔ̀n, à wóò lɛ́ ɛ̀ hɔ̀ hóo ɛ̀ tè ɓɛ̀ bɔ̀konwériè àá ɓɛ́ nìtentiè ɓɛ́kùi lɔ̀n. 46Kɛ́ mí ɓen wɔ́ ɓɛ́lɛ ɛ́ wɛ miɛ ɓɛ́ dòonún ɛ́ mí wɛ, ɛ̀ mì bí líi ɛ̀ mì bie nɛ mí ɓén yí sàanín dɔ̀ Dɔfĩn viì wɛ̀. Hɛ̀rí ɓɛ̀pe lànpó-fériè ɛ́ ɓiɛ̀ wóò wé kɛ̀amu! 47Ɛ̀ mì ɓen wóò wé mì zɛ̀ɓɛ̀ ɓɛ́ dòonún ɛ̀ mì fòoníkɛ, ɛ̀ hɔ̀ iè ńɓùo lɛ wɔ̀sɔ̀kɔ̀ ɛ́ mí ɛ́ wé? Hɛ̀rí ɓɛ̀pe nìnbirìe lɛ ɛ́ yí bè Dɔfĩn wṹn ɛ́ ɓiɛ̀ ɛ́ wóò wé kɛ̀amu lò! 48Ɛ́ mí wé nìnbirìe lɛ ɛ́ ɲunù tú, kɛ̀a bòo lɛ ɛ́ mì Yàá lɛ wi hɔ hóohũn ɛ́ dàa ɲunù tú.»
© 2023 L’Association Nationale pour la Traduction de la Bible et l’Alphabétisation